در این مقاله از سایت تهران ارتوپدی به سوالات شایع در مورد پوکی استخوان پاسخ می دهیم.
پوکی استخوان بیماری از دست دادن پیشرونده استخوان همراه با خطر شکستگی افزایش یافته است. پوکی استخوان به معنای متخلخل شدن استخوان است. این بیماری معمولا بدون علامت طی چند سال پیشرفت می کند تا جایی که شکستگی رخ دهد. پوکی استخوان معمولا باعث کاهش قد فرد و گوژپشت شدن یا قوز کردن فرد می شود.
پوکی استخوان یک مشکل سلامتی عمده است .
مهره ها علائم پوکی استخوان را نشان میدهند. ستون مهره سالم (عکس سمت چپ) ستون مهره با پوکی استخوان خفیف (عکس وسط) و ستون مهره با پوکی استخوان شدید (راست)
یک زن از هر دو زن و یک مرد از هر چهار مرد بالای 50 سال شکستگی ناشی از پوکی استخوان را متحمل میشوند. بسیاری از این شکستگی ها مثل شکستگی لگن، ستون مهره، بازو و پا که بیشتر پس از به زمین افتادن رخ میدهند، دردناک هستند. با این حال، اگر استخوان ها به علت پوکی استخوان ضعیف شده باشند حتی انجام فعالیت های ساده خانگی نیز میتواند منجر به شکستگی ستون مهره شود.
جدی ترین و تضعیف کننده ترین شکستگی ناشی از پوکی استخوان، شکستگی لگن است. بیشتر بیمارانی که پیش از این مستقل زندگی میکردند و سپس شکستگی لگن را تجربه میکنند، به کمک خانواده یا پرستار خانگی نیاز پیدا میکنند. تمام بیمارانی که شکستگی لگن را تجربه میکنند برای راه رفتن به وسایل کمکی برای چندین ماه احتیاج دارند و نزدیک به نیمی از آنها به طور دائم به واکر یا عصا برای راه رفتن در خانه یا خارج از خانه نیاز خواهند داشت. شکستگی لگن مسئله پر هزینه ای است.
پزشکان علت دقیق پوکی استخوان را نمیدانند، اما عوامل اصلی ایجاد آن را مشخص کرده اند.
با افزایش سن هر فرد بخشی از استخوان های خود را از دست میدهد. پس از 35 سالگی بدن استخوان کمتری برای جانشینی استخوان های قدیمی تولید میکند. به طور کلی هرچه سن شما بیشتر شود حجم استخوان های شما کمتر و خطر پوکی استخوان در شما بیشتر خواهد شد.
سابقه خانوادگی شکستگی، ساختمان بدنی ظریف و سست، پوست روشن و نژاد آسیایی و قفقازی میتواند خطر پوکی استخوان را افزایش دهد. وراثت همچنین ممکن است علت پوکی استخوان در سنین پایین در برخی افراد را توجیه کند.
تغذیه ضعیف، شامل رژیم کم کلسیم، وزن بدن پایین و سبک زندگی کم تحرک همانند سیگار کشیدن و مصرف بیش از حد الکل با پوکی استخوان در ارتباط هستند.
پوکی استخوان با برخی داروها مثل استروئیدها و برخی بیماری ها مثل مشکلات تیروئید در ارتباط است.
برای پیشگیری از پوکی استخوان و کاهش سرعت پیشرفت آن و حفاظت از خود در برابر شکستگی باید میزان کافی از کلسیم و ویتامین دی را دریافت کرده و به طور منظم ورزش کنید.
در سنین رشد، بدن شما برای ساختن استخوان های قوی و ایجاد ذخیره کلسیم، به کلسیم احتیاج دارد. ساختن توده استخوانی در سنین رشد یک ذخیره خوب برای آینده است. دریافت نامناسب کلسیم در دوران رشد میتواند منجر به پوکی استخوان در بزرگسالی شود.
سن شما و وضعیت شما هر چه که باشد، برای سالم نگه داشتن استخوان های خود به کلسیم نیاز دارید. کلسیم پس از سنین رشد نیز یک ماده مغذی ضروری است زیرا بدن به طور روزانه استخوان از دست میدهد. اگر چه کلسیم نمیتواند مانع از دست رفتن تدریجی استخوان پس از یائسگی شود، با این حال در حفظ کیفیت استخوانی نقشی ضروری دارد. اگر زنی دچار یائسگی شده باشد یا دچار پوکی استخوان شده باشد نیز افزایش میزان دریافتی کلسیم و ویتامین دی میتواند خطر شکستگی را کاهش دهد.
میزان نیاز شما به کلسیم بسته به سن و دیگر عوامل متفاوت خواهد بود. آکادمی ملی علم موارد زیر را برای دریافت روزانه کلسیم توصیه میکند:
محصولات لبنی که شامل ماست و پنیر میشود، منبع غنی کلسیم هستند. یک لیوان هشت اونسی شیر حدود 300 میلیگرم کلسیم دارد. دیگر غذاهای غنی از کلسیم شامل ساردین با استخوان و سبزیجات برگ دار سبز مثل بروکلی و کلم سبز است.
اگر رژیم غذایی شما شامل میزان کافی از کلسیم نمیباشد، مکمل های غذایی میتوانند به شما کمک کنند. پیش از مصرف مکمل کلسیم با پزشکتان در این باره صحبت کنید.
ویتامین دی به جذب کلسیم در بدن شما کمک میکند.دوز توصیه شده برای ویتامین دی 200-600 واحد بین المللی روزانه می باشد. محصولات لبنی مکمل منبع غنی ویتامین دی هستند. (یک لیوان شیر 100 واحد بین المللی ویتامین دی دارد. قرص مولتی ویتامین 400 واحد بین المللی ویتامین دی دارد) مکمل های ویتامین میتوانند در صورتی که رژیم غذایی شما حاوی میزان کافی ویتامین دی نمی باشد، مصرف شوند. باز هم پیش از مصرف مکمل با پزشکتان صحبت کنید. میزان زیاد ویتامین دی میتواند سمی باشد.
همانند عضلات، استخوان ها نیز برای قوی ماندن نیاز به ورزش دارند. بدون توجه به سن شما، ورزش کردن میتواند از دست دادن استخوان را به حداقل رسانده و همچنین برای سلامتی نیز بسیار مفید است. پزشکان بر این باورند یک برنامه منظم و با شدت متوسط ورزشی (3 تا 4 بار در هفته) برای کنترل و جلوگیری از پوکی استخوان موثر است. ورزش های تحمل کننده وزن مثل راه رفتن، دویدن نرم، راه رفتن طولانی، بالا رفتن از پله ها، رقصیدن، ورزش با تردمیل و وزنه زدن احتمالا بهترین ورزش ها هستند. افتادن عامل 50% شکستگی ها هستند. به همین علت، حتی اگر شما حجم استخوانی پایینی دارید، میتوانید با دوری از افتادن، از شکستگی پیشگیری کنید. برنامه هایی که بر تمرینات تعادلی تاکید دارند، به خصوص تای چی، باید مورد توجه قرار گیرند. پیش از شروع هر گونه برنامه ورزشی با پزشک خود مشورت کنید.
تشخیص پوکی استخوان معمولا توسط پزشک بر اساس یک سابقه پزشکی کامل و معاینه بالینی، عکس رادیولوژی استخوان، سنجش تراکم استخوان و آزمایشات تخصصی آزمایشگاهی داده میشود. اگر پزشک شما کاهش توده استخوانی را تشخیص دهد، ممکن است او آزمایشات بیشتری را برای رد کردن بیماری های دیگری که منجر به از دست دادن استخوان میشوند، مثل استئومالاسی (یک بیماری استخوانی متابولیک که با معدنی شدن غیر طبیعی استخوان شناخته میشود) یا پرکاری پاراتیروئید (پرکاری غده پاراتیروئید) انجام دهد.
کاهش قد و ظاهر خمیده یک فرد مبتلا به پوکی استخوان نتیجه از بین رفتن نسبی مهره های ضعیف شده است.
سنجش تراکم استخوان یک روش رادیولوژی ایمن و بدون درد است که تراکم استخوان شما را با اوج تراکم استخوان یک فرد همجنس و هم نژاد شما را که باید در 20 تا 25 سالگی به آن رسیده باشد، مقایسه میکند.
سنجش تراکم استخوان غالبا در زنان سنین یائسگی انجام میشود. امروزه انواع مختلفی از سنجش تراکم استخوان برای یافتن از دست دادن استخوان در مناطق مختلف بدن استفاده می شود. سنجش میزان جذب اشعه ایکس دوگانه (DEXA) یکی از دقیق ترین روش هاست اما دیگر روش ها مانند سنجش جذب فوتون یگانه (SPA)، سی تی کمی (QCT)، سنجش میزان جذب رادیوگرافیک و اولتراسوند نیز می توانند پوکی استخوان را تشخیص دهند. پزشک شما می تواند مشخص کند که بهترین روش برای شما کدام است.
به دلیل اینکه استخوان از دست داده شده نمیتواند جایگزین شود، درمان پوکی استخوان بر روی پیشگیری از دست دادن بیشتر استخوان تمرکز میکند. درمان غالبا یک کار گروهی است که شامل یک پزشک عمومی یا متخصص داخلی، یک متخصص ارتوپد ، یک متخصص زنان و یک متخصص غدد میشود.
اگرچه ورزش و تغذیه اجزای کلیدی درمان پوکی استخوان هستند، درمان های دیگری نیز وجود دارد.
درمان جایگزینی استروژن (ERT) غالبا برای زنان با خطر بالا برای ابتلا پوکی استخوان برای پیشگیری از دست دادن استخوان و کاهش خطر شکستگی توصیه میشود. سنجش تراکم استخوان در هنگام شروع یائسگی ممکن است به شما کمک کند تا تصمیم بگیرید که درمان جایگزینی استروژن برای شما مناسب است یا نه. این هورمون ها همچنین از بیماری قلبی جلوگیری کرده و عملکردهای شناختی و ادراری را بهبود می بخشد. درمان جایگزینی استروژن بدون خطر نبوده و خطر سرطان پستان را افزایش میدهد. خطرات و فواید درمان جایگزینی استروژن باید با پزشک شما توسط شما مورد بحث قرار گیرد.
داروهای ضد استروژن جدید که با نام SERM (تعدیل کننده های انتخابی گیرنده استروژن) شناخته میشوند میتوانند توده استخوانی را افزایش دهند، خطر شکستگی ستون مهره را کاهش دهند و خطر سرطان پستان را کاهش دهند.
کلسی تونین یک داروی دیگر است که برای کاهش از دست رفتن توده استخوانی استفاده میشود. فرم اسپری بینی این دارو باعث افزایش توده استخوانی میشود، شکستگی های ستون مهره را کم میکند و درد را نیز کاهش میدهد.
بیس فسفونات ها که شامل آلندرونات میشوند به طور مشخص باعث افزایش توده استخوانی شده و از شکستگی استخوان لگن و ستون مهره جلوگیری میکند.
درمان جایگزینی استروژن، تعدیل کننده های انتخابی گیرنده استروژن، کلسی تونین و بیس فسفونات ها به همه بیماران مبتلا به پوکی استخوان این شانس را میدهند که نه تنها توده استخوانی را افزایش دهد، بلکه خطر شکستگی را به طور چشمگیری کاهش دهد. پیشگیری بر صبر کردن تا زمانی که درمان نیاز باشد، ارجح است.
متخصص ارتوپد شما یک پزشک متخصص تشخیص و درمان جراحی و غیر جراحی بیماری های سیستم عضلانی اسکلتی که شامل استخوان ها، مفاصل، رباطها، تاندونها، عضلات و عصب ها میشوند، است.
