طی 20 سال گذشته، افزایش شدیدی در تعداد کودکان، افراد در سن بلوغ و بزرگسالان دچار اضافه وزن یا چاقی وجود داشته است. امروزه، حدود 32% کودکان و افراد در سن بلوغ، بین سنین 2 تا 19 سال، اضافه وزن داشته یا چاق هستند. در این مقاله از سایت تهران ارتوپدی به بررسی اثر چاقی کودکان روی سلامت استخوان، مفاصل و عضلات آنها خواهیم پرداخت.
چاقی می تواند منجر به بسیاری از مشکلات سلامتی و اجتماعی که در کودکی آغاز می شوند و در طول زندگی ادامه پیدا کرده و شدت می یابند، بشود. این مشکلات شامل دیابت تیپ 2، بیماری های قلبی عروقی، بیماری های ریوی، سندروم متابولیک، آپنه انسدادی در خواب، اعتماد به نفس پایین و افسردگی می شود. به علاوه، وزن بالا می تواند منجر به کمبود ویتامین ها، عدم تعادل هورمونی و افزایش تنش و استرس که بر روی رشد استخوانی و سلامت کلی سیستم اسکلتی عضلانی اثر گذار است شده و بدشکلی، درد و به طور بالقوه محدودیت حرکتی و کاهش کیفیت زندگی را ایجاد کند.
جهت ویزیت و نوبت دهی دکتر تقی بغدادی فوق تخصص و جراح ارتوپد کودکان از اینجا اقدام کنید
یک رژیم غذایی سالم، همراه با فعالیت فیزیکی منظم در کودکی (حداقل 35 تا 60 دقیقه در روز) می تواند به داشتن وزن مناسب و قدرت استخوانی در زندگی کمک کند. خوردن غذای خوب و داشتن فعالیت فیزیکی کافی در طی کودکی عاداتی هستند که سنگ بنای سلامت خوب استخوان را در طی زندگی بنا می نهند. 
طبق معایارهای مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها (CDC) که در ادامه آمده است، اضافه وزن و چاقی بر اساس حجم توده بدنی اطفال یا بالغین به طور سالیانه بر اساس وزن، قد، سن و جنس کودک و به طور معمول از دو سالگی محاسبه می شود.
چاقی در کودکان یکی از مهم ترین چالش های سلامتی در قرن بیست و یکم است.
به طور کلی، چاقی در نتیجه خوردن مقدار زیاد کالری و نداشتن فعالیت فیزیکی کافی (انرژی ورودی زیاد و انرژی خروجی کم) است. با این حال، دلیل واقعی چاقی اغلب پیچیده تر است. در واقع، ترکیبی از ژنتیک، سطح فعالیت، رژیم غذایی و محیطی که کودک در آن زندگی و بازی می کند می تواند در وزن موثر باشد. برای مثال، اگر کودک یک والد چاق داشته باشد، احتمال اینکه کودک دارای حجم توده بدنی در طیف چاق باشد 3 برابر بیشتر است. 
بر اساس مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها، عوامل محیطی نیز ممکن است روی افزایش وزن کودکان و افراد در سن بلوغ موثر باشد که این عوامل شامل موارد زیر می شود:
برای برخی کودکان، ممکن است افزایش وزن ناشی از یک بیماری باشد. بیماری هایی که ممکن است باعث افزایش وزن شوند یا در ایجاد آن نقش داشته باشند شامل کم کاری تیروئید، سندروم کوشینگ، سندروم پرادر ویلی و سندروم کلاین فلتر می باشند. داشتن یک سبک زندگی کم تحرک ممکن است در افزایش وزن کودکان و افراد در سن بلوغ نقش داشته باشد.
چاقی دوران کودکی می تواند به روش های مختلف اثرات مضری روی بدن داشته باشد. بر اساس مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها، کودکانی که برای آنها تشخیص چاقی یا اضافه وزن گذاشته می شود احتمال بیشتری دارد تا به شرایط زیر مبتلا شوند:
وزن بسیار بالا همچنین ممکن است به طور جدی بر روی رشد و سلامت استخوان ها، مفاصل و عضلات اثر بگذارد. قدرت و اندازه استخوان ها در دوران کودکی افزایش می یابد. افزایش وزن می تواند به صفحات رشد (محل رشد بافت غضروفی در انتهای دست، پا و دیگر استخوان های بلند) آسیب بزند. صفحات رشد طول و اندازه استخوان را در زمان رشد و بلوغ کامل مشخص و تنظیم می کنند. وزن بسیار بالا فشار را بر روی صفحات رشد افزایش داده و خود موجب ایجاد آرتریت زودرس و خطر بیشتر شکستگی استخوانی و دیگر بیماری های جدی مثل لغزش سر استخوان ران و بیماری بلانت می شود.
لغزش سر استخوان ران یک بیماری ارتوپدی مفصل ران افراد در سن بلوغ است. این حالت زمانی رخ می دهد که گوی انتهای بالایی (سر) فمور (استخوان ران) به علت ضعف صفحه رشد به سمت عقب می لغزد. این حالت می تواند ایجاد هفته ها یا ماه ها درد در مفصل ران یا زانو و لنگش کند. در موارد شدید، فرد در سن بلوغ ممکن است نتواند هیچ وزنی را بر روی پای بیمار خود قرار دهد. در این تصویر لغزش سر استخوان ران، سر فمورال کمی به سمت گردن استخوان و در ناحیه صفحه رشد لغزیده است. این بیماری نادر نیست و اغلب در حین دوره های شتاب گیری رشد و کمی پس از شروع بلوغ رخ می دهد. اختلال هورمونی همراه با چاقی ممکن است عملکرد صفحه رشد را تغییر دهد به طوری که می تواند کودک را در معرض لغزش ران قرار دهد. به علاوه، افزایش وزن نیز ممکن است نیروهای وارده به سر بالایی فمورال در محل صفحه رشد را افزایش داده که خود در لغزش نقش خواهد داشت. درمان لغزش سر استخوان ران معمولا طی 24 تا 48 ساعت پس از تشخیص َشروع شده و درمان شامل ثابت کردن صفحه رشد لغزیده با پیچ برای جلوگیری از لغزش بیشتر می شود. در کودکان با تشخیص چاقی، قرار دادن گوی سر استخوان فمور و پایدار کردن آن بدون ایجاد عوارض، چالش برانگیزتر است.
بیماری بلانت یا خم شدن شدید پا، یک بیماری دیگر است که در آن تغییرات هورمونی و افزایش فشار بر روی صفحه رشد در اثر افزایش وزن، می تواند منجر به رشد بی نظم و بد شکلی شود. بد شکلی پیش رونده و کمتر از آن درد زانو، شایع ترین شکایات این بیماران می باشند. یک فرد در سن بلوغ با بیماری بلانت در کودکان سن پایین و موارد با شدت کمتر، یک بریس یا وسایل کمکی ارتوپدی ممکن است این حالت را اصلاح کند. با این حال، جراحی ممکن است گاهی نیاز باشد. جراحی شامل مدولاسیون رشد یا استئوتومی استخوان تیبیا می شود. با مدولاسیون رشد،استفاده از یک صفحه فلزی و پیچ در اطراف صفحه رشد منجر به اصلاح تدریجی خمیدگی به مرور زمان می شود. با استئوتومی استخوان تیبیا، یک بخش از خارج استخوان تیبیا (درشت نی) در سمت سالم زانو برداشته می شود. وقتی جراح آن بخش برداشته شده را می بندد، پا صاف می شود. کودکان با تشخیص اضافه وزن و چاقی خطر بالاتری برای عوارض مربوط به این جراحی ها را دارند که این عوارض شامل عفونت، ترمیم استخوانی در هنگام، عدم امکان ترمیم و تصحیح و عود بیماری بلانت می شود.
کودکان با تشخیص اضافه وزن یا چاقی ممکن است در خطر بالاتری برای شکستگی ناشی از فشار روی استخوان به دلیل تضعیف استخوانی ثانویه به کم تحرک بودن باشند. به علاوه، این کودکان ممکن است عوارض بیشتری داشته که منجر به تاخیر یا تغییر نتایج درمانی می شود. برای مثال، فلز گذاری مرسوم ممکن است برای ترمیم استخوان شکسته یا غیر همتراز به اندازه کافی قوی نباشد. به علاوه، استفاده از عصای زیر بغل برای کودکان دارای اضافه وزن یا چاق سخت بوده و بی حرکت کردن با گچ ممکن است به اندازه کافی استخوان شکسته را پایدار نکند. در نتیجه، جراحی علاوه بر گچ گیری اغلب مورد نیاز است.
کودکان چاق یا دارای اضافه وزن اغلب پاهای صاف و دردناکی دارند که به سادگی خسته شده و اجازه راه رفتن طولانی را به آنها نمی دهد. بسیاری از کودکان دارای کف پای صاف با ورزش های کششی متمرکز بر روی تاندون آشیل (پاشنه پا) و استفاده از وسایل ارتوپدی درمان می شوند. به دلیل اینکه کاهش وزن اغلب برای کاهش درد کافی است، کاهش وزن با ورزش های کم شدت مثل شنا ممکن است توصیه شود.
کودکان با تشخیص چاقی اغلب دچار مشکلاتی در هماهنگی عصب و عضله خود هستند که بدان اختلال رشد هماهنگی می گویند. علائم اختلال رشد هماهنگی شامل موارد زیر می شود:
اختلال رشد هماهنگی ممکن است توانایی ورزش کردن کودک را مختل یا محدود کند و به طور بالقوه منجر به افزایش وزن شود. درمان های فیزیکی و شغلی ممکن است به بهبود اختلال رشد هماهنگی کمک کند.
کودکان چاق میزان بالاتری از عوارض بیهوشی را نسبت به کودکان با وزن طبیعی دارا هستند. به علاوه، کودکان چاق یا دارای اضافه وزن احتمال بیشتری برای ابتلا به دیابت، افزایش فشار خون، آپنه در خواب و دیگر بیماری های غدد که ممکن است بر روی جراحی یا دیگر درمان ها اثر بگذارند و در نهایت ترمیم استخوانی و بازگشت به عملکرد طبیعی را مختل کرده یا به تاخیر بیندازند را دارند.
در تعداد بسیار کمی از کودکان با حجم توده بدنی به شدت بالا (بیش از 40) جراحی باریاتریک ممکن است برای کاهش وزن و پیشگیری از عوارض و بیماری های طولانی مدت اسکلتی عضلانی، توصیه گردد. در بیشتر کودکان، یک رژیم غذایی غنی از کلسیم و دیگر مواد مغذی همراه با فعالیت فیزیکی منظم (حداقل 35 تا 60 دقیقه در روز) می تواند به کاهش وزن کمک کرده و در عین حال کمک می کند تا استخوان های قوی ساخته و حفظ کنند.
