کاردرمانی یک حرفه سلامت مراجع محور است که به ارتقای سلامت و رفاه از طریق شغل مربوط می شود. هدف اولیه کاردرمانی این است که افراد را قادر سازد در فعالیت های زندگی روزمره شرکت کنند. شغل هایی که می گویید چیست؟ نه، این فقط شغل شما یا کاری نیست که به عنوان آن کار می کنید (اگرچه می تواند بخشی از آن باشد). در کاردرمانی، مشاغل (occupations) به فعالیت های روزمره ای اطلاق می شود که افراد برای اشغال زمان انجام می دهند و در عین حال معنا و هدف را به زندگی می آورند. مشاغل شامل کارهایی است که مردم باید انجام دهند، می خواهند انجام دهند و از آنها انتظار می رود.
کاردرمانی یکی از رشته های توانبخشی است که با فلسفه ای مشخص برای دستیابی به بالاترین هدف توانبخشی تلاش می کند. همچنین به مجموعه‌ای از فرایند‌های پزشکی گفته میشود که به افرادی که دارای مشکلات حرکتی یا هر نوع مشکلی که در سلامت و تندرستی آنها وجود داشته باشد کمک میکند تا دوباره بتوانند کار‌های روزانه و شخصی خود را خودشان انجام دهند.
به صورت دقیق تر، کار درمانی استفاده از فعالیتهای هدفمند برای جلوگیری از ناتوانی و حفظ سلامتی افرادی است که به نوعی دچار آسیب جسمی، ذهنی یا روانی هستند.
از نظر انجمن کار درمانی آمریکا (A.O.T.A) کار درمانی عبارت است از استفاده از فعالیتهای هدفمند برای افرادی که در اثر آسیب یا بیماری دچار محدودیت اختلال عملکرد روانی، اجتماعی، رشدی یا اختلالات یادگیری شده‌اند، به منظور ایجاد حداکثر استقلال، جلوگیری از ناتوانی و حفظ سلامتی. این حرفه شامل ارزیابی، درمان و مشاوره است.
خدمات کاردرمانی با هدف ارتقای سلامت، و بهزیستی، و برای کسانی که دچار یا در خطر بیماری، ضایعه، اختلال، عارضه، نقص، ناتوانی، محدودیت فعالیت، یا محدودیت در مشارکت هستند، ارائه داده میشود.
ارائه خدمات ویژه کاردرمانی شامل: آموزش مهارت‌های زندگی روزمره، ایجاد و توسعه مهارت‌های درکی، حرکتی و عملکرد یکپارچگی حس، توسعه مهارت‌های بازی و پیش حرفه‌ای و توانایی‌های اوقات فراغت، طراحی، ساختن یا بکار بردن وسایل کمکی و ارتزها و پروتزها، انتخاب وسایل تطابقی، استفاده از صنایع دستی که به‌طور ویژه به منظور افزایش عملکرد طرح شده‌است، توصیف و تفسیر آزمون‌ها مثل ارزیابی قدرت عضلانی، ارزیابی دامنه حرکتی و نیز تطبیق محیط برای فرد معلول می‌باشد. این خدمات به‌طور فردی، گروهی یا در سیستم‌های اجتماعی ارائه می‌گردد.
به‌طور خلاصه تمامی افرادی که به علت مشکل یا مشکلاتی لازم است تحت درمان قرار گیرند تا به استقلال در عملکردهای مورد نظر برسند، تحت این روش درمانی قرار می‌گیرند. مشکلات این افراد دامنه وسیعی را دربرمی‌گیرد و میتواند حاصل یک صدمه، یا تصادف باشد یا ناشی از بیماری جسمی، اختلال عاطفی، تعارضات و فشارهای روانی یا حتی تأخیر در رشد یا اختلالات مادرزادی باشد. این بیماران به تمام گروه‌های سنی از نوزادان، کودکان و … تا سالمندان می‌توانند تعلق داشته باشند که از دوره کوتاه مدت مراقبت در دوران حاد بیماری تا توانبخشی در دوره‌های تطابقی طولانی مدت را شامل میشود.
“occupation” همان زندگی است و هر درمانی که بر این‌گونه زندگی کردن تأیید نکند، جامع نیست. وجود انسان از طریق کار و عمل، تکامل می‌یابد و ساختن این عناصر زندگی، عاملی مهم برای احتیاجات انسان است.
کاردرمانگران شرایط درمانی را برای تمام سنین در گستره‌ای با تنوع بسیار زیاد فراهم می‌کنند. مانند توانبخشی در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، توانبخشی در منزل، برنامه‌های توانبخشی روزانه و …. برای ریختن طرح درمانی، کاردرمانگران باید به تمام جنبه‌های فیزیکی، شناختی، روانی-اجتماعی و نیازهای محیطی که میتواند بر مراجع تأثیر بگذارد آگاهی کامل داشته باشند.
حیطه های کاردرمانی می تواند شامل موارد زیر باشد:
کار درمانی در درجه اول تلاش میکند تا فعالیت‌ها و مشاغلی را که برای فرد بیانگر بخشی از ادراک محیط اطراف او است، بازیابی کند.
در درجه بعدی کار درمانی تلاش میکند مهارت‌های فرد را که ممکن است در اثر یک اتفاق از دست رفته باشند، تقویت کند یا به خلق مهارت‌های جدید بپردازد. مهارت‌هایی مثل مهارت مراقبت از خود، ارتباط با جامعه اطراف، نقش‌پذیری در محیط‌های کوچک و بزرگی مثل خانواده، دانشگاه، مدرسه و محل کار که فرد به آنها وابسته است.
در درجه بعدی کار درمانی تلاش میکند تا علاوه بر آموزش دادن مهارت‌های مختلف به افراد، آنها را حمایت هم بکند؛ به این معنا که افراد مختلف مثل اعضای یک خانواده آسیب دیده، پرستاران، پزشکان یا سایر افرادی که دارای مشاغل پرخطر هستند مورد حمایت کار درمانی قرار می‌گیرند.
در درجه بعدی تلاش میکند فرد مهارت‌هایی مثل هماهنگی، کنترل شرایط، تمرکز بر خود و همچنین مدیریت کردن زندگی را بعد از طی کردن مراحل درمانی، به دست آورد.
کاردرمانی تلاش میکند تا محیط‌های مختلفی را که فرد در آنها دارای نقش است، اصلاح کند و بنا به نیاز بیمار، آنها را تغییر دهد. محیط‌هایی مثل محل کار، محل زندگی و حتی محل‌هایی که فرد برای اوقات فراغت از آنها استفاده میکند، از جمله مکان‌ها و محیط‌هایی هستند که کار درمانی با استفاده از اصول ارگونومیک، آنها را تغییر می‌دهد یا اصلاح میکند. کار درمانی در بسیاری از بیماری‌ها که نیازمند استفاده از وسایل و ابزار‌های به‌خصوصی هستند، تلاش میکند تا شخصی‌سازی کردن و استفاده از آن ابزار‌ها را به فرد نیازمند کمک، یادآوری کرده و آموزش دهد. در زمینه روانشناسی هم کار درمانی به افرادی که دارای مشکلات روانی و جامعه گریزی هستند کمک میکند تا پویایی اجتماعی خود را به دست آورند و بتوانند به راحتی با محیط اطراف خود ارتباط برقرار کنند. در نهایت تلاش کاردرمانی این است که فرد آسیب دیده بتواند بسیاری از نیازهای ابتدایی خود مثل مراقبت کردن از بیماری‌اش، مراقبت کردن از جراحت‌ها یا زخم‌هایش و سایر عوامل و کارهایی که ممکن است فرد برای انجام آنها دچار مشکل شده و به کمک دیگران نیاز داشته باشد را به او آموزش دهد.
در کاردرمانی فرد آسیب دیده یا فرد بیمار هم باید نکات مشخصی را رعایت کند. توجه داشته باشید که در درجه‌ی اول شما باید بدانید برای چه مشکلی به کاردرمانگر مراجعه می‌کنید. علاوه بر این شما باید یک برنامه ابتدایی و از پیش تعیین شده را حداقل در ذهن خود داشته باشید و دائماً در روند درمان اثربخشی استراتژی‌هایی را که درمانگر روی شما اجرا میکند، به او گزارش کنید. این کار باعث میشود تا اگر بخشی از کار درمانی بر روی اصلاح فرایند‌های زیستی مختلف شما اثری ندارد، کاردرمانگر بتواند در روش خود اصلاحاتی انجام دهد که با شرایط شما منطبق باشد. اگرچه کاردرمانگر پیش از شروع درمان و حتی در جریان آن سعی میکند عوامل مؤثر بر عملکردهای مختلف شما را شناسایی و بررسی کند، اما لازم است که شما هم این عوامل را بشناسید و اگر او نتوانسته عاملی را در تأثیر گذاشتن بر زندگی شما شناسایی کند، به او معرفی کنید. همچنین اگر به عنوان یک فرد آسیب دیده می‌خواهید خدمات کار درمانی را دریافت کنید، باید بدانید که محیط اطراف شما اثرات بسیار زیادی بر روی شما دارد و اگر بخواهید این اثرات را خنثی کنید باید حتماً درباره مواردی که شما را آزار می‌دهد با کاردرمانگر خود مشورت کنید تا اثر محیط به پایین‌ترین حد خود برسد.
کاردرمانی میتواند در مهارت‌های ذهنی و جسمی به فرد آسیب دیده کمک کند و این عملکرد‌ها را بهبود ببخشد. همچنین باعث میشود فرد بتواند در انجام بسیاری از اعمال فردی و اجتماعی خود به یک استقلال نسبی یا حتی استقلال تمام برسد. کاردرمانی میتواند عملکردهای مختلف فرد آسیب دیده را از لحاظ حسی با هم هماهنگ کند و به اصطلاح او را به یکپارچگی حسی برساند؛ این یعنی اگر فردی به هر دلیل دچار آسیب‌هایی شده باشد، بتواند حواس مختلف خود را در جهت انجام یک هدف واحد با هم متحد کند و وظیفه‌اش را به طور صحیح انجام دهد. بهبود مهارت‌های فردی مثل نظافت خود، انجام کار‌های روزانه شخصی و مراقبت از خود و همچنین مهارت‌های اجتماعی مثل ارتباط با دیگران، حل شدن در جامعه، کار کردن و هر نوع فعالیت دیگری از جمله فواید کار درمانی است که در آزمایش‌های مختلف بر روی افراد آسیب‌دیده ثابت شده است.
در نهایت کار درمانی میتواند برای افرادی که از لحاظ جسمی و حسی ناتوان یا کم‌توان شده باشند، بسیار مفید باشد. مثلاً در سالمندانی که به دلیل کهولت سن ممکن است در بسیاری از فعالیت‌ها ناتوان باشند، کار درمانی میتواند زمینه‌ای را برای آنها فراهم کند که بتوانند در حوزه‌های مفید و مرتبط با آنها مؤثر عمل کنند.
کاملاً بستگی به وضعیتی دارد که شما در آن قرار دارید که این موارد میتواند شامل کمک به اشخاصی که در ناحیه دست دچار قطع اندام شده‌اند برای مثال پوشیدن لباس یا دست مصنوعی به تنهایی، غذا خوردن، کار با ابزار و …
کاردرمانگران ممکن است با مراجعانی کار کنند که دچار یک آسیب شده‌اند و تلاش می‌کنند که به کار قبلی خود با همان ویژگی‌های قبل بازگردند. کاردرمانگران همچنین می‌توانند با ایجاد شرایط ارگونومی در محیط‌های کاری از آسیب یا جراحت در حین کار جلوگیری کنند.
کاردرمانی که اغلب از آن تحت عنوان OT یاد میشود یک نوع خدمات تخصصی مراقبتی است که بر روی توانایی، بهبود و حفظ قابلیت انجام فعالیت روزمره و فعالیتهای کاری افرادی تمرکز میکند که دچار مشکلات جسمانی، ذهنی و شناختی هستند. هدف از انجام کار درمانی بهبود توانایی بیمار است که تا حد امکان بتواند مستقل عمل کند و قابلیت انجام هرگونه فعالیت مهم و حیاتی را داشته باشد. متخصص کاردرمانی معمولاً این کار را با شناسایی و حذف موانع محیطی انجام می‌دهد تا فرد استقلال خود را به دست بیاورد.
مشکلات این افراد دامنه وسیعی را دربرمی‌گیرد و میتواند حاصل یک صدمه، یا تصادف باشد یا ناشی از بیماری جسمی، اختلال عاطفی، تعارضات و فشارهای روانی یا حتی تأخیر در رشد یا اختلالات مادرزادی. این بیماران به تمام گروه‌های سنی از نوزادان، کودکان و … تا سالمندان می‌توانند تعلق داشته باشند که از دوره کوتاه مدت مراقبت در دوران حاد بیماری تا توانبخشی در دوره‌های تطابقی طولانی مدت را شامل میشود.
کار درمانگران به افراد در هر سنی کمک می کنند تا بتوانند بر ناتوانی های ناشی از بیماری، پیری و یا تصادفات غلبه کنند و وظایف روزمره یا شغلی خود را انجام دهند. هم چنین این درمانگران تمام نیازهای جسمانی، روانی، اجتماعی فرد را شناسایی کرده و تلاش می کنند پشتیبانی کاملی از او به عمل بیاورند. این امر به بیماران و افراد دچار ناتوانی های جسمی و ذهنی کمک می کند تا بتوانند افق جدیدی را پیش روی خود ترسیم کنند و زندگی جدیدی را آغاز کنند.
هدف اصلی کاردرمانی افزایش کارآمدی فرد در زندگی و رسیدن به استقلال در انجام امور است. این هدف نیازمند تلاش های تخصصی گروهی است و با کمک سایر اعضای تیم توانبخشی مثل فیزیوتراپیست، گفتاردرمانگر، بینایی سنج، شنوایی سنج و تیم درمان مثل پزشک، روانشناس، پرستار و … انجام می شود.
در طول جلسه، متخصص کار درمانی مشکل شما را ارزیابی کرده و تشخیص می‌دهد. آنها سپس قادر خواهند بود که یک برنامه عملی را برای شما طراحی کنند. یک درمانگر به بهبود کیفیت زندگی شما کمک میکند، تا از پس مسائل و مشکلات پس از تروما، یا یک بیماری روانی یا آموزش مهارت‌های روان شناختی و یا به سادگی به دلیل نقایص ایجاد شده به دلیل افزایش سن، بربیایید.کاردرمانان بسیار ماهر هستند و خدمات در منزل را برای به حداکثر رساندن راحتی شما ارائه می‌دهند.
کاردرمانی (OT) با ارزیابی آغاز میشود. کاردرمانگر به احتمال زیاد روند ارزشیابی کاردرمانی را تعیین میکند، اما دانستن دقیق انتظارات میتواند به شما در آگاهی از به دست آوردن نتایج دلخواه از فرایند درمان کمک کند.
ارزیابی یک فرایند منحصر به فرد ماهرانه است و توسط کاردرمانگران در حضور دستیارهای کاردرمانی معتبر انجام میشود
کاردرمانی فرایندی بسیار متنوع است
اگر پرونده پزشکی در دسترس باشد، کاردرمانگر شما قبل از شروع ارزیابی آن را بررسی میکند تا اطلاعات اولیه‌ای در خصوص شما و وضعیت پزشکی شما را بدست آورد.
همچنین کاردرمانگر به دنبال کسب اطلاعات دقیق‌تری درباره روند زندگی روزمره قبل از حادثه‌ای است که باعث ارجاع شما شده‌اند. مختصرنویسی پزشکی برای این روند «سطح عملکرد قبلی (PLOF)» یا «پروفایل کاری» شما است.
کسب این اطلاعات جهت تسهیل روند کاردرمانی مهم است. این اطلاعات همچنین روند تعیین هدف را مشخص می‌کنند، زیرا اغلب هدف از کاردرمانی بازگشت به سطح عملکرد قبلی است.
