غربالگری اسکلتی-عصبی-عضلانی، یک استراتژی جامع است که هدفش بررسی سلامت و عملکرد سیستمهای اسکلتی (ستون فقرات ،مفاصل ،استخوان ها) و عضلانی و عصبی (اعصاب محیطی و مرکزی) بدن است. این غربالگری به پزشکان و درمانگران کمک میکند تا مشکلات احتمالی را قبل از اینکه شدید شوند یا به آسیب دائمی منجر شوند، شناسایی کنند.
* راههای تماس جهت هماهنگی غربالگری، مهدکودکها، مدارس و سازمانها:
اجزای اصلی غربالگری
☑ارزیابی بالینی
شامل بررسی تاریخچه پزشکی بیمار و معاینات فیزیکی دقیق است .
پزشک حرکات مفاصل ، ستون فقرات ، قدرت عضلانی، تعادل، حس و رفلکسها را ارزیابی میکند.
هدف شناسایی نشانههای اختلالات عصبی، ضعف عضلانی، محدودیت حرکتی ، دفورمیتی های اسکلتی و دردهای اسکلتی-عضلانی است.
☑تستهای عصبی و عضلانی
الکترومایوگرافی (EMG) : فعالیت الکتریکی عضلات را اندازهگیری میکند تا اختلالات عضلانی یا عصبی مشخص شود
مطالعات هدایت عصبی (NCS) : سرعت و کیفیت انتقال پیامهای عصبی را بررسی میکند تا آسیبهای عصبی شناسایی شوند.
☑تصویربرداری و ارزیابی پیشرفته
سونوگرافی عضلانی-اسکلتی (MSK) :
وضعیت عضلات، تاندونها، رباطها را نمایش میدهد
یا رادیوگرافی برای بررسی دقیق تر استخوان ها و مفاصل استفاده میشود . MRI درصورت نیاز
کاربردها و اهمیت غربالگری
شناسایی زود هنگام علائم خطر و اختلالات عصبی –عضلانی –اسکلتی
پیشگیری از عوارض جدی و دراز مدت ،کاهش هزینه های درمان
برنامهریزی درمان: برای فیزیوتراپی، کاردرمانی، ورزش درمانی یا مداخلات پزشکی دقیقتر
پیگیری و کنترل روند بهبود: بعد از جراحی، آسیب یا بیماریهای مزمن اسکلتی-عضلانی
غربالگری اسکلتی-عصبی-عضلانی یک ابزار قدرتمند است که به پزشکان و درمانگران کمک میکند تا وضعیت سلامت عضلات،مفاصل،ستون فقرات و اعصاب را دقیق بررسی کنند، مشکلات را قبل از حاد شدن شناسایی کنند و برنامه درمانی مؤثرو به موقع ارائه دهند
اهداف غربالگری اسکلتی-عصبی-عضلانی
1/تشخیص زود هنگام مشکلات:
هدف اصلی غربالگری، شناسایی علائم خطر و اختلالات عضلانی، عصبی یا اسکلتی در مراحل اولیه قبل از اینکه شدید شوند یا باعث درد و عوارض جدی طولانیمدت شوند
مثل : انحنای خفیف ستون فقرات که در صورت عدم تشخیص به موقع جراحی نیاز خواهد داشت.
2/ پیشگیری از آسیب و پیشرفت بیماری با استفاده از مداخلات درمانی پیشگیرانه
مثال: اصلاح ناهنجاریهای حرکتی برای جلوگیری از کمردرد یا آسیب زانو.
3/ برنامهریزی درمان و توانبخشی مؤثر
بعد از تشخیص دقیق، ارائه برنامه درمانی دقیق بر اساس شرایط خود فرد
مثال: تعیین تمرینات مناسب برای افزایش قدرت عضلانی یا بهبود تعادل.
4/پیگیری روند بهبود و کنترل اثر درمان
غربالگری اولیه و پیگیریهای بعدی به پزشک کمک میکند تا اثر درمانها را بررسی کند و در صورت نیاز تغییرات لازم را اعمال نماید.
دستاوردهای غربالگری اسکلتی-عصبی-عضلانی
افزایش دقت تشخیص: کمک به شناسایی اختلالات پنهان یا اولیه که ممکن است با معاینات ساده دیده نشوند.
کاهش خطر آسیبهای جدی: با اصلاح ضعفها یا ناهنجاریهای حرکتی، ریسک آسیبهای مفصلی و عضلانی کاهش مییابد.
بهبود کیفیت زندگی: درمان به موقع و مؤثر باعث کاهش درد و محدودیت حرکتی میشود.
صرفهجویی در زمان و هزینه درمان: پیشگیری از مشکلات بزرگ و نیاز به جراحی یا درمانهای طولانیمدت.
اطمینان از عملکرد صحیح بدن: برای ورزشکاران، افراد شاغل و سالمندان، اطمینان از اینکه سیستمهای عضلانی و عصبی عملکرد بهینه دارند .
غربالگری اسکلتی-عصبی-عضلانی معمولاً بر اساس سن، شغل، سابقه فامیلی و ریسک فاکتورهای فردی برنامهریزی میشود و لزوماً برای همه یکسان نیست و میتوان آن را از نوزادی تا سالمندی انجام داد
غربالگری دورهای پیشگیرانه
سالانه یا هر ۲ سال یکبار برای افراد سالم، به ویژه کسانی که سابقه خانوادگی مشکلات عصبی-عضلانی یا مفصلی دارند.
هدف: شناسایی ضعفها یا ناهنجاریها قبل از بروز آسیب یا درد.
دوره کودکی و نوجوانی
در دوران رشد، اسکلت و عضلات در حال تغییر هستند.
غربالگری رشد اسکلتی و عضلانی میتواند مشکلاتی مثل اسکولیوز، پاچنبری یا ضعف عضلانی را زود شناسایی کند.
دوره جوانی و بزرگسالی
افرادی که شغلهای پرتحرک یا سنگین دارند، یا ورزشکاران حرفهای.
غربالگری قبل از شروع ورزش حرفهای یا به صورت سالانه برای پیشگیری از آسیبهای عضلانی و مفصلی توصیه میشود.
دوره سالمندی
با افزایش سن، عضلات تحلیل میروند و ریسک افتادن و شکستگی افزایش مییابد.
غربالگری هر ۶ تا ۱۲ ماه میتواند ضعف عضلانی و مشکلات تعادلی را شناسایی و از آسیبهای جدی جلوگیری کند.
پس از آسیب یا بیماری
بعد از سکته مغزی، شکستگی، جراحی یا آسیب ورزشی برای ارزیابی روند بهبود و برنامهریزی توانبخشی
* راههای تماس جهت هماهنگی غربالگری، مهدکودکها، مدارس و سازمانها:
مراحل غربالگری
1/ ثبت اطلاعات و تاریخچه پزشکی
در این مرحله، تاریخچه پزشکی، سابقه درد، جراحیها و آسیبهای قبلی ثبت میشود.
اطلاعاتی مثل شغل، فعالیتهای روزمره و ورزشهای انجامشده نیز پرسیده میشود تا عوامل ریسک فردی مشخص شود.
2/ معاینه بالینی تخصصی
پزشک و فیزیوتراپیست حرکات مفاصل، قدرت عضلانی، انعطافپذیری و تعادل بدن را بررسی میکنند.
بررسی حس، رفلکسها و پاسخهای عصبی نیز انجام میشود تا مشکلات عصبی شناسایی شوند.
3/تستهای تخصصی و پیشرفته
الکترومیوگرافی (EMG) و هدایت عصبی (NCS): برای تشخیص اختلالات عضلانی و عصبی.
سونوگرافی عضلانی-اسکلتی (MSK): برای مشاهده وضعیت عضلات، تاندونها و رباطها.
در صورت نیاز، MRI یا رادیوگرافی برای بررسی دقیقتر مفاصل و استخوانها استفاده میشود.
4/ تحلیل نتایج تست ها و معاینات
5/ برنامه درمانی یا تواان بخشی اختصاصی بر اساس نیاز هر بیمار طراحی میشود. شامل: فیزیوتراپی ،کاردرمانی ،مداخلات پزشکی
