استخوان اسکافوئید (ناوی)،یکی از استخوان های کوچک مچ دست است. شکستگی اسکافویید اغلب در پی افتادن بر روی دست باز شده به سمت بیرون رخ می دهد. علائم شکستگی استخوان اسکافوئید معمولاً درد و حساسیت دقیقا در ناحیه ابتدایی انگشت شست است. وقتی می خواهید چیزی را فشار دهید یا بگیرید، ممکن است این علائم بدتر شوند.
بسته به شدت و محل شکستگی استخوان، درمان شکستگی اسکافوئید می تواند از گچ گیری تا جراحی متغیر باشد. از آنجایی که قسمت هایی از اسکافوئید دارای منبع خون ضعیفی هستند و از طرفی، شکستگی جریان خون استخوان را بیشتر مختل می کند، عوارض آن شایع است. در این مقاله از سایت تهران ارتوپدی به بررسی شکستگی استخوان اسکافوئید مچ دست می پردازیم.
جهت ویزیت و نوبت دهی دکتر نیما باقری فوق تخصص جراحی شانه و آرنج از اینجا اقدام کنید
مچ دست از دو استخوان ساعد –استخوان زند زبرین و استخوان زند زیرین- و هشت استخوان کوچک مچ دست تشکیل شده است. استخوان های مچ دست در دو ردیف در پایین دست قرار گرفته اند. در هر ردیف، چهار استخوان وجود دارد.
آناتومی طبیعی دست و مچ دست: اسکافوئید یکی از استخوان های کوچک مچ دست است.
استخوان اسکافوئید یکی از استخوان های مچ دست در قسمت شست مچ دست، درست بالای استخوان رادیال است. این استخوان هم برای حرکت و هم برای ثبات مفصل مچ دست حائز اهمیت است. کلمه “اسکافوئید” از واژه یونانی “قایق” گرفته شده است. استخوان اسکافوئید با شکل نسبتاً طولانی و خمیده ای شبیه قایق است.
وقتی انگشت شست تان را در حالت کشیده به سمت بیرون نگه می دارید (در حالی که سایر انگشتان را به سمت داخل کف دست نگه داشته اید)، استخوان اسکافوئید به آسانی قابل تشخیص است. این استخوان در بیخ قسمت فرو رفته ای قرار دارد که تاندون های انگشت شست به وجود می آورند. این ناحیه که اغلب “انفیه دان دست (حفره رادیال)” نامیده می شود، معمولاً ناحیه مستعد حساسیت یا درد هنگام بروز شکستگی است.
عکس و رادیوگرافی محل استخوان اسکافوئید را در مچ دست نشان می دهد. فلش های قرمز محل قرارگیری انفیه دان دست (حفره رادیال) را نشان می دهد.
شکستگی استخوان اسکافوئید معمولاً با محل آن در داخل استخوان توصیف می شود. بیشتر اوقات، اسکافوئید در قسمت میانی خود شکسته می شود که “وسط” نامیده می شود. شکستگی ها همچنین می توانند در دو انتهای پروگزیمال (نزدیک تر) و دیستال (دورتر) استخوان رخ دهند.
شکستگی های اسکافوئید با توجه به شدت جابجایی یا میزان جابه جایی قطعات استخوان از موقعیت طبیعی خود طبقه بندی می شوند:
تصویر و رادیوگرافی نشان می دهد که شکافی در قسمت میانی یا “وسط” استخوان اسکافوئید ایجاد شده است. این ناحیه از مچ دست، شایع ترین ناحیه شکستگی است.
شکستگی اسکافوئید معمولاً زمانی رخ می دهد که روی دست باز می افتید و وزن بدن بر روی کف دست وارد می شود. بسته به موقعیت دست در هنگام افتادن، ممکن است انتهای استخوان بزرگتر ساعد (استخوان شعاعی) نیز در این نوع افتادن دچار شکستگی شود.
این آسیب همچنین می تواند در حین فعالیت های ورزشی یا تصادف با وسایل نقلیه موتوری رخ دهد.
شکستگی های اسکافوئید در افراد و در تمامی سنین، از جمله کودکان نیز رخ می دهد. هیچ عامل خطر یا بیماری خاصی وجود ندارد که بیمار را در معرض بیشتر شکستگی اسکافوئید قرار دهد. برخی از مطالعات نشان داده اند که استفاده از محافظ مچ دست در فعالیت های پرانرژی مانند اسکیت خطی و اسنوبورد سواری (اسکی با تخته روی برف) می تواند خطر شکستن استخوان در اطراف مچ دست را کاهش دهد.
شکستگی های اسکافوئید معمولاً باعث ایجاد درد و تورم در انفیه دان دست (حفره رادیال) و در قسمت شست مچ دست می شوند. وقتی انگشت شست یا مچ دست خود را حرکت می دهید یا وقتی چیزی را به هم فشار می دهید یا می گیرید، درد شدید می شود.
اگر مچ دست تغییر شکل نداده باشد، معلوم نمی شود که استخوان اسکافوئید شکسته شده است یا خیر. در برخی از شکستگی های اسکافوئید، درد زیاد نیست و ممکن است با پیچ خوردگی مچ دست اشتباه گرفته شود.
اگر درد مچ دست ظرف یک روز از بین نرفت، ممکن است نشانه شکستگی باشد، بنابراین در صورت تداوم درد، باید به پزشک مراجعه کنید. درمان سریع شکستگی اسکافوئید به جلوگیری از عوارض احتمالی کمک می کند.
علائم شکستگی اسکافوئید غالباً در انفیه دان دست (حفره رادیال) در قسمت بیخ انگشت شست بروز می کند.
در طول معاینه، پزشک در مورد سلامت عمومی بیمار با او صحبت می کند و از بیمار می خواهد علائم خود را شرح دهد. او می خواهد بداند که بیمار چگونه آسیب دیده است.
پزشک مچ دست را معاینه می کند. در اکثر شکستگی ها، حساسیت مستقیماً روی ناحیه اسکافوئید در انفیه دان دست (حفره رادیال) وجود خواهد داشت. پزشک ارتوپد همچنین به دنبال موارد زیر خواهد بود:
رادیوگرافی تصاویری از ساختارهای متراکم مانند استخوان را ارائه می دهد. پزشک رادیوگرافی را تجویز می کند تا تشخیص دهد آیا بیمار دچار شکستگی اسکافوئید شده است یا قسمت های شکسته استخوان جابجا شده اند. رادیوگرافی همچنین به پزشک کمک می کند تا تشخیص دهد که آیا بیمار شکستگی دیگری نیز دارد یا خیر.
در برخی موارد، شکستگی اسکافوئید بلافاصله در رادیوگرافی ظاهر نمی شود. اگر پزشک مشکوک است که بیمار دچار شکستگی شده است، اما در رادیوگرافی قابل مشاهده نیست، توصیه می کند که مچ دست 2 تا 3 هفته آتل بندی یا گچ گیری شود و سپس برای پیگیری درمان، مجددا رادیوگرافی انجام شود. شکستگی های اسکافوئید اغلب و فقط پس از گذشت مدت زمانی، در رادیوگرافی قابل مشاهده می شوند. در زمان انتظار برای مشخص شدن آن در رادیوگرافی، باید دست تان آتل بندی یا گچ گیری شود و از فعالیت هایی که باعث آسیب بیشتر می شوند، اجتناب شود.
پزشک برای اطلاع بیشتر در مورد استخوان ها و بافت های نرم مچ دست ام آر آی تجویز می کند. گاهی اوقات ام آر آی می تواند شکستگی اسکافوئید را قبل از اینکه در رادیوگرافی مشخص شود، نشان دهد.
سی تی اسکن می تواند در آشکار شدن شکستگی اسکافوئید موثر باشد و همچنین می تواند نشان دهد که آیا استخوان ها جابجا شده اند یا خیر. پزشک از اطلاعات سی تی اسکن برای تعیین برنامه درمانی بیمار استفاده می کند.
درمانی که پزشک توصیه می کند، به عوامل مختلفی از جمله عوامل زیر بستگی دارد:
شکستگی های استخوان اسکافوئید که به انگشت شست (نقطه دیستال) نزدیک تر هستند، معمولاً در عرض چند هفته با مراقبت خوب و محدود کردن فعالیت بهبود می یابند. این قسمت از استخوان اسکافوئید دارای منبع خوبی از خون است که برای بهبود ضروری است.
برای این نوع شکستگی، پزشک ساعد و دست را در گچ یا آتل قرار می دهد. گچ یا آتل معمولاً زیر آرنج بوده و انگشت شست نیز در بر می گیرد.
مدت زمان بهبودی در بیماران مختلف متفاوت است. پزشک با استفاده از رادیوگرافی های دوره ای یا سایر آزمایشات تصویربرداری، بهبودی بیمار را تحت نظر می گیرد.
برای برخی از شکستگی ها گچ -که ساعد، مچ و انگشت شست را می پوشاند،- برای ثابت نگه داشتن قطعات استخوان در زمان بهبودی استفاده می شود.
اگر استخوان اسکافوئید از وسط استخوان یا نزدیک ساعد (نقطه پروگزیمال) شکسته شود، درمان دشوارتر خواهد بود. این ناحیه از استخوان اسکافوئید منبع خون خوبی ندارد.
اگر پزشک این نوع شکستگی را با گچ درمان کند، انگشت شست تا بالای آرنج گچ گیری خواهد شد تا به بهبود شکستگی کمک کند.
در برخی موارد، پزشک استفاده از محرک استخوان را برای کمک به ترمیم شکستگی توصیه می کند. این دستگاه کوچک امواج فراصوت یا پالس الکترومغناطیسی با شدت کم را تحریک می کند.
اگر استخوان اسکافوئید در ناحیه وسط یا نقطه پروگزیمال شکسته شده باشد یا قسمت های استخوان جابجا شده باشند، پزشک جراحی را توصیه می کند. هدف از جراحی، همتراز کردن مجدد و بهبود شکستگی است و احتمال ترمیم، بیشتر خواهد بود.
در این روش، پزشک بی حسی موضعی یا بیهوشی را تجویز می کند و استخوان را به موقعیت مناسب خود باز می گرداند. در برخی موارد، این کار با استفاده از یک برش کوچک و ابزارهای خاص هدایت انجام می شود. در سایر موارد، جا انداختن از طریق یک برش باز با دستکاری مستقیم شکستگی انجام می شود. برای برخی از شکستگی ها، پزشک از یک دوربین کوچک به نام “آرتروسکوپ” برای جا انداختن استفاده می کند.
در این روش، ایمپلنت های فلزی -از جمله پیچ و یا پین- برای نگه داشتن اسکافوئید در محل خود تا زمان بهبود کامل استخوان استفاده می شود.
(تصویر سمت چپ) این رادیوگرافی شکستگی اسکافوئید را نشان می کند که با پیچ ثابت شده است. (تصویر سمت راست) این رادیوگرافی 4 ماه پس از جراحی گرفته شد. شکستگی اسکافوئید در حال بهبودی است.
محل و اندازه برش جراحی به این بستگی دارد که کدام قسمت از استخوان اسکافوئید شکسته شده باشد. گاهی اوقات، پیچ یا پین را می توان با برشی کوچک در قطعات استخوان قرار داد. در سایر موارد، برشی بزرگتر مورد نیاز است تا اطمینان حاصل شود که قسمت های اسکافوئید به درستی همردیف شده اند. برش ممکن است در جلو یا پشت مچ دست ایجاد شود.
در برخی موارد، پیوند استخوان ممکن است با تثبیت داخلی یا بدون تثبیت داخلی انجام شود. پیوند استخوان، استخوانی جدید است که در اطراف استخوان شکسته قرار می گیرد. پیوند استخوان می تواند تولید و بهبود استخوان را تحریک کند. استخوان پیوندی از استخوان ساعد در همان بازو یا از لگن بیمار برداشته می شود.
جهت ویزیت و نوبت دهی دکتر آیدین عرب زاده فوق تخصص جراحی دست و اعصاب محیطی از اینجا اقدام کنید
خواه درمان شما جراحی است یا غیرجراحی، دست تان تا 6 ماه یا تا زمان بهبودی شکستگی تان باید در گچ باشد یا آتل بندی شود. بر خلاف اکثر شکستگی های دیگر، روند بهبودی در شکستگی های اسکافوئید آهسته است. در این مدت، باید از فعالیتهای زیر اجتناب کنید، مگر اینکه پزشک انجام فعالیت سنگین را تأیید کند:
برخی از بیماران پس از شکستگی اسکافوئید دچار سفتی مچ دست می شوند. این امر در بیمارانی شایع تر است که دست شان به مدت طولانی در گچ می ماند یا نیاز به جراحی پیچیده تری دارند.
حفظ حرکت کامل انگشت در طول دوره نقاهت بسیار مهم است. پزشک یک برنامه ورزشی ارائه می دهد و شما را به یک درمانگر آموزش دیده دست ارجاع می دهد که به شما کمک کند تا حد امکان حرکت و قدرت مچ دست خود را بازیابی کنید.
علیرغم درمان دست و تلاش زیاد بیمار در طول درمان خانگی، در برخی از بیماران ممکن است همان دامنه حرکتی و قدرتی را که قبل از آسیب دیدگی داشته اند، حاصل نشود.
به استخوانی که بهبود نیابد، “استخوان جوش نخورده” می گویند. استخوان های جوش نخورده بعد از شکستگی های استخوان اسکافوئید شایع تر هستند، زیرا خون رسانی به استخوان اسکافوئید ضعیف است. خون رسانی خوب به استخوان در بهبود شکستگی بسیار مهم است، زیرا خون اکسیژن و مواد مغذی را به محل شکستگی منتقل می کند تا به بهبودی کمک کند.
اگر شکستگی استخوان اسکافوئید بهبود نیابد، پزشک پیوند استخوان را از طریق جراحی انجام می دهد. چند نوع پیوند استخوان وجود دارد. برای استخوان های جوش نخورده، پزشک نوع خاصی از پیوند را با منبع خونی خود استخوان (پیوند عروقی) انجام می دهد. اگر استخوان شکسته شده به بیش از دو قسمت تقسیم شده باشد، پزشک از پیوند ساختاری، احتمالاً از ناحیه لگن بیمار استفاده می کند.
در شکستگی های اسکافوئید -خصوصا شکستگی هایی که قطعات استخوان در آنها جابجا شده است- خون رسانی به استخوان مختل می شود. اگر خون رسانی به یکی از قسمت ها به طور قابل توجهی کاهش یابد یا به طور کامل از بین برود، آن قسمت از استخوان مواد مغذی کافی دریافت نمی کند و سلول ها می میرند. اگر این اتفاق بیفتد، استخوان به خوبی بهبود نمی یابد. این وضعیت “نکروز آواسکولار یا مرگ بافت استخوانی” نامیده می شود.
پیوند استخوان عروقی موثرترین درمان برای این بیماری است، به شرطی که استخوان، دچار شکستگی زیاد نشده باشد یا مچ دست دچار آرتروز نشده باشد.
با گذشت زمان، استخوان های جوش نخورده و مرگ بافت استخوانی استخوان اسکافوئید می توانند منجر به آرتروز مچ دست شوند. آرتروز زمانی بروز می کند که غضروف مفصلی در مفصل دچار فرسودگی می شود -گاهی تا حدی که استخوان بر روی استخوان ساییده می شود.
علائم آرتروز مچ دست ممکن است شامل موارد زیر باشد:
در درمان آرتروز به بهبود علائم توجه می شود. در ابتدا، درمان ممکن است شامل مصرف داروهای ضد التهابی یا مسکن های بدون نسخه، آتل بندی در هنگام درد مچ دست و اجتناب از فعالیت هایی باشد که مچ دست را درگیر می کند. گاهی اوقات، تزریق استروئید به مچ دست به تسکین درد کمک می کند.
اگر درمان غیر جراحی علائم را تسکین ندهد، پزشک جراحی را توصیه می کند. روش های مختلفی برای درمان آرتروز مچ دست وجود دارد.
