آرتریت شامل التهاب یک یا چند مفصل شماست. درد و سفتی از علائم شایع آن است. در این مقاله از سایت تهران ارتوپدی به بیماری آرتروز مچ دست می پردازیم.
جهت ویزیت و نوبت دهی دکتر آیدین عرب زاده فوق تخصص جراحی دست و اعصاب محیطی از اینجا اقدام کنید
هنگامی که این اتفاقات در مچ دست شما رخ میدهد، فعالیت‌های ساده روزانه می‌توانند مشکل‌تر شوند.
انواع مختلفی از آرتریت وجود دارد و بیشتر این موارد می‌توانند روی مچ دست اثر بگذارند. شدت علائم مرتبط با آرتریت میتواند متفاوت باشد و بیشتر بیماری‌های مرتبط با آرتریت مزمن هستند؛ این بدان معنی است که آنها ماندگار هستند و درنهایت می‌توانند آسیب جدی مفصل ایجاد کنند.
مچ دست شما مفصلی پیچیده دارد، در واقع از چندین مفصل کوچک تشکیل شده است. وقتی سالم باشند حین حرکت به‌راحتی بر روی یکدیگر سر میخورند، آنها توسط غضروف‌های صاف که سطح مفصل را پوشش می‌دهند محافظت می‌شوند. آرتریت به این غضروف آسیب می‌رساند. با پیشرفت بیماری، غضروف بتدریج از بین میرود. بدون مفصل صاف، سطح استخوان‌ها با یکدیگر تماس پیدا میکنند و منجر به آسیب مفاصل می‌شوند که قابل ترمیم نیستند.
اگرچه امروزه درمانی برای آرتروز وجود ندارد، اما بسیاری از گزینه‌های درمانی برای کمک به تسکین شما وجود دارد. برخی از گزینه‌ها همچنین ممکن است باعث کند شدن پیشرفت آسیب‌های مفصل شوند. با درمان مناسب، بسیاری از افراد قادر به کنترل علائم خود هستند و همچنان فعال باقی میمانند.
مچ دست مفصل پیچیده‌ای است که دست را به ساعد وصل میکند و توسط دو استخوان ساعد تشکیل شده است ـ رادیوس و اولنا ـ و هشت استخوان کوچک کارپال. استخوان‌های مچ در دو ردیف پایه دست مرتب شده‌اند و در هر ردیف چهار استخوان وجود دارد.
استخوان‌های مچ دست. غضروف سطح انتهایی استخوان‌ها را پوشش میدهد تا یک مفصل لغزنده بوجود بیاید
سطح مفصل هر استخوان با غضروف مفصلی پوشانده شده است، یک ماده لغزنده که هنگام حرکت دست و مچ دست، از استخوان ها محافظت مینماید.
اگرچه انواع بسیاری از آرتریت وجود دارد، سه موردی که بیشتر روی مچ دست تأثیر می‌گذارند عبارتند از:
آرتروز به دلیل «ساییدگی و پارگی» طبیعی در مچ دست به‌وجود می‌آید، به‌ویژه در افرادی که سابقه خانوادگی آرتروز دارند. برای بسیاری از افراد بعد از رسیدن به میانسالی، این یک مشکل شایع است ولی در افراد جوان نیز اتفاق می‌افتد.
در آرتروز، غضروف مفصلی صاف و لغزنده که انتهای استخوان‌ها را می‌پوشاند به‌تدریج ساییده شده و از بین میرود. از آنجا که سطح غضروف از خون کافی برخوردار نیست، وقتیکه آسیب ببیند یا دچار پارگی شود توانایی کمی برای درمان و تولید مجدد سلولهای خود را دارد.
هرچه غضروف از بین میرود، فرسوده و زبرتر می‌شود، و فضای محافظ بین استخوان‌ها کاهش می‌یابد. این میتواند باعث ساییدگی استخوان روی استخوان و منجر به درد و سفتی در مفصل شود.
(چپ) عکس رادیولوژی از یک مچ دست سالم که فضای مفصلی طبیعی را نشان میدهد.
(راست) یک مچ دست دارای آرتروز، که غضروف پاره شده و فضای مفصلی سالم کم شده است.
استئوآرتریت در مچ نیز میتواند از بیماری کین باخ (Kienböck) یا نکروز استخوان لونیت در مچ دست ایجاد شود. در بیماری کین باخ، خونرسانی به یکی از استخوان‌های مچ ـ لونیت ـ مختل می‌شود، که باعث از بین رفتن و فروپاشی آرام استخوان می‌شود. با گذشت زمان، این فروپاشی میتواند به تغییرات و آرتروز در مفاصل اطراف استخوان لونیت منجر شود.
عکس از استخوان لونیت دارای بیماری کین باخ (سیاه شدن استخوان مچ دست).
غضروف در مرکز سطح مفصلی (نشان داده شده در زیر فلش قرمز) از بین رفته است. فلش‌های سیاه ناحیه غضروف سالم را نشان می‌دهند.
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی یک بیماری مزمن است که میتواند چندین مفصل در بدن را تحت تأثیر قرار دهد. بیماری اغلب از مفاصل کوچک‌تر مانند آنهاییکه در دست و مچ دست یافت می‌شوند آغاز می‌شود. روماتیسم مفصلی یک بیماری متقارن است، بدین معنا که معمولاً مفاصل متناظر در دو سمت بدن را تحت تأثیر قرار میدهد.
آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی است. این بدان معنی است که سیستم ایمنی بدن به بافت‌های خود حمله میکند. در آرتریت روماتوئید سیستم دفاعی بدن که بطور طبیعی از بدن در مقابل عفونت محافظت میکند، به بافت سالم (مانند غضروف و رباط‌ها) آسیب می‌زند و میتواند استخوان را نرم کند.
روماتیسم مفصلی اغلب بر روی مفصل بین دو استخوان ساعد، رادیوس و اولنا تأثیر می‌گذارد.
تغییر شکل در استخوان اولنا میتواند باعث سایش و پارگی احتمالی تاندون‌هایی شود که انگشتان را صاف نگه می‌دارند. این میتواند باعث ناهنجاری و از بین رفتن عملکرد بیشتر در دست شما شود.
علت دقیق آرتریت روماتوئید مشخص نیست و هیچ فاکتور ژنتیکی یا محیطی مشخصی وجود ندارد. اگرچه این یک بیماری ارثی نیست، اما محققان معتقدند که برخی افراد ژن‌هایی دارند که میتواند آنها را به این بیماری مبتلا کند.
در این مچ دست با آرتریت روماتوئید پیشرفته، ترازی استخوان‌های کارپال از بین رفته است، و منجر به از میان رفتن فضای مفصلی بین استخوان‌ها شده است.
ممکن است آرتریت پس از یک صدمه ایجاد شود، مانند هنگامی که استخوان مچ دست بشکند یا رباط پاره شود. این آسیب میتواند باعث ایجاد جراحت مستقیم به غضروف یا سایش با تأخیر در غضروف بدلیل تغییر مسیر حرکت استخوان‌ها روی یکدیگر، به دلایلی مانند پارگی رباط، شود.
آرتریت پس از سانحه میتواند طی سال‌های زیادی پس از آسیب اولیه ایجاد شود. با وجود درمان مناسب، مفصل مجروح به احتمال زیاد به مرور زمان دچار آرتریت می‌شود.
همه بیماران مبتلا به آرتریت علائم را تجربه نخواهند کرد. هنگامی که اتفاق می‌افتد، شدت آن بسیار متفاوت است. برای برخی از بیماران، علائم آرتریت ثابت نیستند، اما بسته به نوع آن ممکن است ظاهر شوند و از بین بروند. علائم آرتریت ممکن است شامل موارد زیر باشد:
پزشک شما در مورد سوابق کلی سلامتی‌تان با شما صحبت خواهد کرد و از شما می‌خواهد علائم‌تان را توصیف کنید. او با انجام بررسی دقیق از دست و مچ دست شما، به دنبال موارد ذیل می‌گردد:
در خلال معاینه، پزشک شما بازه حرکتی در مچ دستتان را اندازه‌گیری خواهد کرد
در طول معاینه، پزشک ممکن است موارد زیر را نیز ارزیابی کند:
این عکس تصاویر جزئی از ساختارهای متراکم مانند استخوان‌ها را ارائه میدهد. عکس رادیولوژی پزشک را در مورد یافتن محل دقیق و شدت آرتریت یاری خواهد کرد. این نوع از عکسها به پزشک کمک میکند تا بین انواع مختلف آرتریت تمایز قائل شود.
پزشک ممکن است آزمایش خون را برای تعیین نوع آرتریت شما توصیه کند. برای تعیین نوع بیماری‌تان مانند روماتوئید و انواع دیگر آرتریت التهابی، آزمایش خون برای تشخیص دقیق بسیار مهم است. استئوآرتریت یا آرتروز با ناهنجاری خون همراه نیست.
درمانی برای آرتریت وجود ندارد، اما روش‌هایی وجود دارد که ممکن است به کاهش تعداد دفعات بروز علائم آن، تسکین درد و از دست رفتن عملکرد که آرتریت باعث آن می‌شود کمک کند.
عموماً، درمان ابتدایی برای آرتریت، درمان غیر جراحی است که بطور طبیعی برای کاهش علائم طراحی شده است.
گزینه‌های درمان غیرجراحی میتواند شامل:
اگر علائم روماتیسم مفصلی شما توسط روش‌های درمانی فوق کنترل نشود، به پزشک خود اطلاع دهید که در این حالت، ممکن است پزشک داروهای اضافی تجویز کند. این داروها ـ به نام داروهای ضدروماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs) ـ برای جلوگیری از حمله سیستم ایمنی بدن به مفاصل، طراحی شده‌اند.
مانند همه داروها، DMARDها هم خطرات و مزایایی دارند، این داروها میبایست توسط یک روماتولوژیست تجویز شوند.
اگر درمان غیرجراحی درد شما را تسکین ندهد و کیفیت زندگی شما تحت تأثیر چشمگیری قرار گرفته است، ممکن است پزشک شما جراحی را به شما توصیه کند.
هدف از جراحی تسکین درد ضمن حفظ یا بهبود عملکرد دست است. به‌طور معمول، این کار بواسطه به حداقل رساندن یا از بین بردن تماس استخوانی بر روی سایر استخوان ها انجام می‌شود. چندین روش برای جراحی آرتروز مچ دست وجود دارد؛ با پزشک خود صحبت کنید که کدام روش در مورد شما بهتر عمل خواهد کرد.
در این روش، پزشک شما سه استخوان مچ را که در ردیف استخوان ساعد قرار دارد، خارج میکند. این روش برای کاهش درد شما حین حفظ مقداری حرکت در مچ دست درنظر گرفته شده است.
(چپ) سه استخوان مچ دست که در عمل کارپکتومی ردیف پروگزیمال خارج می‌شوند
(راست) عکس رادیولوژی مچ دست پس از عمل
اگر حرکت، منبع درد شما باشد، پزشک ممکن است این ترکیب را توصیه کند. فیوز کردن در اصل یک فرآیند «جوش» است. ایده اصلی این است که استخوان‌ها را به هم پیوند بزنیم تا در یک استخوان محکم التیام یابند. تئوری پشت همجوشی این است که اگر حرکت استخوان‌ها موجب درد می‌شوند، حرکت را در آنها متوقف می‌شود و از آسیب بیشتر جلوگیری میکند.
طی این روش، پزشک غضروف آسیب‌دیده را برداشته و سپس از پین، پلیت یا پیچ برای نگه داشتن استفاده میکند، مفصل را در یک موقعیت ثابت قرار میدهد و با گذشت زمان، باعث می‌شود استخوان‌ها به هم بپیوندند یا رشد کنند تا شکستگی استخوان‌ها با هم بهبود یابد.
در بعضی موارد، پزشک شما میتواند یک همجوشی جزئی را انجام دهد که در آن فقط تعدادی از استخوان‌های مچ در هم ادغام می‌شوند. این شامل سطح غضروف‌های آسیب دیده می‌شود، ولی مفاصل سالم را دست‌نخورده رها میکنند تا برخی از حرکات مچ دست حفظ گردد.
در این عمل همجوشی (فیوز کردن) جزئی مچ دست، استخوان اسکافوید خارج شده، و از چند پیچ برای نگه داشتن چهار استخوان کارپال در جای خود استفاده شده است
اگر آرتریت شما گسترده باشد، ممکن است به ادغام کامل استخوان‌های مچ دست نیاز داشته باشید. در این روش، اگرچه حرکت مچ دست در یک همجوشی کامل از بین میرود، ولی چرخش ساعد و حرکت انگشتان / انگشت شست به‌طور کلی حفظ می‌شود.
در این عمل ادغام/فیوز کردن کامل، استخوان‌ها با ترکیبی از پلیت، پیچ و پین در کنار یکدیگر نگه‌داشته شده‌اند
در تعویض کامل مچ دست، پزشک غضروف آسیب‌دیده را برمی‌دارد و سپس سطوح مفصل فلزی یا پلاستیکی جدیدی را برای بازگرداندن عملکرد آن قرار میدهد. تعویض مفصل مچ دست، درد ورم مفاصل یا آرتریت را تسکین میدهد درحالی که اجازه میدهد حرکت مچ دست بیشتر از روش فیوز کردن باشد.
در این تعویض کامل مفصل مچ (آرتروپلاستی مچ)، استخوان‌های تخریب شده با یک پروتز ساخته شده از فلز و پلاستیک جایگزین شده‌اند.
یادآوری اینکه آرتریت دارید، دلسردکننده است، اما مواردی وجود دارد که می‌توانید انجام دهید تا به کاهش تأثیرات آن در شرایط زندگی‌تان کمک کنید که شامل موارد زیر است:
با پزشک خود صحبت کنید: اگر پزشک علائم شما را وخیم دانست یا اگر با مشکل سختی روبرو هستید، از او بخواهید برنامه درمانی‌تان را بررسی کند و تعیین کند که آیا تغییرات در روش درمانی‌تان لازم است یا خیر.
فعالیت‌های خود را تغییر دهید: اگر برخی فعالیت‌ها آرتریت شما را تشدید میکند، این موارد را کاهش داده یا از حذف کنید.
فعالیت‌هایی برای كمك به کاهش این علائم انجام دهید.
روش‌های درمانی جایگزین را امتحان کنید: به نظر می‌رسد برخی از روش‌های درمانی جایگزین به درد آرتریت کمک میکند. همیشه با پزشک‌تان قبل از انجام هرگونه روش درمانی جایگزین صحبت کنید زیرا ممکن است در برنامه درمانی کلی شما تداخل ایجاد کند.
