بیماری دوپویترن وضعیتی است که بر نیام – بافت فیبری موجود در زیر پوست – کف دست و انگشتان دست تأثیر می گذارد. در بیماران مبتلا به دوپویترن، نیام ضخیم می شود، سپس با گذشت زمان سفت می شود. این باعث می شود انگشتان به سمت داخل، به طرف کف دست کشیده شوند و منجر به یک بیماری شود که “انقباض دوپویترن” نامیده می شود. در این مقاله از سایت تهران ارتوپدی به بررسی این بیماری می پردازیم.
در بعضی از بیماران، بدتر شدن انقباض دوپویترن می تواند در عملکرد دست اختلال ایجاد کند و انجام فعالیت های روزمره را دشوار سازد. به هنگام بروز این شرایط، برای کمک به کند شدن پیشروی بیماری و بهبود حرکت در انگشتان آسیب دیده، گزینه های درمانی غیرجراحی و جراحی در نظر گرفته می شوند.
جهت ویزیت و نوبت دهی دکتر نیما باقری فوق تخصص جراحی شانه و آرنج از اینجا اقدام کنید
نیام لایه ای از بافت است که به محکم کردن و ثابت نگه داشتن پوست کف دست کمک می کند. بدون نیام، پوست کف دست مانند پوست پشت دست شل و متحرک خواهد بود. در بیماران مبتلا به بیماری دوپویترن، این ناحیه کف دست به آرامی شروع به ضخیم شدن می کند و سپس سفت می شود.
غالباً، دوپویترن در ابتدا زمانی تشخیص داده می شود که توده های بافتی یا گره ها در زیر پوست کف دست تشکیل می شوند. به دنبال آن پوست کشیدهمی شود و حفره هایی بر روی سطح كف دست ایجاد می شوند.
انقباض دوپویترن: بیمار نمی تواند انگشت حلقه خود را به دلیل اثر بازدارنده ساختار طناب مانند موجود در کف دست، به طور کامل باز کند.
با پیشروی بیماری دوپویترن، تارهای نیام کف دست به تارهای ضخیمی تبدیل می شوند که می توانند باعث خمیدگی یک یا چند انگشت و انگشت شست شوند. این وضعیت “انقباض دوپویترن” نامیده می شود. اگرچه تارهای کف دست به نظر می رسند شبیه تاندون ها باشند، تاندون ها در دوپویترن نقشی ندارند.
در بسیاری از موارد، انقباض دوپویترن در طی چند سال و بسیار آهسته پیشروی می کند و ممکن است تا حدی خفیف باشد که نیازی به درمان نباشد. با این حال، در موارد متوسط یا شدید، این بیماری صاف کردن انگشتان درگیر را دشوار می کند. هنگامی که چنین وضعیتی بروز می کند، برای کمک به کاهش انقباض و بهبود حرکت در انگشتان آسیب دیده، درمان لازم است. به طور معمول، با بدتر شدن انقباض، درگیری نیام شدیدتر می شود و احتمال درمان کامل کمتر است.
علت بیماری دوپویترن به طور کامل مشخص نیست، اما بیشتر شواهد نشان می دهد ژنتیک مهمترین نقش را دارد.
گزارش هایی بی اساس و نامعتبری وجود دارد که اذعان می کند دوپویترن زمانی بروز می کند یا وخیم می شود که بیمار آسیب یا زخم باز (از جمله جراحی) را در دست خود تجربه کرده باشد. با این حال، مدرکی کافی برای تایید این موضوع وجود ندارد. همچنین هیچ دلیل قانع کننده ای مبنی بر این که علت این بیماری به دلیل استفاده ی بیش از حد از دست است، وجود ندارد.
جهت ویزیت و نوبت دهی دکتر آیدین عرب زاده فوق تخصص جراحی دست و اعصاب محیطی از اینجا اقدام کنید
چند عامل وجود دارد که پزشکان معتقدند در بروز یا بدتر شدن بیماری دوپویترن نقش دارند. این عوامل عبارتند از:
انقباض دوپویترن معمولاً در طی یک دوره چند ساله بسیار کُند پیش می رود. علائم و نشانه های این بیماری شامل موارد ذیل است:
گره ها: ممکن است یک یا چند توده کوچک یا گره در کف دست تان ایجاد شود. این گره ها به طور معمول روی پوست پوشاننده ثابت می شوند. در ابتدا گره ها موجب حساسیت می شوند، اما با گذشت زمان، این حساسیت معمولاً از بین می رود. در برخی موارد، ممکن است “حفره” یا تورفتگی عمیق پوست در نزدیکی گره ها وجود داشته باشد.
تارها/ طناب ها: گره ها ضخیم شده و منقبض می شوند و منجر به تشکیل تارهای متراکم و سفت بافت زیر پوست می شوند. این طناب ها/ تارها صاف کردن یا از هم جدا کردن انگشتان و انگشت شست را محدود می کنند.
انقباض ها: با محکم و سفت شدن بافت زیر پوست، یک یا چند انگشت تان به سمت کف دست کشیده می شوند و ممکن است از هم باز نشوند. انگشت حلقه و انگشت کوچک معمولاً تحت تأثیر قرار می گیرند، اما هر یک از انگشتان دست یا همه آنها می توانند درگیر شوند، حتی انگشت شست. معمولاً اولین مفصل (مفصل بند) انگشت تحت تأثیر قرار می گیرد، اما ممکن است مفاصل دیگر (بندهای دیگر) انگشتان نیز درگیر شوند.
در انقباض دوپویترن، گره های زیر پوست ضخیم شده و تارهای بافتی ایجاد می شوند که انگشتان دست را به سمت داخل کف دست می کشانند.
با افزایش خم شدن انگشت، صاف کردن کامل آن دشوار می شود. گرفتن و نگه داشتن اشیای بزرگ، قرار دادن دست در جیب یا انجام سایر کارهای ساده نیز دشوار می شود.
بعضی از بیماران مبتلا به بیماری دوپویترن دچار ضخیم شدگی بافت کف پا (بیماری لدرهوز) یا روی آلت تناسلی مردانه (بیماری پیرونی) می شوند. علائم در جای دیگری از بدن مشاهده نمی شوند.
پزشک در مورد سلامت عمومی و سابقه پزشکی تان با شما صحبت خواهد کرد و در مورد علائم از شما خواهد پرسید. از آنجایی که بیماری دوپویترن ارثی است، پزشک از شما سوال می کند که آیا از اقوام تان به این بیماری مبتلا هستند یا خیر.
سپس پزشک تان با دقت انگشتان دست و دست تان را معاینه می کند. به هنگام معاینه، او:
در حین معاینه، پزشک انقباض انگشت تان را بررسی کند و محل تارها و گره ها را ثبت می کند.
این بررسی ها با سایر بررسی های انجام شده در طول دوره درمان مقایسه می شود تا مشخص شود آیا این بیماری با گذشت زمان پیشروی می کند یا خیر.
در حال حاضر، هیچ درمانی برای دوپویترن وجود ندارد. با این حال، بیماری خطرناکی نیست.
اگرچه این بیماری از یک بیمار به بیمار دیگر متفاوت است، اما دوپویترن معمولاً بسیار آهسته پیشروی می کند و ممکن است سالها دردسرساز نباشد. در حقیقت، برای بعضی از بیماران، این بیماری ممکن است هرگز فراتر از بروز توده هایی در کف دست نباشد.
در صورت پیشرفت بیماری، پزشک برای کمک به کند شدن بیماری، ابتدا درمان غیرجراحی را توصیه می کند.
تزریق استروئید: کورتیکواستروئیدها داروهای ضدالتهابی قوی هستند که می توانند به داخل گره دردناک تزریق شوند. در برخی موارد، تزریق کورتیکواستروئید ممکن است پیشروی انقباض را کُند کند. اثربخشی تزریق استروئید از یک بیمار به بیمار دیگر متفاوت است.
آتل بندی: آتل بندی برای جلوگیری از پیشروی انقباض انگشت نیست. کشش شدید انگشت منقبض شده (در آتل بندی) ممکن است موثر نباشد و در واقع می تواند باعث آسیب به انگشت یا دست شود. بلکه پس از جراحی انقباض دوپویترن، برای محافظت از محل جراحی از آتل بندی استفاده می شود. با این حال، مشخص نیست که آیا خطر انقباض مکرر یا سفت شدن زخم در حال بهبودی را کاهش می دهد یا خیر.
اگر انقباض در عملکرد دست تداخلی ایجاد کند، پزشک درمان جراحی را توصیه می کند. هدف از جراحی کاهش انقباض و بهبود حرکت انگشتان آسیب دیده است.
هیچ درمان مشخصی برای انقباض دوپویترن وجود ندارد. با این حال، جراحی با کاهش اثر محدود کننده تارها با برش یا از بین بردن آنها برای جلوگیری از مشکل در نظر گرفته می شود. متأسفانه، بافت های در حال بهبودی با همان پتانسیل برای ایجاد تارها در آینده تشکیل می شوند – اما بازیابی عملکرد دست هنوز هم قابل توجه است.
روشهای جراحی که معمولاً برای انقباض دوپویترن انجام می شوند، عبارتند از:
پزشک با شما صحبت خواهد کرد که کدام روش برای مورد شما بهتر است.
فاشیوتومی: در این روش، پزشک برشی را در کف دست تان ایجاد می کند و سپس تارهای (ضخیم) بافت را جدا می کند. اگرچه خود تار برداشته نمی شود، اما جدا کردن آن به کاهش انقباض و افزایش حرکت انگشت آسیب دیده کمک می کند.
فاشیوتومی با بی حسی موضعی انجام می شود- بدون اینکه بیهوش شوید، فقط دست تان بی حس می شود. پس از عمل، زخم تان باز می ماند تا به تدریج بهبود یابد. در دوران نقاهت دست تان باید آتل بندی شود.
(تصویر سمت چپ) عکس بالینی انقباض انگشت کوچک بیمار قبل از عمل جراحی را نشان می دهد. (تصویر سمت راست) بعد از عمل، بیمار قادر است انگشت خود را صاف کند. جهت ترمیم، زخم باز می ماند.
فاشیکتومی: در این روش، پزشک یک برش ایجاد می کند، سپس برای صاف کردن انگشت (یا انگشتان) شما، تا حد ممکن بافت و تارهای (غیرطبیعی) را برمی دارد. در فاشیکتومی به چند روش مختلف می توان دست را برش داد، اما اغلب، یک برش “زیگ زاگی” در امتداد چین های طبیعی دست ایجاد می شود.
در بعضی موارد، زخم تان بعد از عمل فاشیکتومی باز می ماند تا به تدریج به خودی خود بهبود یابد. در سایر موارد، برای کمک به ترمیم زخم به پیوند پوست نیاز خواهد بود. برای پیوند پوست، پزشک پوست سالم را از ناحیه دیگری از بدن تان بر می دارد و از آن برای پوشاندن زخم استفاده می کند. شاید لازم باشد در دوران نقاهت دست تان آتل بندی شود.
عمل فاشيکتومي نیمه کامل کف دست نسبت به فاشيوتومي روشی پیچیده تر است. در کل، فاشيکتومي نیمه کامل کف دست به مراقبت بیشتر از زخم و فیزیوتراپی بیشتر، زمان بهبودی طولانی تر و تلاش بیشتر بیمار در طول بهبودی نیاز دارد.
(تصویر سمت چپ) عکس بالینی، برشهای زیگ زاگی را نشان می دهد که معمولاً در فاشیکتومی نیمه کامل کف دست انجام داده می شود. (تصویر سمت راست) به دنبال ترمیم زخم، این بیمار می تواند انگشت را به خوبی باز کند و عملکرد دستش بهتر است.
عوارض: همانند هر عمل جراحی دیگر، جراحی انقباض دوپویترن نیز خطراتی دارد. احتمال عوارض با موارد زیر افزایش می یابد:
پزشک تان هر یک از خطرات را با شما در میان می گذارد و اقدامات خاصی را برای جلوگیری از عوارض احتمالی انجام می دهد. خطرات و عوارض احتمالی جراحی دوپویترن عبارتند از:
بهبودی: بروز مشکلات حاد بعد از جراحی شایع نیست، اما با درد، تورم و سفتی همراه است. اگرچه هدف از جراحی بهبود صاف کردن انگشتان است، اما گاهی اوقات بیماران به دلیل سفتی نمی توانند انگشتان تحت تاثیر را خم کنند. بالا نگه داشتن دست در سطح بالاتر از قلب و حرکت آرام انگشتان به کاهش تورم کمک می کند و سفتی را بهبود می بخشد.
فیزیوتراپی می تواند به بهبود قدرت و عملکرد انگشتان و دست، کاهش تورم و مراقبت از زخم کمک کند. غالباً، یک درمانگر دست، دست تان را در زمان بهبودی آتل بندی می کند.
عواقب: پس از جراحی حرکت انگشتان اکثر بیماران بهبود می یابد. با این حال، از آنجایی که این بیماری با جراحی “بهبود” نمی یابد، حدود 20 درصد بیماران میزان قابل توجهی از عود انقباض را تجربه می کنند. ممکن است برای برخی از بیماران مجددا جراحی نیاز باشد.
بعد از جراحی برای محافظت از دست تان ممکن است به آتل بندی نیاز داشته باشید.
درمان هایی که اخیراً توسعه یافته اند و در ذیل به آنها پرداخته شده است، به منظور کاهش انقباض و بهبود حرکت در انگشتان آسیب دیده از طریق از بین بردن اثر بازدارنده تارهای دوپویترن در نظر گرفته شده اند:
اخیراً اداره داروی فدرال، تزریق محلول آنزیمی برای درمان انقباض دوپویترن را تأیید کرده است. آنزیم –کلاژناز- به صورت سرپایی و توسط پزشکانی که به طور خاص در این روش آموزش دیده اند، تجویز می شود.
برای شروع، پزشک آنزیم را مستقیماً به تارهای دست تان تزریق می کند. در طی 24 تا 72 ساعت پس از تزریق، آنزیم بافت منقبض شده را ضعیف می کند یا از بین می برد.
مرحله بعدی، تحت بی حسی موضعی انجام می شود. پزشک انگشتان خم شده شما را دستکاری و صاف می کند تا بندهای محدود کننده را قطع یا از هم جدایشان کند. اغلب، این حالت باعث بهبود انقباض و افزایش دامنه حرکات انگشتان می شود.
تزریق آنزیم به طور معمول درد و تورم کمتری نسبت به جراحی اصلی دارد. تزریق ممکن است باعث واکنش آلرژیک یا پارگی تاندون خم کننده شود، اما این مشکل به ندرت پیش می آید. سایر عوارض احتمالی همانند عوارض جراحی هستند.
نتایج اولیه تزریق آنزیم امیدوار کننده است، اما نتایج طولانی مدت و میزان عود هنوز مشخص نیست.
این روشِ نسبتاً جدید و کم تهاجم، به صورت سرپایی و توسط پزشکان مخصوصاً آموزش دیده در این روش انجام می شود.
در این روش، پزشک ابتدا دست تان را با بی حسی موضعی بی حس می کند. سپس انتهای تیز یک سوزن زیر پوستی را از طریق تارهای محدود کننده به عقب و جلو عبور می دهد تا بافت فرسوده ضعیف و از هم جدا شود. بافت فرسوده برداشته نمی شود، بلکه با جدا کردن بافت، طولانی می شود.
عوارض آپونوروتومی سوزنی از جمله عود، آسیب عصب یا رگ های خونی، درد و سفتی مشابه عوارض جراحی است.
نتایج اولیه آپونوروتومی سوزنی مشابه نتایج جراحی و تزریق آنزیم است، اما میزان عود آن در طولانی مدت هنوز مشخص نیست.
