دیسک بیرون زده یک بیماری است که میتواند در هر قسمتی از ستون فقرات ایجاد شود، اما غالبا در پایین کمر رخ میدهد. این حالت گاهی دیسک متورم، بیرون زده یا پاره شده نیز نامیده میشود. این بیماری یکی از شایع ترین علل درد کمر و همینطور درد پا یا “سیاتیک” است. در این مقاله از سایت تهران ارتوپدی به روش درمان بیرون زدگی دیسک کمر می پردازیم.
ستون فقرات از 24 استخوان تشکیل شده است که به آنها مهره میگویند که یک به یک روی یکدیگر قرار میگیرند. این استخوان ها به هم متصل و کانالی را که به آن نخاع میگویند، محافظت می کنند.
5 مهره پایین کمر را تشکیل میدهند. به این منطقه ستون مهره کمری میگویند.
دیگر بخش های ستون فقرات شامل موارد زیر می شود:
دیسک های بین مهره ای به عنوان جاذب ضربه در حین راه رفتن یا دویدن عمل میکنند. آنها از دو بخش تشکیل شده اند:
یک دیسک بین مهره ای سالم (نمای مقطعی)
وقتی به هسته ژله ای یک دیسک به علت سایش و گسستن یا صدمه ناگهانی به سمت بیرون فشار می آید شروع به بیرون زدن میکند. این فشار به حلقه بیرونی ممکن است باعث ایجاد درد در کمر شود.
اگر فشار ادامه پیدا کند، هسته ژله مانند ممکن است باعث فشار به حلقه بیرونی دیسک شده و منجر به تورم دیسک شود. این اتفاق به ستون فقرات و اعصاب نزدیک آن فشار وارد میکند. علاوه بر آن، ماده دیسک مواد شیمیایی محرک ترشح کرده که در التهاب عصب تأثیر میگذارد. وقتی ریشه عصب تحریک شود، ممکن است درد، بی حسی و ضعف در یک یا هر دو پا ایجاد شده که به این حالت “سیاتیک” میگویند.
در یک دیسک بیرون زده، مرکز نرم و ژله ای دیسک میتواند به حلقه بیرون فشار بیاورد. (نمای مقطعی و کناری)
یک دیسک بیرون زده غالبا نتیجه طبیعی سایش و گسستن مربوط به سن روی ستون فقرات است. این روند تخریب دیسک نامیده می شود. در کودکان و افراد بالغ جوان، دیسک ها حاوی آب بیشتری هستند. با افزایش سن، محتوای آب درون دیسک کاهش یافته و دیسک انعطاف کمتری پیدا میکند. دیسک شروع به کوچک شدن کرده و فضای بین مهره ها باریک تر میشود. این روند طبیعی افزایش سن دیسک را مستعد بیرون زدگی میکند.
حوادثی همچون افتادن نیز میتواند باعث بیرون زدن دیسک بشود.
عوامل خاصی ممکن است خطر بیرون زدگی دیسک را افزایش دهند. این عوامل شامل موارد زیر میشوند:
بلند کردن نامناسب وسایل: استفاده از عضلات کمر به جای پاها برای بلند کردن وسایل سنگین میتواند باعث بیرون زدگی دیسک شود. چرخش به هنگام بلند کردن اجسام نیز کمر را آسیب پذیر میکند. بلند کردن اجسام با نیروی پا به جای کمر از ستون فقرات شما محافظت میکند.
فعالیت های کششی ستون فقرات به طور مکرر: بسیاری از مشاغل نیازمند کار فیزیکی هستند. بعضی از آنها به بلند کردن مداوم اجسام، کشیدن آنها، خم شدن یا چرخش نیاز دارد. استفاده از تکنیک های ایمن بلند کردن و حرکت دادن میتواند از کمر شما محافظت کند.
سبک زندگی کم تحرک: ورزش منظم برای جلوگیری از بسیای از بیماری ها من جمله بیرون زدگی دیسک اهمیت دارد.
در بیشتر موراد، درد کمر اولین علامت یک دیسک بیرون زده است. این درد ممکن است برای چند روز باقی بماند و سپس بهبود یابد. دیگر علائم شامل موارد زیر میشود:
پس از صحبت درباره علائم و سوابق پزشکی، پزشک شما را معاینه میکند. این معاینه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
یک عکس بالینی از یک پزشک در حال انجام تست بالا بردن مستقیم پا
این تصویربرداری تصویری واضح از بافت نرم بدن مثل دیسک بین مهره ای نشان میدهد. پزشک ممکن است برای تایید تشخیص و یافتن اطلاعات بیشتر درباره اعصاب نخاعی درگیر یک ام آر آی درخواست کند.
اگر شما قادر به انجام ام آر آی نیستید، سی تی اسکن یا سی تی میلوگرام به جای آن در خواست خواهد شد.
ام آر آی یک دیسک بیرون زده را در کمر نشان میدهد. دیسک به سمت بیرون و کانال نخاعی متورم شده و روی نخاع و ریشه های عصبی فشار وارد میکند.
برای عمده بیماران، یک دیسک بیرون زده کمری به آهستگی پس از یک دوره چند روزه تا چند هفته ای بهبود پیدا می کند. به طور معمول، بیشتر بیماران طی 3 تا 4 ماه بی علامت میشوند. با این حال، برخی از بیماران در طی بهبودی به دفعات درد را تجربه میکنند.
درمان ابتدایی دیسک بیرون زده معمولا به طور طبیعی غیر جراحی است. درمان بر روی کاهش درد تمرکز میکند.
درمان غیر جراحی ممکن است شامل موارد زیر بشود:
استراحت: یک تا دو روز استراحت مطلق معمولا درد کمر و پا را کاهش میدهد. بیش از این استراحت نکنید، با این حال، وقتی فعالیت را از سر گرفتید تلاش کنید تا موارد زیر را رعایت کنید:
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی: داروهایی مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن میتوانند به کاهش درد کمک کنند.
فیزیوتراپی: ورزش های به خصوصی کمک میکنند تا قدرت عضلات پایین کمر و شکم شما افزایش یابد.
تزریق استروئید اپیدورال: تزریق داروهایی مثل کورتیزون (کورتون) به داخل فضای اطراف عصب ممکن است یک کاهش درد کوتاه مدت به علت کاهش التهاب ایجاد کند.
شواهد خوبی مبنی بر اینکه تزریق اپیدورال میتواند به طور موفق درد را در بسیاری از بیمارانی که برای 6 هفته یا بیشتر طی درمان های غیر جراحی دیگر قرار نگرفته اند کاهش دهد وجود دارد.
تنها درصد کمی از بیماران مبتلا به بیرون زدگی دیسک کمری به جراحی نیاز دارند. جراحی ستون فقرات به طور معمول تنها پس از دوره ای از درمان غیر جراحی که باعث کاهش علائم دردناک نشده است یا برای بیمارانی که علائم زیر را تجربه میکنند پیشنهاد داده میشود:
شایع ترین جراحی که برای درمان یک دیسک بیرون زده استفاده میشود میکرودیسککتومی است. جراحی با استفاده از یک برش کوچک در سطح دیسک بیرون زده انجام شده و غالبا از یک میکروسکوپ استفاده میشود.
بخش بیرون زده دیسک همراه با هر بخش دیگری که در حال وارد کردن فشار به عصب نخاعی باشد خارج میشود.
یک جراحی بزرگ برای مواردی که درگیری بیش از یک دیسک مطرح باشد، ممکن است مورد نیاز باشد.
پزشک یا فیزیوتراپ شما ممکن است یک برنامه راه رفتن ساده (مثل 30 دقیقه در هر روز) همراه با ورزش های به خصوص که برای کمک به بازیابی قدرت و انعطاف کمر و پاهای شماست را پیشنهاد دهد.
برای کاهش خطر تکرار بیرون زدگی، ممکن است از خم شدن، بلند کردن اجسام و چرخش در طی چند هفته اول پس از جراحی منع شوید.
با هر دو درمان جراحی و غیر جراحی، باز احتمال بیرون زدگی دیسک برای 5 تا 10 درصد وجود دارد.
خطر درمان غیر جراحی این است که ممکن است از بین رفتن علائم طول بکشد. بیمارانی که درمان غیر جراحی را برای طولانی مدت پیش از انتخاب جراحی امتحان میکنند، ممکن است کاهش درد کمتر و عملکرد پایین تری را نسبت به آنها که زودتر جراحی را انتخاب میکنند داشته باشند. پزشک درباره اینکه تا کی باید درمان های غیر جراحی را پیش از در نظر گرفتن جراحی ادامه دهید، با شما صحبت خواهد کرد.
خطرات جراحی: خطرات کمی همراه با هر جراحی وجود دارد. این خطرات شامل خونریزی، عفونت و واکنش به داروی بیهوشی میشود.
عوارض به خصوصی برای جراحی دیسک بیرون زده وجود دارد که شامل موارد زیر میشود:
در مجموع، نتایج جراحی میکرودیسککتومی به طور کلی خوب است. بیماران تمایل دارند تا بهبود بیشتری در درد پا تا کمر مشاهده کنند. بیشتر بیماران قادرند تا فعالیت های طبیعی خود را پس از دوره نقاهت پس از جراحی پیگیری کنند. به طور معمول، علائم اول رو به بهبود شامل درد، سپس افزایش قدرت کلی پا و بعد از آن حس میشود.
در سالهای اخیر، مطالعات فراوانی روی درمان بیرون زدگی دیسک انجام شده است. پزشک میتواند درباره فواید و مضرات هر دو درمان جراحی و غیر جراحی با شما صحبت کند.
