ژنو واروم و ژنو والگوم لغاتی هستند که برای توصیف پای پرانتزی به کار می روند. پای پرانتزی در واقع به معنای عدم همترازی زانو می باشد. این بیماری ممکن است در دوران نوزادی تا بزرگسالی به وجود آمده و می تواند علل گوناگونی داشته باشد. با افزایش شدت بیماری، بیمار ممکن است دچار اختلالات دیگری همچون اشکال در راه رفتن و مشکلات مفصل ران نیز بشود. این بیماری می تواند یک طرفه یا دو طرفه باشد. وجود سابقه فامیلی یا بیماری های دیگر می تواند احتمال دائمی بودن بیماری و یا پیشرفت آن را نشان دهد. این بیماری غالبا در سنین زیر 2 سال کشف می شود. در این مقاله از سایت تهران ارتوپدی به بررسی بیماری پای پرانتزی می پردازیم.
جهت ویزیت و نوبت دهی دکتر تقی بغدادی فوق تخصص و جراح ارتوپد کودکان از اینجا اقدام کنید
در همترازی طبیعی، طول پاها برابر بوده و محور مکانیکی (مرکز جاذبه) در هنگام ایستادن و در حالی که پا صاف بوده و کشکک رو به جلو است، بر روی زانو قرار دارد. در این حالت فشار برابری به قسمت درونی و بیرونی زانو وارد می شود و باعث پایداری زانو می گردد. 
در کودکان زیر دو سال، پای پرانتزی به داخل (ژنو واروم) فیزیولوژیک و در کودکان زیر 6 سال پای پرانتزی به خارج (ژنو والگوم) شایع بوده اما این حالت خود محدود شونده بوده و بدون آسیب است. در کودکان بزرگتر انحنای زانو می تواند آسیب زا باشد و در نتیجه آن فشار و وزن بیشتری به زانو وارد شود. در این شرایط رباط ها کشیده شده و غضروف ها تحت فشار قرار می گیرند. در این شرایط بیمار می تواند دچار علائم مضاعفی همچون درد زانو، کشش و راه رفتن اردکی و راه رفتن همراه با چرخش نیز بشود. این بیماری خود می تواند عاملی برای انزوای کودکان و مورد تمسخر قرار گرفتن آنان باشد زیرا ممکن است آنها قادر نباشند به راحتی بدوند، دوچرخه سواری کنند یا در فعالیت های ورزشی به طور ایمن و کارآمد شرکت داشته باشند.
شایع ترین علامت پای پرانتزی این است که در هنگام ایستادن زانوی بیمار یا مچ پای بیمار، به هم تماس پیدا نمی کند. دیگر علائمی که بیمار می تواند تجربه کند شامل موارد زیر می شود:
در بیماران بزرگسالی که پای پرانتزی آنها در سنین پایین تر تشخیص داده نشده یا درمان نشده است، آرتریت پیش رونده زانو شایع است. بیماران بزرگسالی که سالها به این بیماری مبتلا بوده اند، دچار درد و ناپایداری و آرتریت زانو می شوند.
علل شناخته شده پای پرانتزی شامل موارد زیر می شود:
کمک کننده ترین حالت آن است که از بیمار بخواهیم تا کودک در حالی که پا ها را به هم چسبانده است، بایستد، تا وزن به طور مساوی بر روی هر دو پا تقسیم شود. همچنین نحوه راه رفتن بیمار نیز اهمیت دارد. پس از آن پزشک مفصل ران را بررسی خواهد کرد و حرکات آن را خواهد سنجید. همچنین بررسی ستون فقرات و ساختار استخوانی کودک نیز اهمیت دارد. پزشک همچنین به اندازه گیری هر دو پا جهت ارزیابی یکسان بودن طول آنها نیز خواهد پرداخت. ساختار های سر و صورت نیز گاهی از جهت رد کردن برخی بیماری های ارثی اهمیت پیدا می کنند.
در موارد پای پرانتزی، رد کردن ناهنجاری های ژنتیکی اهمیت ویژه ای دارند که پزشک آزمایشات مورد نیاز را درخواست خواهد کرد. همچنین بررسی بیمار از نظر بروز بیماری های متابولیک نیز بخشی از روند تشخیصی خواهد بود. این کار از طریق آزمایش خون و ادرار انجام می شود. در برخی بیماران سنجش تراکم استخوان نیز به تشخیص کمک می کند.
غالبا برای تصویر برداری از عکس رادیولوژی کامل پا استفاده می شود. در عکس رادیولوژی به زاویه انحراف پا و وجود اختلالات همراه در مچ و مفصل ران توجه می شود. در صورت آنکه پزشک به بیماری دیگری مشکوک نباشد، نیازی به بررسی بیشتر با سی تی اسکن یا ام آر آی نمی باشد.
درمان معمولا به نوزادان و نوپایان توصیه نمی شود مگر آنکه در وی یک بیماری زمینه ای کشف شود. در موارد وجود بیماری زمینه ای، به درمان آن خواهیم پرداخت. درمان پای پرانتزی ممکن است زمانی آغاز شود که پای پرانتزی شدید باشد یا در حال بدتر شدن باشد. اگر پای پرانتزی درمان نشود، ممکن است بیمار دچار درد، ناپایداری زانو و تخریب مفصل (آرتریت) نیز بشود. با درمان مکانیک زانو، زانو بهبود یافته و راه رفتن بیمار بهتر می شود. درمان های غیر جراحی شامل موارد زیر می شود:
در بیمارانی که علت پای پرانتزی آن ها وجود یک بیماری زمینه ای است، درمان بیماری زمینه ای می تواند به بهبود علائم پای پرانتزی نیز کمک کند. برای مثال در بیماران مبتلا به راشیتیسم، درمان با ویتامین دی می تواند با بهبودی علائم بیمار همراه باشد.
در کودکان رو به رشد، “رشد راهنمایی شده” نوعی جراحی با برش کم است که می تواند به اصلاح رشد کودک کمک کرده و باعث از بین رفتن انحنا شود. در این روش جراح استخوان را برش داده و یک چهارچوب خارجی را برای اصلاح استخوان با استفاده از پیچ و سیم ایجاد می کند. به والدین کودک آموزش داده می شود تا به طور روزانه چگونه بر روی این چهارچوب تغییراتی را اعمال کنند. کودک بدون اینکه احساس درد داشته باشد تمام فعالیت های روزمره خود که شامل راه رفتن، خوابیدن، دوش گرفتن و… می شود را انجام می دهد. استخوان به آرامی در موضع تصحیح شده بهبود می یابد و والدین هر چند هفته یک بار پزشک را ملاقات می کنند تا اطمینان پیدا کنند همه چیز طبق برنامه پیش می رود. بر اساس تصاویر رادیولوژی که طی درمان گرفته می شود، پزشک ممکن است برنامه درمانی را تغییر دهد تا به نتایج بهتری برسد. پس از اصلاح، بیمار برای خارج کردن چهارچوب در بیمارستان بستری می شود.
در افراد در سن بلوغ و بزرگسالان، استئوتومی درمانی است که برای صاف کردن پا به کار می رود. از عکس رادیولوژی برای تعیین محل خمیدگی استفاده می شود. در بیشتر بیماران، این ساق پا است که درمان می شود اما در مواردی استخوان ران نیز تحت جراحی قرار می گیرد. وقتی میزان بدشکلی کم باشد، از فیکساتور داخلی (یک صفحه یا میله درون پا) برای پایدار سازی استفاده می شود. در موارد شدیدتر، همتراز سازی تدریجی با استئوتومی به وسیله فیکساتور خارجی صورت می پذیرد. ممکن است در اثر این جراحی، طول پاها مساوی نباشد که در این صورت جراحی یکسان سازی طول پا انجام می شود. به طور معمول در پای بیماران صفحه و پیچ قرار داده می شود و پا به مدت 6 تا 8 هفته گچ گرفته می شود. در طی این مدت بیمار اجازه راه رفتن ندارد زیرا ممکن است اصلاحیه انجام شده دچار اختلال شود.
ممکن است پس از جراحی، استفاده از عصای زیر بغل به بیمار توصیه شود تا تعادل بیمار حفظ گردد. ورزشهای تحمیل کننده وزن و همچنین ورزش هایی که باعث افزایش وسعت حرکتی می شوند به بیماران توصیه می شود. در بیمارانی که حرکت در آنان به آرامی انجام می شود، فیزیوتراپی نیز توصیه می شود. رشد جبرانی یا عود بیماری نیز می تواند رخ دهد. این اتفاق قابل پیش بینی نمی باشد. بیمار باید توسط پزشک به طور دوره ای ملاقات شود تا از این اتفاق پیشگیری کنیم.
برنامه درمانی بر اساس عوامل مختلفی تعیین می شود. برخی از این عوامل عبارتند از:
تمام عوامل فوق به جراح در مورد تصمیم گیری در مورد جراحی کمک می کنند.
