مراقبت‌های پس از عمل تعویض مفصل زانو، نقش حیاتی در افزایش موفقیت جراحی، تسریع روند بهبودی و پیشگیری از عوارض دارد. این مراقبت‌ها باید دقیق، منظم و تحت نظر تیم درمانی (پزشک، فیزیوتراپیست و پرستار) انجام شود.
مراقبت‌های مهم پس از تعویض مفصل زانو
تحرک زودهنگام: یکی از اصول مهم پس از تعویض مفصل زانو، شروع تحرک در سریع‌ترین زمان ممکن است. معمولاً بیمار با کمک فیزیوتراپیست طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از جراحی، شروع به ایستادن و راه رفتن می‌کند. این کار به بهبود گردش خون، کاهش خطر لخته شدن خون (DVT) و جلوگیری از خشکی مفصل کمک می‌کند.
استفاده از واکر یا عصا: برای جلوگیری از فشار مستقیم بر مفصل تازه تعویض‌شده و تأمین تعادل در حین راه رفتن، استفاده از واکر یا عصا در هفته‌های ابتدایی ضروری است. این وسایل کمک می‌کنند تا بیمار بدون وارد کردن بار زیاد روی مفصل مصنوعی، به تدریج به تحرک طبیعی بازگردد.
فیزیوتراپی و تمرینات توانبخشی: تمرینات فیزیوتراپی نقش اساسی در بازیابی دامنه حرکتی و قدرت عضلات اطراف زانو دارند. فیزیوتراپیست با برنامه‌ریزی دقیق، تمرینات کششی، تقویتی و تمرینات راه رفتن را به‌صورت تدریجی برای بیمار اجرا می‌کند تا به عملکرد طبیعی مفصل بازگردد.
مراقبت از زخم جراحی: زخم محل جراحی باید تمیز و خشک نگه داشته شود تا از عفونت جلوگیری شود. پانسمان باید طبق دستور پزشک تعویض شود و بیمار باید به علائمی مانند ترشح غیرطبیعی، قرمزی، یا تورم شدید توجه داشته باشد و در صورت مشاهده، بلافاصله به پزشک اطلاع دهد.
پیشگیری از لخته خون: پس از جراحی زانو، خطر ایجاد لخته در عروق عمقی پا افزایش می‌یابد. برای پیشگیری، پزشک معمولاً داروهای ضدانعقاد تجویز می‌کند و استفاده از جوراب‌های فشاری و تحرک مکرر (حتی در تخت) نیز ضروری است. در صورت غفلت، احتمال آمبولی ریوی بالا می‌رود.
مدیریت درد: کنترل درد پس از عمل اهمیت زیادی دارد، زیرا درد مانع حرکت طبیعی و تمرینات فیزیوتراپی می‌شود. استفاده منظم از داروهای مسکن و ضدالتهاب طبق تجویز پزشک، همراه با کمپرس سرد در ناحیه زانو، به کاهش درد و تورم کمک می‌کند.
رعایت محدودیت‌های حرکتی: بیمار باید از حرکات خطرناک مانند چرخش ناگهانی زانو، نشستن روی زمین، چهارزانو یا چمباتمه زدن خودداری کند. چنین حرکاتی ممکن است به مفصل مصنوعی فشار وارد کرده و منجر به جابجایی، آسیب یا شل شدن پروتز شود.
تغذیه مناسب: برای بهبود سریع‌تر و ترمیم بافت‌ها، تغذیه نقش کلیدی دارد. مصرف پروتئین کافی، ویتامین C برای ترمیم بافت، ویتامین D و کلسیم برای تقویت استخوان‌ها و نوشیدن مایعات کافی برای جلوگیری از یبوست و بهبود کلی وضعیت بدن توصیه می‌شود.
اهمیت مراقبت های بعد از تعویض مفصل زانو
مراقبت های بعد از عمل تعویض مفصل زانو نقش حیاتی در موفقیت نهایی جراحی، پیشگیری از عوارض و افزایش عمر مفصل مصنوعی دارند. حتی اگر عمل جراحی با بالاترین کیفیت انجام شده باشد، بی‌توجهی به مراقبت‌های بعد از آن می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی مانند عفونت، سفتی مفصل، لخته شدن خون یا شل شدن پروتز شود که در برخی موارد نیاز به جراحی مجدد خواهد داشت.
علاوه بر این، انجام صحیح فیزیوتراپی، کنترل درد، رعایت محدودیت‌های حرکتی و پیروی از توصیه‌های تغذیه‌ای، به بیمار کمک می‌کند تا در سریع‌ترین زمان ممکن، به تحرک و استقلال فردی بازگردد. در واقع، نیمی از موفقیت جراحی وابسته به مراقبت‌های پس از عمل تعویض مفصل زانو است.
