کلاب فوت یا پا چنبری هنگامی بروز می کند که پا و مچ پا همواره دچار پیچ خوردگی باشند. در کلاب فوت، رباط ها و تاندون هایی که عضلات را به استخوان نگه می دارند، بسیار سفت هستند. این باعث می شود که بافت های اطراف مچ پا، پا را در وضعیت غیرطبیعی نگه دارند. کلاب فوت شبیه سر یک چوب گلف است و به همین ترتیب نام اش را از آن برگرفته است.
کلاب فوت نوعی ناهنجاری در پا است که به سه دسته تقسیم می شود: پاچنبری ایدیوپاتیک (با علت ناشناخته)، پاچنبری نوروژنیک (ناشی از عارضه سیستم عصبی) و پاچنبری سندرمی (ناشی از سندرم زمینه ای).
کلاب فوت یک بدشکلی مادرزادی است، به این معنی که کودک شما با این بیماری به دنیا آمده است. پزشکان معمولاً بلافاصله پس از تولد قادر به تشخیص آن هستند. تشخیص هر چه سریع تر آن بلافاصله پس از متولد شدن و شروع درمان حائز اهمیت فراوان است. اگر به موقع درمان شوید، به احتمال زیاد، درمان آسان تر و موفقیت آمیزتر خواهد بود. در این مقاله از تهران ارتوپدی به روش های درمان کلاب فوت می پردازیم.
جهت ویزیت و نوبت دهی دکتر تقی بغدادی فوق تخصص و جراح ارتوپد کودکان از اینجا اقدام کنید
در کلاب فوت، تاندون های داخل پا کوتاه هستند، استخوان ها شکلی غیرعادی دارند و تاندون آشیل سفت است.
در صورت عدم درمان، به نظر می رسد که فرد روی مچ پا یا کناره های پایش راه می رود.
در یک نوزاد متولد شده با کلاب فوت:
فرد مبتلا به کلاب فوت در هنگام راه رفتن احساس ناراحتی یا درد نمی کند.
یک متخصص مراقبت های بهداشتی به طور معمول هنگام تولد نوزاد متوجه پاچنبری او می شود. گاهی اوقات می توان آن را قبل از تولد نیز تشخیص داد.
اکثر کودکانی که فقط یک پای چنبری دارند، هیچ بیماری دیگری ندارند، اما گاهی اوقات کلاب فوت مشکلات دیگری مانند فتق نخاع را در بر دارد.
کلاب فوت عمدتاً ایدیوپاتیک است، به این معنی که علت آن ناشناخته است. اعتقاد بر این است که عوامل ژنتیکی نقش اصلی را ایفا می کنند و برخی از تغییرات ژنی خاص با آن مرتبط هستند، اما این امر هنوز به صورت دقیق مشخص نشده است. به نظر می رسد پاچنبری ارثی و ژنتیکی باشد.
همانطور که ذکر شد، علل پای کلاب فوت مشخص نیست، اما اگر
احتمال اینکه کلاب فوت مادرزادی داشته باشید، زیاد است.
بیماری کلاب فوت انواع مختلفی دارد که در زیر مهمترین انواع آن را معرفی می کنیم.
کلاب فوت ایدیوپاتیک (کلاب فوت ایزوله) که “بد شکلی پاشنه ای بسته پا” نیز نامیده می شود، شایع ترین نوع کلاب فوت و مادرزادی است. از هر 1000 نوزاد، یک نوزاد به این ناهنجاری مادرزادی مبتلا است که در نیمی از مبتلایان فقط یک پا پرانتزی است. در حال حاضر علت کلاب فوت ایدیوپاتیک نامشخص است، ولی احتمال ابتلای نوزادان پسر در مقایسه با نوزادان دختر دو برابر بیشتر است.
کلاب فوت نوروژنیک یا کلاب فوت عصب زاد ناشی از یک بیماری عصبی زمینه ای است. مثلا کودکی که اسپینا بیفیدا در او مادرزادی است، شاید در اواخر دوران کودکی اش به دلیل فلج مغزی یا فشردگی طناب نخاعی به پای چنبری مبتلا شود.
کلاب فوت سندرمی با چند عارضه بالینی دیگری که ناشی از سندرم زمینه ای مربوطه است، همراه است. نمونه هایی از سندرم هایی که منجر به پای پرانتزی می شوند، عبارتند از: آرتروگریپوز (خمیدگی مفاصل، سندرم نوار انقباض، همیملیای تیبیا (نیم اندامی درشت نی) و کوتولگی دیاستروفی.
این بیماری بلافاصله هنگام تولد قابل مشاهده و تشخیص است و همچنین آن را می توان قبل از تولد با سونوگرافی به خصوص اگر هر دو پا تحت تأثیر باشند، تشخیص داد. اما در صورت تشخیص بیماری پیش از تولد، امکان هیچ گونه درمانی تا پس از تولد کودک وجود ند
خواه این بیماری در حین بارداری تشخیص داده شود و خواه بعد از تولد، پزشکان آزمایش های بیشتری را برای بررسی سایر مشکلات سلامتی از جمله فتق نخاع و دیستروفی عضلانی توصیه می کنند.
رادیوگرافی امکان مشاهده دقیق بدشکلی را با جزئیات بیشتر فراهم می کند.
پزشک معمولا بلافاصله پس از تولد نوزاد فقط با یک نگاه به شکل و وضعیت پای نوزاد، کلاب فوت را تشخیص می‌دهد. گاهی اوقات، پزشک برای تشخیص میزان دقیق و کامل کلاب فوت عکسبرداری تجویز می کند، اما عموما عکسبرداری ضروری نیست.
قبل از تولد نوزاد نیز در هفته 20 بارداری بیشتر موارد کلاب فوت در معاینه معمول سونوگرافی به وضوح قابل مشاهده است. درست است که قبل از تولد نوزاد هیچ کاری نمی توان برای برطرف کردن مشکل انجام داد، اما اطلاع از آن به شما این فرصت را می دهد تا در مورد کلاب فوت بیشتر بدانید و با پزشکان متخصصان، از جمله جراح ارتوپد اطفال و مشاور ژنتیک مشورت نمایید.
کلاب فوت بدون درمان بهبود نخواهد یافت. عدم درمان کلاب فوت، احتمال بروز عوارض بعدی و ثانویه را در زندگی افزایش می دهد.
درمان در طی هفته های پس از تولد شکل می گیرد. هدف از این کار این است که پاها عملکردی فاقد درد داشته باشند.
کلاب فوت را می توان با گچ گیری یا جراحی ترمیم کرد.
از آنجایی که استخوان ها، مفاصل و تاندون های نوزاد بسیار انعطاف پذیر هستند، درمان کلاب فوت معمولا در هفته اول یا دو هفته پس از تولد آغاز می شود. هدف از درمان بهبود ظاهر و عملکرد پای کودک قبل از شروع به راه رفتن او است و بدین ترتیب از ناتوانی های طولانی مدت او در آینده پیشگیری به عمل می آید.
درمان کلاب فوت به چندین روش انجام می گیرد. تیم پزشکی در مورد گزینه های درمان با شما صحبت کرده و مشخص خواهند کرد که کدام روش برای فرزند شما بهتر است. روش های درمانی عبارتند از:
روش پونستی: پای کودک کشیده شده و گچ گرفته می شود تا انحنای پا اصلاح شود.
روش فرانسوی: پای کودک کشیده و برای اصلاح انحنای پای کودک، آتل بندی می شود.
استفاده از بریس: برای نگه داشتن پای کودک در زاویه مناسب، از کفش های مخصوص استفاده می شود.
جراحی: اگر سایر روش ها کارساز نباشند، جراحی گزینه درمان خواهد بود.
روش پونستی رایج ترین روش درمان برای کلاب فوت است. پزشک:
پس از اینکه پای کودک در یک راستا قرار گرفت، همراستایی پای کودک را باید با انجام یک یا چند مورد از موارد زیر حفظ کنید:
برای موفقیت آمیز بودن این روش، باید بریس ها را طبق دستور پزشک استفاده کنید تا پا به حالت اولیه خود بازنگردد. دلیل اصلی اینکه گاهی اوقات این روش تاثیری ندارد، این است که از بریس ها طبق دستورالعمل پزشک استفاده نمی شود.
بعضی اوقات درمان های غیرجراحی مانند گچ گیری می تواند پا را اصلاح کند. گچ گیری روشی برای اصلاح کلاب فوت به امید جلوگیری از جراحی است.
روش پونستی یا دستکاری رایج ترین تکنیک مورد استفاده است. در این روش درمانی، پزشک به آرامی پای کودک شما را به حالت طبیعی تری کشانده و با گچ آن را ثابت می کند. هر چند روز یا چند هفته، حالت پا به سمت حالت طبیعی تر کشیده می شود و گچ پا عوض می شود.
طی شش الی هشت هفته کلاب فوت بدون جراحی اصلاح می شود. گچ گیری در مورد افرادی موفقیت آمیزتر است که کلاب فوت خفیفی دارند و طی دو هفته اول پس از تولد تحت درمان قرار می گیرند.
در نوزادان و بیماران مسنی که دچار پای پرانتزی شدید هستند، گچ گیری موثر نیست و برای اصلاح آن، نیاز به جراحی دارند.
روش فرانسوی شبیه روش پونستی است، اما در روش فرانسوی به جای گچ گیری از آتل بندی و باندپیچی استفاده می شود. آتل وسیله ای است که از استخوان ها محافظت می کند.
فیزیوتراپ این روش درمانی را انجام می دهد. فیزیوتراپ بلافاصله پس از تولد نوزاد درمان را شروع می کند. این درمان به جای اینکه هفته ای یک بار انجام شود، باید هر روز انجام شود، اما لازم نیست هر بار به فیزیوتراپ مراجعه کنید. فیزیوتراپ هفته ای فقط چند بار کودک را ویزیت می کند و بعد به شما یاد می دهد که چگونه آتل بندی و باندپیچی را خودتان در منزل انجام دهید.
نحوه انجام روش فرانسوی برای برطرف کردن کلاب فوت:
پس از سه ماه، احتمالا متوجه بهبودی پای کودک خود خواهید شد. برای حفظ وضعیت صحیح پای کودک و پیشگیری از برگشتن پای او به حالت کلاب فوت، والدین اغلب باید این روند را تا 2 یا 3 سالگی کودک شان ادامه دهند.
تیم پزشکی تان پس از اتمام درمان به روش پونستی یا فرانسوی، استفاده از بریس را توصیه خواهد کرد. حتی در صورتی که این درمان ها موثر واقع شوند، باز هم احتمال دارد پای کودک تان به وضعیت اولیه اش برگردد. بریس پای کودک را در زاویه صحیح نگه می دارد، بنابراین پای کودک از وضعیت صحیح خود خارج نمی شود. بریس معمولا یک جفت کفش است که میله ای فلزی آنها را به هم وصل می کند. بریس اغلب “چکمه و میله” نامیده می شود. باید:
کودکتان بریس ها را هر روز و به مدت سه ماه بپوشد. پس از سه ماه، فقط شب ها یا هنگام خواب به مدت تقریبا چهار سال آنها را باید بپوشد.
دستورالعمل ها را به دقت انجام دهید. در صورتی که کودکتان بریس ها را نمی پوشد، پای او دوباره به وضعیت اولیه کلاب فوت بازخواهد گشت.
بریس ها انواع مختلفی دارند. پزشک درباره آنها با شما صحبت خواهد کرد تا بتوانید بریس مناسب کودکتان را پیدا کنید.
در صورت عدم موفقیت روش های دیگر، جراحی انجام می گیرد، اما جراحی معمولاً از یک مورد بیماری به موردی دیگر متفاوت است.
در حین جراحی، جراح کودک شما تاندون آشیل را در نزدیکی پاشنه بلند کرده و بافت ها را در جای دیگر پا آزاد می کند. همچنین، شاید لازم باشد تاندون را انتقال بدهد. این برش ها، رباط ها و تاندون های سفت را شل می کند تا جراح بتواند پای کودک شما را در حالت طبیعی اش جا بیاندازد. انتقال تاندون به پا امکان می دهد تا به روال طبیعی تری حرکت کند.
کودکان بزرگتر و بزرگسالان اغلب انعطاف پذیری کمتری نسبت به نوزادان دارند و از این رو، به درمان جامع تری نیاز دارند. برای درمان مشکل شان ممکن است به چندین عمل جراحی نیاز داشته باشند. برای چرخاندن پا احتمالا لازم باشد جراح تان استخوان را ببُرد. برش استخوان را استخوان بُری یا استئوتومی می نامند. در این گونه موارد، از صفحات یا پیچ های فلزی برای نگه داشتن پا در موقعیت صحیح استفاده می شود. وقتی پا و مچ پا به طور ایمن و صحیح در جای خود قرار گرفتند، جراح پای کودک شما را درون گچ می گذارد.
درمان کلاب فوت با بیهوشی عمومی انجام می شود. کودک شما بیهوش می شوی و در طول عمل درد را احساس نمی کند. دارو به شما کمک می کند درد را بعد از جراحی مدیریت کنید.
پزشکان توصیه می کنند در اسرع وقت به درمان کلاب فوت اقدام شود. درمان زودهنگام از مشکلات آتی کودک پیشگیری می کند. بهتر است درمان را در دو هفته اول زندگی کودک خود شروع کنید.
احتمالا برای درمان کلاب فوت کودک خود به تیمی از پزشکان متخصصان از جمله متخصصان ذیل متوسل خواهید شد:
ارتوپد اطفال: در زمینه مشکلات استخوان و مفاصل در کودکان تخصص دارد،
جراح ارتوپد: در زمینه جراحی استخوان و مفاصل متخصص است و
فیزیوتراپ: به کودک تان کمک می کند تا قدرت حرکت داشته و پای خود را حرکت دهد.
بیماران مبتلا به کلاب فوت پس از جراحی تا سه روز در بیمارستان می مانند. پای گچ خورده بالا می ماند تا تورم اش کاهش یابد. دکتر از کودک شما می خواهد انگشتان پایش را تکان دهد تا مطمئن شود جریان خون در پای او قطع نشده است.
گچ گیری قسمت مهمی از روند بهبودی است. پای کودک شما سه ماه در گچ می ماند تا برش ها، تاندون ها و استخوان ها بهبود یابند. خصوصا در نوزادان و کودکان نوپا که به سرعت رشد می کنند، گچ باید چندین بار عوض شود. بعد از برداشتن گچ، پا بیشتر شبیه پای طبیعی بوده و عملکرد بهتری خواهد داشت.
فیزیوتراپی نقش مهمی در موفقیت جراحی کلاب فوت دارد. تمرینات پا به کودک شما کمک می کند تا انعطاف پذیری، دامنه حرکتی و کشش عضلانی را به پا بازگرداند. در بسیاری از افرادی مبتلا به کلاب فوت، عضلات ساق پا در پای آسیب دیده رشد نکرده است. حتی پس از جراحی، این عضلات احتملا برای همیشه کوچکتر از عضلات پای سالم باشند.
برخی افراد باید بعد از جراحی کلاب فوت از بریس استفاده کنند. بریس کمک می کند تا پا در وضعیت طبیعی تری قرار بگیرد و به حرکت طبیعی کمک می کند.
کودکانی که برای درمان کلاب فوت تحت عمل جراحی قرار می گیرند، زندگی پرتحرک و کم خطری را تجربه می کنند. خطرات احتمالی مرتبط با این جراحی عبارتند از:
رایج ترین شکایتی که افراد پس از درمان کلاب فوت دارند، سفتی پا و مچ پا است. این سفتی با افزایش سن می تواند منجر به آرتروز شود. با بزرگتر شدن و رشد کودک، گاهی اوقات انجام مجدد عمل جراحی لازم است.
برخی از افراد مشهوری که کلاب فوت مادرزادی دارند، عبارتند از:
فرد مبتلا به یک یا دو پای چنبری ممکن است با محدودیت های حرکتی مواجه شود.
والدین کودکان مبتلا به کلاب فوت ممکن است مضطرب باشند، اما با درمان مناسب، فرد به موقع قادر خواهد بود از پای خود بدون هیچ مشکل اساسی استفاده کند.
