پی آر پی مخفف “پلاسمای غنی از پلاکت” است. خون از 3 جز اصلی تشکیل شده است: سلول های خونی (قرمز و سفید)، پلاکت و پلاسما (مایع). پی آر پی نوعی پلاکت غلیظ شده است که حاوی فاکتورهای رشد یا التیام بخش است.
جهت ویزیت و نوبت دهی دکتر محمدجواد مرتضوی فوق تخصص و جراح زانو و لگن از اینجا اقدام کنید
جهت ویزیت و نوبت دهی دکتر محمدحسن کاسب فوق تخصص جراحی زانو و آرتروسکوپی زانو از اینجا اقدام کنید
از پی آر پی می توان برای بهبود علائم آرتروز زانو استفاده کرد. همچنین پی آر پی برای بهبود آسیب های مزمن تاندون، مانند تاندینوپاتی/تندینوپاتی کشکک به کار می رود.
پی آر پی از لحاظ فاکتورهای رشد غنی است و نشان داده شده است که باعث جذب سلول های بنیادی، ایجاد عروق خونی جدید و کاهش التهاب می شود. همچنین اثر بازسازی دارد و می تواند سبب تولید سلول های غضروفی شود.
روش های زیادی برای تهیه پی آر پی وجود دارد. تهیه پی آر پی 4 مرحله اساسی دارد:
20-60 میلی لیتر خون از بیمار گرفته می شود.
خون در دستگاه سانتریفیوژ چرخانده می شود تا اجزای خون (گلبول های قرمز، گلبول های سفید، پلاکت ها و پلاسما) از نظر وزن و چگالی جدا شوند. اجزای سنگین تر در زیر اجزای سبک تر قرار می گیرند.
فعال سازی مرحله ای حیاتی در تهیه پی آر پی محسوب می شود. در این مرحله مواد شیمیایی به پی آر پی اضافه می شود تا پلاکت ها، فاکتورهای رشد ذخیره شده (درون پلاکت ها) را به محیط بیرونی آزاد کنند.
پی آر پی به مفصل زانو تزریق می شود. نحوه تهیه پی آر پی می تواند بین پزشکان و آزمایشگاه های مختلف متفاوت باشد. مدت زمان چرخش، سرعت چرخش و روش فعال سازی همگی می توانند متفاوت باشند و از این رو، حتی اگر مراحل اساسی یکسان باشند، میزان فاکتور رشد آزاد شده متغیر خواهد بود.
اگر از پی آر پی برای آرتروز زودرس استفاده شود، در بیشتر بیماران علائم بیماری 6 تا 12 ماه بهبود پیدا می کنند.
در آرتروز زانو بعید است که یک تزریق پی آر پی در زانو نتایج پایداری به همراه داشته باشد. حالت مطلوب، سه تزریق با فاصله 2 هفته است. مطالعه ای که اخیرا منتشر شده نشان می دهد که بهبود درد و عملکرد در 3 تزریق پی آر پی (نوار آبی) نسبت به 1 تزریق پی آر پی (نوار نارنجی)، بیشتر است.
مطالعات آزمایشگاهی نشان داده است که پی آر پی ترمیم و بازسازی غضروف ترمیم شده مفصل را متعادل می کند. این روش باعث می شود سلولهای بنیادی به ناحیه آسیب دیده رفته و در آنجا تکثیر شوند و به سلولهای غضروفی تبدیل شوند. پی آر پی همچنین التهاب موجود در پوشش مفصل زانو (سینوویوم) را که گیرنده های درد در آن قرار دارند، کاهش می دهد. پی آر پی آرتروز شدید مفصل زانو را به حالت طبیعی برنمی گرداند.
در مرحله اولیه یا میانه آرتروز زانو، نتایج 14 آزمایش کنترل شده تصادفی (بهترین کیفیت روش تحقیق یک آزمایش) نشان داد که پی آر پی درد و عملکرد را در مقایسه با سایر انواع تزریق ها (تزریق استروئیدها، اسید هیالورونیک و نرمال سالین) به طور قابل توجهی بهبود می بخشد.
مکمل روانساز، تزریق اسید هیالورونیک مصنوعی به زانو است. اسید هیالورونیک را معمولا سلول های پوششی مفصل زانو (سینوویوم) تولید می کنند و روان کننده درون زانو به حساب می آید. اخیرا پژوهشی تاثیر پی آر پی را با تاثیر اسید هیالورونیک مقایسه نموده است. این پژوهش نشان داد که شش ماه پس از درمان، هر دو تاثیر مشابهی داشتند، اما تاثیر پی آر پی بیشتر بود. دوازده ماه پس از درمان، نتایج عملکردی پی آر پی در مقایسه با اسید هیالورونیک بهبود یافته بود (نمودار زیر). این امر را نشان می دهد که اثر درمانی پی آر پی طولانی تر از اثر درمانی اسید هیالورونیک است.
تحمل وزن پس از تزریق پی آر پی به زانو محدودیتی ندارد. اگرچه ممکن است بلافاصله بعد از ترزیق، درد و ناراحتی اندکی داشته باشید، اما بر توانایی راه رفتن شما تأثیری نمی گذارد.
اثرات تزریق پی آر پی فوری نیست. چند هفته و ماه پس از تزریق پی آر پی شاهد بهبود تدریجی خواهید بود.
خطرات تزریق پی آر پی اندک است اما در بعضی موارد باعث عفونت، درد موضعی، واکنش آلرژیک به سرم پی آر پی (نادر) و لخته شدن موضعی خون (نادر) می شود.
بیماران مبتلا به آرتروز زودرس بدون سایر مشکلات ساختاری (بافتی) در زانو (مثلا پارگی های بزرگ و ناپایدار منیسک) می توانند از تزریق پی آر پی برای تسکین درد بهره مند شوند. در آرتروز شدید (استخوان روی استخوان)، بعید بنظر می رسد که پی آر پی به اندازه ای که در آسیب دیدگی متوسط مفصل مفید واقع می شود، مفید واقع نمی شود. سایر گزینه های غیرجراحی نیز برای مدیریت درمان آرتروز وجود دارد که احتمالا موثرتر هستند و با دلایل زیاد ثابت شدند. این موارد عبارتند از: کاهش وزن، فیزیوتراپی و مصرف داروهای ضد التهاب. قبل از اینکه به فکر تزریق پی آر پی بیافتید، حتما آنها را به عنوان اقدامات اولیه امتحان کنید. قبل از شروع درمان پی آر پی لازم است یک متخصص زانو شما را ارزیابی کند تا ببیند آیا پی آر پی بر اساس شرایط شما گزینه درمانی مناسبی است یا خیر. اگر آرتروز زانو خیلی پیشرفته باشد، جراحی می تواند درد شما را بسیار بهتر کند.
پی آر پی می تواند با تسکین درد و بهبود عملکرد بیماران مبتلا به آرتروز زودرس، کاهش التهاب در زانو و بهبود ترمیم غضروف آسیب دیده موثر واقع شود. در صورت انجام درمان پی آر پی، سه تزریق متوالی پی آر پی با فاصله دو هفته بهترین نتیجه را در پی خواهد داشت. به این نکته مهم توجه داشته باشید که در آرتروز پیشرفته زانو، پی آر پی کمترین نتیجه درمانی را دربر خواهد داشت.