کیست های بیکر که کیست های پوپلیتئال نیز نامیده می شوند، یکی از شایع ترین اختلالات زانو هستند. این کیست های پر از مایع، توده ای در پشت زانو ایجاد می کنند که اغلب باعث سفتی و درد می شوند. نام این بیماری برگرفته از جراح قرن 19 دکتر ویلیام مورنت بیکر است که اولین بار آن را توصیف کرد. در این مقاله از سایت تهران ارتوپدی به بررسی کیست بیکر یا کیست پشت زانو می پردازیم. کیست های بیکر معمولاً ناشی از یک مشکل در داخل مفصل زانو از جمله آرتروز یا پارگی مینیسک هستند. این بیماری ها باعث ایجاد مایع اضافی در مفصل می شود که این نیز منجر به تشکیل کیست می شود. بیشتر کیست های بیکر با درمان غیرجراحی که شامل تغییر فعالیت و داروهای ضد التهابی هستند، بهبود می یابند. برخی از کیست ها حتی ممکن است خود به خود و بدون هیچ گونه درمانی از بین بروند. کیست بیکر (در تصویر با پیکان نشان داده شده است) می تواند باعث احساس پُری و برآمدگی در پشت زانو مخصوصا به هنگام صاف کردن پا شود.
زانو بزرگترین و قوی ترین مفصل بدن است. این قسمت از انتهای تحتانی استخوان ران، انتهای بالای استخوان درشت نی (استخوان ساق پا) و کشکک زانو تشکیل شده است. بافتی صاف و لغزنده به نام غضروف مفصلی انتهای استخوان ها را در جایی که برای تشکیل مفصل به هم می رسند، می پوشاند و از آن محافظت می کند. مفصل زانو با مایع شفاف (مایع سینوویال) پر شده است که مثل روان کننده عمل می کند و به کاهش اصطکاک درون مفصل کمک می کند. کیسه های کوچک پر از مایع به نام بورس از مفصل محافظت می کنند و به کاهش اصطکاک بین ماهیچه ها و سایر ساختارهای اطراف کمک می کنند. استخوان هایی که مفصل زانو را تشکیل می دهند، در شکل مقابل نشان داده است.
در بزرگسالان، کیست های بیکر معمولاً ناشی از آسیب یا بیماری است که باعث تورم و التهاب در داخل مفصل زانو می شود. این بیماری ها عبارتند از:
در پاسخ به این التهاب، زانو مایع مفصلی اضافی تولید می کند که به پشت زانو حرکت می کند و در بورس پوپلیتئال تجمع می یابد. سپس بورس متورم و برجسته می شود و کیست بیکر را تشکیل می دهد. در بیماران جوان تر، علت کیست های بیکر اغلب ناشناخته هستند. کیست زمانی ایجاد می شود که مایع اضافی مفصلی به سمت بورس پوپلیتئال در پشت زانو حرکت کند. برخی از کیست های بیکر هیچ علائمی ندارند و فقط در یک معاینه جسمی یا موقع انجام اسکن ام آر آی به منظورهای دیگر به طور اتفاقی مشخص می شوند. علائم به هنگام بروز ممکن است شامل موارد زیر باشند:
اگر کیست بسیار بزرگ شود، می تواند جریان خون در رگ های پا را مختل کند. در صورت فشردگی عصب، این می تواند باعث درد، تورم، ضعف یا حتی بی حسی شود. به ندرت، کیست حتی می تواند بترکد. گاهی اوقات علائم کیست ممکن است مشابه علائم لخته شدن خون یا ترومبوز ورید عمقی باشد که مشکلی بسیار حادتر هستند. در صورت زیاد شدن درد و تورم در ساق پا باید بلافاصله به فکر مراقبت های پزشکی باشید تا لخته شدن خون برطرف شود.
پزشک شرح حال کامل پزشکی را از شما می پرسد و از شما می خواهد علائم خود را شرح دهید. او می خواهد بداند که آیا قبلا دچار آسیب زانو شده اید. سپس، او معاینه دقیقی از زانوی آسیب دیده به عمل می آورد و آن را با زانوی “معمولی و سالم” شما مقایسه می کند. در طول معاینه، او به دنبال موارد زیر خواهد بود:
پزشک همچنین پشت زانو را که کیست در آن قرار دارد، لمس می کند. اغلب مواقع، وقتی زانو کاملاً کشیده می شود، کیست سفت می شود و وقتی زانو خم می شود، کیست نرم می شود.
آزمایشات تصویربرداری برای تایید تشخیص و ارائه اطلاعات بیشتر در مورد وضعیت بیمار تجویز می شوند. رادیوگرافی: رادیوگرافی تصاویری از ساختارهای متراکم، مانند استخوان را ارائه می دهد. اگرچه نمی توان کیست را با یک بار رادیوگرافی مشاهده کرد، پزشک یک رادیوگرافی دیگر را تجویز می کند تا بتواند فضای مفصلی و سایر علائم آرتروز در مفصل را دقیق تر مشاهده کند. (تصویر سمت چپ) در این تصویربرداری از زانوی طبیعی، فاصله بین استخوان ها نشان می دهد که غضروف طبیعی است. (تصویر سمت راست) این تصویربرداری از زانوی مبتلا به آرتروز، فقدان شدید فضای مفصلی را نشان می دهد. سونوگرافی: در این آزمایش از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از ساختارهای داخل بدن استفاده می شود. سونوگرافی به پزشک کمک می کند تا توده پشت زانو را با جزئیات بیشتری مشاهده کند و مشخص می کند که آیا کیست جامد است یا پر از مایع است. اسکن های ام آر آی: این آزمایشات، تصاویری واضح از بافتهای نرم بدن تولید می کند. پزشک ممکن است برای کسب اطلاعات بیشتر از کیست و یافتن پارگی منیسک یا بیماری زمینه ای دیگر اسکن ام آر آی را توصیه کند. این اسکن ام آر آی، ناحیه ای از مایع پشت زانو را نشان می دهد که محل مشخص کیست بیکر است.
بیشتر کیست های بیکر به خودی خود از بین می روند. برای کیست هایی که ناپدید نمی شوند، درمان اولیه همیشه ماهیت غیر جراحی دارد و ممکن است شامل یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:
درمان جراحی کیست بیکر به ندرت مورد نیاز است. با این حال، جراحی زمانی توصیه می شود که بیمار علائم دردناکی دارد و با درمان غیرجراحی تسکین نمی یابد یا کیست پس از تخلیه مجددا عود می کند. آرتروسکوپی: در این روش، تحت بیهوشی پزشک برش های کوچکی ایجاد می کند، سپس یک دوربین کوچک به نام آرتروسکوپ را در مفصل زانو قرار می دهد. دوربین تصاویر را روی صفحه نمایش نشان می دهد و پزشک از این تصاویر برای هدایت ابزار جراحی مینیاتوری استفاده می کند. آرتروسکوپی زانو برای درمان بیماری های داخل زانو، از جمله پارگی های مینیسک که ممکن است باعث ایجاد کیست بیکر شوند، استفاده می شود. تصویر مقابل، یک دوربین و ابزارهایی را نشان می دهد که از طریق برش هایی در زانو وارد شده اند. برش: در مورد کیست های بزرگ یا کیست هایی که باعث بروز مشکلات عصبی و عروقی می شوند، پزشک یک عمل جراحی باز را برای برداشتن کل کیست انجام می دهد.
رعایت دستورالعمل های بهبودی برای جلوگیری از عود کیست بیکر بسیار مهم است. حرکت اولیه: اگر کیست تخلیه شده است یا جراحی آرتروسکوپی انجام شده است، به احتمال زیاد بلافاصله بعد از عمل اجازه راه رفتن خواهید داشت، اما در طول دوران نقاهت باید از فعالیت های سنگین خودداری کنید. مهاربند یا بریس: پزشک ممکن است به شما توصیه کند که چند هفته پس از عمل از بریس استفاده کنید تا زانو بی حرکت بماند. فیزیوتراپی: تمرینات خاص به بهبود دامنه حرکتی و تقویت ماهیچه های اطراف زانو کمک می کند. مدت زمان لازم برای بهبودی پس از جراحی از یک بیمار به بیمار دیگر متفاوت است و به این بستگی دارد که آیا بیماری زمینه ای مفصل در طول عمل درمان شده است یا خیر. تقریباً 4 تا 6 هفته پس از عمل، بیماران می توانند به فعالیت کامل خود بازگردند.