نوبت دهی آنلاین تماس با ما
تعویض مفصل زانو

تعویض مفصل زانو (Total Knee Arthroplasty) یک روش جراحی تخصصی در ارتوپدی است که طی آن مفصل فرسوده یا آسیب‌دیده زانو با یک پروتز مصنوعی جایگزین می‌شود. این جراحی زمانی انجام می‌شود که مفصل طبیعی زانو به دلیل بیماری‌هایی مثل آرتروز شدید، آرتریت روماتوئید یا نکروز استخوان دچار آسیب برگشت‌ناپذیر شده باشد و درمان‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، دارودرمانی یا تزریق‌های مفصلی پاسخ مناسبی ندهند.

پروتز زانو معمولاً از جنس فلز و پلی‌اتیلن مقاوم ساخته می‌شود و اجزای آن سطح مفصلی ران، سطح مفصلی ساق و گاهی کشکک را پوشش می‌دهند. هدف اصلی از این جراحی، کاهش درد، بهبود دامنه حرکتی، و افزایش کیفیت زندگی بیمار است. موفقیت عمل بستگی به عواملی مانند مهارت جراح، انتخاب مناسب بیمار، و رعایت دقیق مراقبت‌های پس از عمل دارد. 

آناتومی زانو

علل نیاز به جراحی تعویض مفصل زانو

اگر هریک از شرایط زیر را دارید شما مستعد جراحی تعویض مفصل زانو هستید.

  1. آرتروز یا استئوآرتریت پیشرفته:
    شایع‌ترین علت؛ در این حالت غضروف مفصل به‌تدریج از بین می‌رود و استخوان‌ها روی یکدیگر ساییده می‌شوند که باعث درد، سفتی و محدودیت حرکت می‌شود.
  2. آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی):
    یک بیماری خودایمنی مزمن که باعث التهاب مزمن مفصل و در نهایت تخریب مفصل زانو می‌شود.
  3. نکروز آواسکولار (مرگ بافت استخوانی):
    زمانی که خون‌رسانی به سر استخوان ران یا بخش‌هایی از زانو مختل می‌شود و استخوان می‌میرد، سطح مفصلی ناپایدار شده و نیاز به تعویض پیدا می‌کند.
  4. آسیب‌های شدید یا شکستگی‌های پیچیده مفصل زانو:
    در بعضی از شکستگی‌ها یا ضربات شدید که ساختار مفصل قابل ترمیم نیست، تعویض مفصل تنها گزینه درمانی باقی‌مانده است.
  5. ناهنجاری‌های مادرزادی یا اکتسابی (مانند زانوی پرانتزی شدید):
    در صورت پیشرفت اختلالات ساختاری که باعث ساییدگی نامتقارن مفصل می‌شوند، ممکن است بیمار در بزرگسالی نیاز به تعویض مفصل پیدا کند.
  6. شکست درمان‌های غیرجراحی:
    زمانی که فیزیوتراپی، دارو، تزریق داخل مفصل یا استفاده از وسایل کمکی (مانند زانوبند) نتوانند درد و ناتوانی بیمار را کاهش دهند.
بد شکلی زانو خمیده
بد شکلی زانو خمیده

مراحل جراحی برای تعویض مفصل زانو

احتمالا شما در روز جراحی در بیمارستان بستری شوید.

بیهوشی

پس از بستری، شما توسط اعضای تیم بیهوشی ارزیابی می شوید. شایع ترین نوع بیهوشی، بیهوشی عمومی (شما به خواب فرو خواهید رفت)، نخاعی یا بی حسی با بلوک عصبی منطقه ای (شما بیدار هستید اما بدن شما از کمر به پایین بی حس خواهد بود) هستند. تیم بیهوشی تعیین خواهند کرد که چه نوع روش بیهوشی برای شما بهترین انتخاب خواهد بود.

پروسه

خود پروسه حدود یک تا دو ساعت طول می کشد. جراح ارتوپد شما غضروف و استخوان آسیب دیده را خارج کرده و سپس فلز و پلاستیک ایمپلنت جدید را در محل قرار می دهد تا همترازی و عملکرد زانوی شما را بازگرداند.

 انواع مختلف ایمپلنت های زانو بسته به نیاز های مختلف بیماران استفاده می شوند.

عکس رادیولوژی زانو

(چپ) عکس رادیولوژی یک زانوی مبتلا به آرتریت شدید (راست) عکس رادیولوژی نشان دهنده تعویض مفصل زانو است. توجه داشته باشید که فاصله ساز پلاستیکی میان دو بخش، در عکس رادیولوژی نمایان نمی شود.

پس از جراحی، شما به بخش ریکاوری منتقل می شوید که در آنجا چند ساعت باقی می مانید تا بهبودی شما از بیهوشی تحت نظر باشد. بعد از به هوش آمدن شما، به اتاقتان در بیمارستان منتقل خواهید شد.

اقامت در بیمارستان

احتمالا شما برای چند روز در بیمارستان خواهید ماند.

مدیریت درد

پس از جراحی، کمی احساس درد خواهید داشت. این موضوع بخشی طبیعی از روند بهبودی است. پزشک و پرستار شما برای کاهش درد با شما کار خواهند کرد که خود باعث تسریع سرعت بهبودی از جراحی می شود.

داروهایی که معمولا تجویز می شوند برای کاهش کوتاه مدت درد هستند. انواع بسیاری از داروها برای مدیریت درد موجود هستند که شامل اپوئیدها، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) و بی حسی های موضعی می شوند. پزشک شما ممکن است ترکیبی از این داروها را برای کاهش درد و همچنین به حداقل رساندن استفاده از اپوئیدها، استفاده کند.

آگاه باشید که اگرچه اپوئیدها کمک می کنند پس از جراحی درد کاهش یابد، اما آنها مخدر بوده و می توانند اعتیاد آور باشند. وابستگی به اپوئید و استفاده بیش از حد (سو مصرف مواد) در ایالات متحده تبدیل به یک مسئله سلامت عمومی تبدیل شده است. مهم است که اپوئیدها را تنها زیر نظر پزشک مصرف کنید. به محض بهبودی درد شما، از مصرف اپوئیدها خودداری کنید. اگر ظرف چند روز پس از جراحی درد شما بهبود نیافت با پزشک خود صحبت کنید.

پیشگیری از لخته خون

جراح ارتوپد شما ممکن است از یک یا چند روش برای جلوگیری از تشکیل لخته خونی و کاهش تورم پا استفاده کند. این روش ها ممکن است شامل جوراب مخصوص کمکی، پوشش پای بادی (چکمه فشاری) و رقیق کننده های خون بشوند.

فورا پس از جراحی برای افزایش جریان خون درون عضلات پا و برای جلوگیری از ایجاد لخته خونی و تورم پا، بیمار به حرکت دادن پا و مچ تشویق می شود.

فیزیوتراپی بعد از جراحی تعویض مفصل زانو

بیشتر بیماران روز پس از جراحی شروع به ورزش دادن زانوی خود می کنند. در برخی موارد، بیماران در همان روز جراحی شروع به حرکت دادن زانوی خود می کنند. یک فیزیوتراپ به شما ورزش های مخصوصی که باعث تقویت پای شما و بازگشت حرکات زانو می شود را آموزش خواهد داد که اینها به شما اجازه می دهند راه رفتن و دیگر فعالیت های طبیعی روزانه خود را به سرعت پس از جراحی انجام دهید.

برای بازگشت حرکات طبیعی زانو و پا، ممکن است جراح شما از یک تکیه و پشتیبان زانو استفاده کند که تا زمانی که شما در تخت هستید زانوی خود را به وسیله آن به آرامی تکان دهید. این وسیله دستگاه ورزشی حرکت انفعالی مداوم (CPM) نامیده می شود. برخی جراحان معتقدند که دستگاه حرکت انفعالی مداوم تورم پا را با بالا آوردن پا کاهش داده و گردش خون را با حرکت دادن عضلات پا بهبود می بخشد.

دستگاه حرکت انفعالی مداوم
یک دستگاه حرکت انفعالی مداوم

پیشگیری از ذات الریه

در اوایل زمان پس از جراحی، تنفس سطحی در بیماران اتفاقی شایع است. این اتفاق معمولا عارضه بیهوشی، داروهای مسکن و گذراندن مدت زمان زیاد در تخت است. این تنفس سطحی می تواند باعث از کار افتادگی ریه (آتلکتازی نیز نامیده می شود) شود که بیمار را مشکوک به ذات الریه می کند. برای کمک به جلوگیری از این اتفاق، مهم است که تنفس های عمیق متناوب داشته باشید. ممکن است پرستار یک دستگاه ساده تنفس که به آن اسپیرومتر می گویند فراهم کند تا شما را به کشیدن نفس های عمیق تشویق کند.

مراقبت های لازم برای بهبودی در خانه

موفقیت جراحی به شدت به میزان پیروی شما از دستورات جراح ارتوپدتان در خانه در چند هفته اول پس از جراحی بستگی دارد.

مراقبت از زخم

شما تعدادی بخیه یا گیره (منگنه پزشکی) در طول زخم یا یک بخیه در زیر پوست در جلوی زانوی خود خواهید داشت. بخیه ها یا گیره ها چند هفته پس از جراحی خارج می شوند. بخیه زیر پوست شما احتیاجی به کشیدن ندارد.

از شستشو دادن زخم خود در آب تا زمانی که زخم کامل خشک و بسته نشده است، خودداری کنید. ممکن است شما به پانسمان کردن زخم برای جلوگیری از تحریک با لباس یا جوراب های حمایتی، ادامه دهید.

رژیم غذایی

تا چند هفته پس از جراحی از دست دادن اشتها اتفاقی رایج است. یک رژیم غذایی متعادل که غالبا با مکمل های آهن همراه است، برای بهبود زخم و بازگرداندن توان عضله مهم است.

فعالیت

ورزش به خصوص در چند هفته اول پس از جراحی یک بخش مهم مراقبت در خانه است. شما باید پس از 3 تا 6 هفته پس از جراحی قادر باشید تا فعالیت های طبیعی زندگی روزمره خود را انجام دهید. برخی دردها همراه با فعالیت یا در هنگام شب برای چند هفته پس از جراحی، شایع است.

فعالیت ها باید شامل موارد زیر باشد:

  • یک برنامه راه رفتن تدریجی که به آرامی میزان تحرک را افزایش دهد که ابتدا در خانه انجام شده و سپس به بیرون از خانه گسترش می یابد.
  • ادامه فعالیت های طبیعی خانگی مثل نشستن، ایستادن و بالا رفتن از پله ها.
  • انجام ورزش های خاص برای چندبار در روز برای بازگرداندن قدرت و حرکت زانو. شما احتمالا بدون کمک میتوانید ورزش ها را انجام دهید اما ممکن است فیزیوتراپ در خانه یا در یک مرکز درمانی در چند هفته اول پس از جراحی به شما کمک کند.
فعالیت بعد از عمل جراحی تعویض مفصل زانو

شما احتمالا زمانی که بتوانید زانوی خود را به اندازه کافی برای ورود و راحت نشستن درون خودرو خم کنید و وقتی که عضلات شما کنترل کافی برای واکنش مناسب برای گاز دادن و ترمز کردن را داشته باشد، قادر خواهید بود که رانندگی کنید. بیشتر افراد حدود 4 تا 6 هفته پس از جراحی می توانند رانندگی کنند.

مزایای تعویض مفصل زانو

جراحی تعویض مفصل زانو یکی از موفق‌ترین روش‌های درمانی در ارتوپدی مدرن است که به بیماران با آسیب‌های شدید مفصلی کمک می‌کند تا به تحرک و کیفیت زندگی مطلوب بازگردند. این جراحی نه‌تنها درد مزمن را کاهش می‌دهد بلکه عملکرد حرکتی مفصل را نیز بهبود می‌بخشد.

مهم‌ترین مزایای تعویض مفصل زانو عبارت‌اند از:

  1. کاهش یا حذف درد مزمن:
    اصلی‌ترین دلیل انجام این جراحی، تسکین درد شدید ناشی از آرتروز یا سایر بیماری‌های مفصلی است که با دارو یا درمان‌های غیرجراحی کنترل نمی‌شود.
  2. افزایش دامنه حرکتی و عملکرد مفصل:
    تعویض مفصل باعث بازگشت تحرک زانو و انجام فعالیت‌های روزانه مثل راه رفتن، نشستن یا بالا رفتن از پله می‌شود.
  3. بهبود کیفیت زندگی:
    پس از بهبودی کامل، بیماران معمولاً توان انجام کارهای شخصی و حتی فعالیت‌های سبک ورزشی را به‌دست می‌آورند.
  4. اصلاح تغییر شکل و ناهنجاری‌های زانو:
    در افرادی که دچار زانوی پرانتزی یا ضربدری هستند، جراحی می‌تواند محور مکانیکی پا را اصلاح کرده و از پیشرفت تخریب مفصل جلوگیری کند.
  5. پایداری بلندمدت:
    در صورت اجرای صحیح جراحی و رعایت مراقبت‌ها، پروتز زانو می‌تواند ۱۵ تا ۲۰ سال یا حتی بیشتر دوام داشته باشد.
  6. کاهش وابستگی به داروهای مسکن:
    پس از عمل، نیاز به مصرف داروهای ضدالتهاب یا مُسکن مزمن به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد، که به نفع سلامت عمومی بدن است.

عوارض احتمالی تعویض مفصل زانو

  1. عفونت محل جراحی:
    یکی از مهم‌ترین عوارض که ممکن است سطحی یا عمقی باشد. در موارد شدید، نیاز به تخلیه عفونت یا حتی تعویض مجدد پروتز وجود دارد.
  2. لخته شدن خون (ترومبوز ورید عمقی یا DVT):
    ممکن است در سیاهرگ‌های عمقی پا ایجاد شود و در صورت جدا شدن، منجر به آمبولی ریوی شود. استفاده از داروهای ضدانعقاد، جوراب فشاری و تحرک زودهنگام از روش‌های پیشگیری است.
  3. شل شدن یا سایش پروتز در بلندمدت:
    در مواردی، اجزای مصنوعی مفصل ممکن است به مرور زمان از استخوان جدا شوند یا دچار سایش شوند که نیاز به جراحی مجدد پیدا می‌کند.
  4. خشکی یا محدودیت حرکتی زانو:
    ممکن است به دلیل چسبندگی بافت‌ها یا رعایت نکردن برنامه توانبخشی ایجاد شود.
  5. آسیب به اعصاب یا عروق اطراف زانو:
    اگرچه نادر است، ولی در حین جراحی ممکن است اعصاب محیطی آسیب ببینند که باعث بی‌حسی یا ضعف شود.
  6. نارضایتی بیمار از نتیجه:
    حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد بیماران ممکن است از نتیجه نهایی جراحی (به‌رغم موفقیت بالینی) رضایت کامل نداشته باشند، به‌ویژه در صورت ادامه درد مزمن یا محدودیت عملکرد.

آیا نتیجه عمل تعویض مفصل زانو دائمی است؟

نتیجه عمل تعویض مفصل زانو معمولاً طولانی‌مدت است اما در اغلب موارد دائمی نیست. عمر مفصل مصنوعی به عوامل متعددی بستگی دارد و هرچند پروتزهای جدید بسیار مقاوم و با طراحی پیشرفته تولید می‌شوند، اما با گذشت زمان ممکن است دچار سایش، لق شدن یا فرسودگی شوند.

انواع پروتزهای مورد استفاده در عمل تعویض مفصل زانو

در جراحی تعویض مفصل زانو، پروتزهای مختلفی بر اساس طراحی، جنس، و میزان حفظ ساختارهای طبیعی مفصل (مثل رباط‌ها) استفاده می‌شوند. انتخاب نوع پروتز بسته به سن، سطح فعالیت، کیفیت استخوان، و تشخیص جراح انجام می‌شود.

انواع اصلی پروتزهای زانو عبارت‌اند از:

  1. پروتز تثبیت‌شونده با رباط صلیبی خلفی (CR – Cruciate Retaining):
    در این نوع، رباط صلیبی خلفی حفظ می‌شود و پروتز طوری طراحی شده که عملکرد طبیعی رباط را پشتیبانی کند. مناسب برای بیمارانی با رباط سالم.
  2. پروتز جایگزین رباط صلیبی خلفی (PS – Posterior Stabilized):
    این پروتز زمانی استفاده می‌شود که رباط صلیبی خلفی آسیب‌دیده یا غیرقابل حفظ باشد. دارای یک شیار و برجستگی است که عملکرد رباط را شبیه‌سازی می‌کند.
  3. پروتز محوری یا لولا‌دار (Hinged Knee Prosthesis):
    در موارد پیچیده‌تر یا آسیب شدید لیگامانی به‌کار می‌رود. مفصل به‌صورت لولایی طراحی شده و آزادی حرکت کمتری نسبت به انواع دیگر دارد.
  4. پروتز تعویض نیمه‌ای (Unicompartmental Knee Replacement):
    فقط یک بخش از مفصل (معمولاً داخلی) تعویض می‌شود. مناسب بیماران جوان‌تر با آسیب محدود به یک بخش زانو. کم‌تهاجمی‌تر و با بازتوانی سریع‌تر.
  5. پروتزهای سفارشی (Custom-Made):
    بر اساس آناتومی خاص بیمار طراحی می‌شوند. در موارد نادر و پیچیده، یا در بیماران با دفورمیتی‌های شدید کاربرد دارند.

محدوده سنی جراحی تعویض مفصل زانو

محدوده سنی مناسب برای جراحی تعویض مفصل زانو به‌طور مستقیم به شدت آسیب مفصل، میزان درد و اختلال عملکرد روزانه بستگی دارد، نه صرفاً به عدد سن. اما به طور معمول، این جراحی در افراد بالای ۶۰ سال که به دلیل آرتروز پیشرفته یا بیماری‌های تخریبی مفصل دچار ناتوانی شده‌اند، شایع‌تر است.

نکات علمی درباره محدوده سنی:

  • افراد جوان‌تر از ۵۵ سال:
    تنها در صورتی که درمان‌های غیرجراحی بی‌نتیجه بوده و کیفیت زندگی به‌شدت کاهش یافته باشد، این افراد تحت جراحی قرار می‌گیرند. چون عمر پروتز محدود است، افراد جوان‌تر ممکن است در آینده به جراحی مجدد (revision) نیاز پیدا کنند.
  • افراد بالای ۶۰ تا ۸۰ سال:
    شایع‌ترین گروه کاندید برای جراحی؛ در این سنین، آسیب مفصل زانو به مرحله‌ای می‌رسد که کیفیت زندگی را به‌طور جدی مختل می‌کند، ولی همچنان استخوان‌ها ظرفیت مناسبی برای پذیرش پروتز دارند.
  • افراد بالای ۸۵ سال:
    اگرچه با دقت بیشتری بررسی می‌شوند، اما در صورت سلامت عمومی مناسب، این گروه نیز می‌توانند با نتایج مطلوبی تحت عمل قرار بگیرند.

آخرین به‌روزرسانی: ۱۴۰۴/۰۳/۱۸

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

نوبت دهی آنلاین