درست است که سن یکی از عوامل اصلی خطر در بروز آرتروز زانو است، اما افراد جوان نیز به آن مبتلا می شوند. در برخی افراد،
آرتروز می تواند ارثی باشد، در بعضی دیگر می تواند به دلیل آسیب دیدگی یا عفونت یا حتی اضافه وزن باشد. در این مقاله از سایت
تهران ارتوپدی به سوالات شما در مورد آرتروز زانو، از جمله “نحوه درمان” و “چگونگی تسکین درد آن در منزل” پاسخ می دهیم.
آرتروز زانو چیست؟
آرتروز که معمولاً آرتروز ساییدگی و پارگی نامیده می شود، وضعیتی است که در آن بالشتگ طبیعی بین مفاصل – غضروف ها- از بین می رود. در این صورت، استخوان های نزدیکترِ مفاصل در خلاف جهت هم و با بهره گیری کمتر از غضروفِ ضربه گیر یکدیگر را می سایند. این سایش منجر به درد، تورم، سفتی، کاهش توانایی حرکت و گاهی اوقات تشکیل خار استخوان می شود.
چه کسانی به آرتروز زانو مبتلا می شوند؟
آرتروز استخوان متداول ترین نوع آرتروز است. گرچه حتی افراد جوان نیز به آن مبتلا می شوند، احتمال ابتلا به آن پس از 45 سالگی افزایش می یابد. زانو یکی از آسیب پذیرترین نواحی در آتروز محسوب می شود. زنان بیشتر از مردان به آرتروز مبتلا می شوند.
چه عواملی باعث آرتروز زانو می شوند؟
شایعترین علت آرتروز زانو افزایش سن است. تقریباً همه افراد در نهایت دچار آرتروز با درجات مختلف می شوند. با این حال، چند عامل، خطر ابتلا به آرتروز شدید در سنین پایین را افزایش می دهد:
- سن: توانایی غضروف برای بهبود با افزایش سن فرد کاهش می یابد.
- وزن: وزن باعث افزایش فشار بر روی تمام مفاصل، به ویژه زانوها می شود. به ازای هر کیلو که به وزن خود اضافه می کنید، تقریبا 5/1 الی 2 کیلوگرم وزن اضافی بر روی زانوهای شما می افتد.
- وراثت: این مورد شامل جهش های ژنتیکی است که فرد را در معرض آرتروز زانو قرار می دهد. همچنین ممکن است به دلیل وراثت ناهنجاری هایی در شکل استخوان هایی باشد که مفصل زانو را تشکیل داده اند.
- جنسیت: زنان 55 سال و بالاتر از آن بیشتر از مردان در معرض آرتروز زانو قرار دارند.
- آسیب های فشار همیشگی: آسیب ها معمولاً در نتیجه نوع شغل فرد است. افرادی که مشاغل خاصی دارند و در شغل شان با فعالیت های زیادی از جمله زانو زدن، چمباتمه زدن یا بلند کردن وزنه های سنگین (30 کیلوگرم یا بیشتر) درگیر هستند که مفصل را تحت فشار قرار می دهند، به دلیل فشار مداوم به مفصل، در معرض آرتروز زانو قرار دارند.
- ورزش: ورزشکارانی که با فوتبال، تنیس یا دوهای مسافت طولانی سروکار دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آرتروز زانو قرار دارند. این بدان معناست که ورزشکاران باید اقدامات احتیاطی را برای جلوگیری از آسیب دیدگی اتخاذ کنند. با این حال، باید به این نکته توجه داشت که ورزش منظم و متعادل باعث تقویت مفاصل می شود و می تواند خطر آرتروز را کاهش دهد. در حقیقت، ضعف عضلات اطراف زانو می تواند منجر به آرتروز شود.
- سایر بیماری ها: افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی-دومین نوع شایع آرتروز- نیز در معرض آرتروز استخوان هستند. افرادی که برخی اختلالات متابولیکی از جمله آهن زیاد یا هورمون رشد بیش از حد دارند، نیز خطر ابتلا به آرتروز را دارند.
علائم آرتروز زانو چیست؟
علائم آرتروز استخوان زانو شامل موارد زیر است:
- دردی که هنگام فعالیت افزایش می یابد، اما با استراحت کمی بهبود می یابد
- ورم
- احساس گرما در مفصل
- سفتی در زانو به خصوص صبح یا وقتی مدت زیادی نشسته اید
- کاهش تحرک زانو که نشستن بر روی صندلی و برخاستن از آن، سوار شدن و پیاده شدن از اتومبیل و بالا رفتن از پله ها یا راه رفتن را به سختی امکان پذیر می کند
- صدای کرک و ترک خورنده ای که هنگام حرکت زانو شنیده می شود
چگونه آرتروز زانو تشخیص داده می شود؟
تشخیص آرتروز زانو را پزشک با معاینه فیزیکی شروع می کند. پزشک همچنین پرونده پزشکی شما را گرفته و علائم را یادداشت می کند. اطمینان حاصل کنید که چه چیزی درد را بدتر یا بهتر می کند تا به پزشک در تشخیص علت درد کمک کند که آیا درد ناشی از آرتروز است یا مشکل دیگری باعث
زانو درد شده است. همچنین توجه کنید که آیا فرد دیگری در خانواده شما به آرتروز مبتلا است. پزشک شما ممکن است آزمایشات اضافی از جمله موارد ذیل را تجویز کند:
- رادیوگرافی که می تواند آسیب استخوان و غضروف و همچنین وجود خار استخوان را نشان دهد،
- اسکن های ام آر آی.
اسکن های ام آر آی وقتی انجام می شوند که رادیوگرافی دلیل واضحی برای درد مفصل ارائه نمی دهد یا وقتی که رادیوگرافی نوع دیگر آسیب به بافت مفصلی را نشان می دهد. پزشکان برای اینکه بتوانند دخالت سایر بیماری ها مانند رماتیسم مفصلی، نوع دیگر از آرتروز ناشی از اختلال در سیستم ایمنی، را در درد موجود رد کنند، از آزمایش خون استفاده می کنند.
روش های درمان آرتروز زانو
اهداف اولیه درمان آرتروز زانو تسکین درد و بازگشت تحرک است. برنامه درمانی معمولاً شامل ترکیبی از موارد زیر است:
کاهش وزن
در صورت لزوم کم کردن وزن حتی به مقدار کم می تواند به طور قابل توجهی باعث کاهش درد زانوی ناشی از آرتروز استخوان شود.
ورزش
تقویت عضلات اطراف زانو باعث استحکام مفصل و کاهش درد می شود. تمرینات کششی کمک می کند تا مفصل زانو متحرک و انعطاف پذیر باشد.
مسکن ها و داروهای ضد التهاب
این داروها، داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن (Tylenol) ، ایبوپروفن (Advil، Motrin) یا سدیم ناپروکسن (Aleve) برای
درمان خانگی زانو درد مناسب هستند. بدون مشورت با پزشک داروهای بدون نسخه را بیش از 10 روز استفاده نکنید. مصرف طولانی مدت این داروها احتمال بروز عوارض جانبی را افزایش می دهد. اگر داروهای بدون نسخه موجب تسکین نمی شوند، ممکن است پزشک داروی ضد التهاب یا داروی دیگری برای تسکین درد تجویز کند.
تزریق کورتیکواستروئیدها یا اسید هیالورونیک به زانو
استروئیدها داروهای ضد التهابی بسیار قوی هستند. اسید هیالورونیک معمولاً در مفاصل به عنوان نوعی مایع روان کننده وجود دارد.
تزریق پی آر پی برای آرتروز زانو
پی آر پی مخفف “پلاسمای غنی از پلاکت” است. خون از 3 جز اصلی تشکیل شده است: سلول های خونی (قرمز و سفید)، پلاکت و پلاسما (مایع). پی آر پی نوعی پلاکت غلیظ شده است که حاوی فاکتورهای رشد یا التیام بخش است.
از پی آر پی می توان برای بهبود علائم آرتروز زانو استفاده کرد. همچنین پی آر پی برای بهبود آسیب های مزمن تاندون، مانند تاندینوپاتی/تندینوپاتی کشکک به کار می رود.
پی آر پی از لحاظ فاکتورهای رشد غنی است و نشان داده شده است که باعث جذب سلول های بنیادی، ایجاد عروق خونی جدید و کاهش التهاب می شود. همچنین اثر بازسازی دارد و می تواند سبب تولید سلول های غضروفی شود. به همین دلیل از
پی آر پی برای آرتروز زانو استفاده می شود.
درمان های جایگزین برای آرتروز زانو
برخی از روش های درمانی جایگزین که ممکن است موثر باشند، شامل پمادهای موضعی، طب سوزنی یا مکمل هایی از جمله گلوکوزامین و کندرویتین یا اس-آدنوزيل متيونين است.
استفاده از ابزارهایی مانند بریس
بریس ها دو نوع هستند: بریس های “تخلیه کننده” که وزن را از اطراف زانوی تحت تأثیر آرتروز دفع می کنند و بریس های “حمایتی” که کل زانو را محافظت می کنند.
فیزیوتراپی و کاردرمانی
اگر در انجام کارهای روزمره مشکلی دارید، فیزیوتراپی یا کاردرمانی می تواند به شما کمک کند. فیزیوتراپیست ها روش های تقویت عضلات و افزایش انعطاف پذیری مفصل را به شما می آموزند. کاردرمانگرها روشهایی را به شما یاد می دهند تا با درد کمتر به انجام فعالیتهای منظم و روزمره مانند کارهای خانه بپردازید.
عمل جراحی برای درمان آرتروز زانو
وقتی سایر روش های درمانی موثر واقع نشوند، جراحی گزینه خوبی است.
آیا برای درمان آرتروز زانو پزشک از جراحی استفاده می کند؟
اگر پزشک تان می خواهد آرتروز زانو را با جراحی درمان کند، گزینه های درمانی جراحی آرتروسکوپی، استئوتومی و آرتروپلاستی هستند:
آرتروسکوپی زانو
در
آرتروسکوپی زانو از تلسکوپ کوچک (آرتروسکوپ) و سایر ابزارهای کوچک استفاده می شود. جراحی از طریق برش های کوچک انجام می شود. جراح از آرتروسکوپ برای مشاهده داخل مفصل استفاده می کند. پس از اینکه آرتروسکوپ در داخل مفصل قرار گرفت، در صورت شناسایی آسیب ها، جراح می تواند غضروف آسیب دیده یا ذرات شل شده را برداشته، سطح استخوان را تمیز کرده و سایر بافت ها را ترمیم کند. این روش اغلب در بیماران جوان (55 سال و پایین تر) برای به تعویق انداختن جراحی سخت تر و پیچیده تر استفاده می شود.
استئوتومی
استئوتومی (استخوان بُری) روشی است که هدف آن بهبود هم ترازی زانو همگام با تغییر شکل استخوان ها است. اگر اساساً یک ناحیه از زانویتان آسیب دیده باشد، این نوع جراحی ممکن است توصیه شود. اگر زانویتان شکسته است و خوب ترمیم نشده است، نیز ممکن است این جراحی به شما توصیه شود. استئوتومی روشی دائمی برای درمان نیست و ممکن است بعداً جراحی دیگری لازم باشد.
تعویض مفصل زانو
جراحی
تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی نوعی عمل جراحی است که در آن مفاصل با قطعات مصنوعی ساخته شده از فلزات یا پلاستیک جایگزین می شوند. این تعویض می تواند شامل بخشی از زانو یا کل زانو باشد. جراحی تعویض مفصل معمولاً مختص افراد بالای 50 سال مبتلا به آرتروز شدید است. اگر مفصل مصنوعی بعد از چندین سال فرسوده شود، بعدها لازم است که جراحی مجدد تعویض مفصل انجام شود، اما با پیشرفت های مدرن امروزی، بیشتر مفاصل مصنوعی جدید بیش از 20 سال دوام می آورند. جراحی خطراتی دارد، اما در کل، نتایج حاصل از آن بسیار خوب و رضایت بخش است.
