مراحل بهبودی بعد از جراحی تعویض مفصل زانو (سیر تا پیاز)

• زانو ,کلینیک ها

بلافاصله پس از اتمام جراحی تعویض کامل زانو، شما به اتاق ریکاوری منتقل می‌شوید، جایی که تیم پزشکی علائم حیاتی شما را به دقت تحت نظر دارند. در این ساعات اولیه، تمرکز اصلی بر مدیریت درد و هوشیاری کامل شماست. در بسیاری از موارد، جراحان از ترکیبی از روش‌های تسکین درد استفاده می‌کنند که می‌تواند شامل داروهای مسکن داخل وریدی، خوراکی، و همچنین بلوک‌های عصبی ناحیه‌ای باشد که برای کاهش حس درد در پای جراحی‌شده به کار می‌روند.

این مدیریت موثر درد نه تنها آسایش شما را فراهم می‌کند، بلکه امکان شروع زودهنگام حرکات اولیه زانو را نیز فراهم می‌سازد که برای جلوگیری از تشکیل لخته خون و شروع روند بهبودی حیاتی است. همچنین، پرستاران شما را تشویق خواهند کرد که هرچه سریع‌تر از حالت خوابیده خارج شده و پاهای خود را حرکت دهید.

روز اول بعد از عمل: اولین قدم‌ها و فیزیوتراپی در بیمارستان

توانبخشی دقیقاً پس از به هوش آمدن شما از عمل جراحی آغاز می شود. در 24 ساعت اول، فیزیوتراپیست (PT) به شما کمک می کند تا با استفاده از وسیله کمکی بایستید و راه بروید. وسایل کمکی واکر، چوب های زیربغل و عصا هستند. پرستار یا کاردرمانگر به شما در انجام کارهایی از قبیل پوشیدن لباس، استحمام و استفاده از مستراح کمک می کند. فیزیوتراپیست تان نحوه رفتن به رختخواب و بیرون آمدن از آن و نحوه راه رفتن با استفاده از وسیله کمکی را به شما نشان خواهد داد.

او ممکن است از شما بخواهد کنار تخت بنشینید، چند قدم راه بروید و خود را به توالت فرنگی متحرک کنار تخت برسانید. او همچنین به شما کمک می کند تا از دستگاه حرکت غیرفعال مداوم (CPM) -دستگاهی که بعد از جراحی مفصل را به آرامی حرکت می دهد استفاده کنید.

این دستگاه از تجمع بافت زخم و سفتی مفصل جلوگیری می کند. احتمالاً در بیمارستان و همچنین در خانه از دستگاه حرکت غیرفعال مداوم استفاده خواهید کرد. برخی از افراد در حالی اتاق عمل را ترک می کنند که پایشان داخل دستگاه است.

درد، تورم و کبودی اندکی پس از جراحی تعویض مفصل زانو امری طبیعی است. سعی کنید هرچه زودتر از زانوی خود استفاده کنید، اما بیش از حد و خیلی سریع به خودتان فشار نیاورید. تیم مراقبت های پزشکی تان به شما در تعیین اهداف واقع بینانه کمک می کند.

ویزیت و نوبت دهی دکتر محمد آیتی فیروزآبادی فوق تخصص جراحی زانو

روز دوم بعد از عمل

در روز دوم، ممکن است با استفاده از وسیله کمکی برای مدت کوتاهی راه بروید. با بهبودی از عمل جراحی، میزان فعالیت تان به تدریج افزایش خواهد یافت. اگر جراح از پانسمان های ضدآب استفاده کرد، می توانید فردای روز جراحی دوش بگیرید. اگر از پانسمان معمولی استفاده کرد، باید 5 تا 7 روز برای دوش گرفتن صبر کنید و 3-4 هفته از خیساندن آن خودداری کنید تا بریدگی کاملاً بهبود یابد.

فیزیوتراپیست تان ممکن است از شما بخواهد که هر بار از چند پله بالا بروید. شاید هنوز هم لازم باشد از دستگاه حرکت غیرفعال مداوم استفاده کنید. در این مرحله برای بازیابی کشش کامل زانوی خود کار کنید. در صورت امکان خم شدن زانو را حداقل 10 درجه افزایش دهید.

هفته‌های اول پس از ترخیص: فاز حیاتی توانبخشی در منزل

پس از ترخیص از کلینیک تهران ارتوپدی، شما وارد فاز حیاتی بهبودی در منزل می‌شوید. در این دوره، کنترل درد و تورم بعد از تعویض مفصل زانو اهمیت بالایی دارد. پزشک برای شما داروهای مسکن تجویز خواهد کرد که باید طبق دستور و در زمان‌های مشخص مصرف شوند تا سطح درد پایین نگه داشته شود و شما بتوانید به راحتی تمرینات توانبخشی را انجام دهید.

استفاده از کمپرس یخ به طور مکرر و بالا نگه داشتن پا (استراحت دادن به پا بالاتر از سطح قلب) از روش‌های بسیار موثر و ضروری برای کاهش تورم زانو هستند. همچنین، باید هر روز وضعیت زخم جراحی را از نظر هرگونه علائم عفونت مانند قرمزی شدید، ترشح غیرطبیعی یا تب بررسی کنید و دستورالعمل‌های مراقبت از زخم را که توسط پرستار آموزش داده شده است، به دقت اجرا نمایید.

برنامه روزانه فیزیوتراپی: سنگ بنای موفقیت

برنامه فیزیوتراپی تعویض مفصل زانو در هفته‌های اول، سنگ بنای موفقیت بلندمدت شماست. شما یا باید به یک مرکز فیزیوتراپی مراجعه کنید یا یک فیزیوتراپیست برای جلسات درمانی به منزل شما بیاید. تمرینات این دوره بر افزایش دامنه حرکتی زانو (خم شدن و صاف شدن کامل) و تقویت عضلات ران و ساق پا تمرکز دارند.

اجرای منظم و صحیح این تمرینات، که شامل خم و راست کردن زانو، بالا بردن پای صاف، و تمرینات کششی ملایم است، برای جلوگیری از سفت شدن مفصل جدید و بازگشت عملکرد طبیعی آن ضروری است. تعهد به برنامه تمرینی حتی در روزهایی که احساس خستگی یا درد دارید، تفاوت اصلی را در نتیجه نهایی بهبودی ایجاد می‌کند.

نکات ضروری زندگی روزمره: حمام کردن و لباس پوشیدن

در این دوره اولیه، انجام فعالیت‌های عادی روزانه مانند حمام کردن، لباس پوشیدن، و استفاده از توالت ممکن است دشوار باشد و نیاز به استفاده از وسایل کمکی و رعایت نکات ایمنی دارد. استفاده از صندلی حمام، دستگیره‌های کمکی در حمام و توالت، و ابزارهای کمکی برای پوشیدن جوراب و کفش، می‌تواند به شما در حفظ استقلال و کاهش خطر افتادن کمک کند.

همچنین، برای جلوگیری از فشار بیش از حد به مفصل جدید، باید از نشستن طولانی‌مدت در یک وضعیت یا خم کردن بیش از حد زانو اجتناب کنید. بهتر است لباس‌های گشاد و راحت بپوشید که پوشیدن و درآوردن آن‌ها آسان باشد.

از هفته‌های میانی تا ماه سوم: بازیابی استقلال و قدرت

با گذر از هفته‌های اول و کاهش درد و تورم، برنامه توانبخشی زانو وارد مرحله جدیدی می‌شود. در این فاز، تمرکز بر افزایش قدرت عضلانی، بهبود تعادل و استقامت است. فیزیوتراپیست شما تمرینات سخت‌تری مانند استفاده از دوچرخه ثابت با مقاومت کم، تمرینات تعادلی تک‌پایی، و تمرینات تقویتی با وزنه‌های سبک یا باندهای مقاومتی را اضافه خواهد کرد. هدف در این دوره این است که شما بتوانید بدون نیاز به عصا یا واکر راه بروید و با اطمینان کامل بر وزن خود تکیه کنید. رسیدن به دامنه حرکتی کامل زانو (یا نزدیک به آن) در این زمان، بسیار حیاتی است تا عملکرد مفصل به حداکثر برسد.

رانندگی و بازگشت به کار بعد از تعویض زانو

یکی از سوالات متداول بیماران، زمان مناسب برای رانندگی بعد از عمل تعویض زانو است. اگر پای راست شما جراحی شده باشد (در خودروهای با دنده اتوماتیک)، معمولاً پس از 4 تا 8 هفته و زمانی که شما بتوانید پای خود را به سرعت و بدون درد از گاز به ترمز منتقل کنید، می‌توانید رانندگی را از سر بگیرید. در مورد پای چپ، این زمان کوتاه‌تر است. بازگشت به کار بعد از تعویض مفصل زانو به نوع شغل شما بستگی دارد. مشاغل اداری با فعالیت سبک ممکن است 3 تا 6 هفته پس از جراحی از سر گرفته شوند، در حالی که مشاغل سنگین‌تر و فیزیکی ممکن است به 3 تا 6 ماه زمان نیاز داشته باشند. مشورت با پزشک معالج برای تعیین زمان مناسب و ایمن، ضروری است.

ماه‌های چهارم تا دوازدهم: اوج‌گیری عملکرد و بازگشت به زندگی فعال

در این مرحله، اغلب بیماران می‌توانند بخش عمده‌ای از فعالیت‌های روزانه خود را بدون محدودیت انجام دهند و به فکر بازگشت به ورزش باشند. فعالیت‌های با فشار کم مانند پیاده‌روی طولانی‌تر، شنا، و دوچرخه‌سواری برای زانوهای تعویض شده بسیار عالی هستند و به حفظ قدرت و استقامت مفصل کمک می‌کنند. با این حال، باید از ورزش‌های پرفشار و پربرخورد مانند دویدن، فوتبال، و ورزش‌هایی که نیاز به پرش یا توقف و چرخش ناگهانی دارند، به طور دائمی اجتناب کرد، زیرا این فعالیت‌ها می‌توانند باعث سایش زودرس و آسیب به پروتز شوند. هدف در این فاز، دستیابی به یک زندگی فعال و بدون درد است، اما با رعایت ملاحظات ایمنی لازم برای طول عمر مفصل مصنوعی.

انتظارات بلندمدت و حفظ نتایج جراحی

موفقیت جراحی تعویض مفصل زانو یک تعهد مادام‌العمر است. مفصل مصنوعی زانو، در صورت مراقبت صحیح، می‌تواند برای 15 تا 20 سال یا حتی بیشتر دوام بیاورد. برای حفظ این نتایج، لازم است که به طور منظم تمرینات تقویتی عضلات را ادامه دهید، وزن ایده‌آل خود را حفظ کنید تا فشار کمتری به مفصل وارد شود، و به صورت دوره‌ای برای معاینات و چک‌آپ‌های تخصصی زانو به کلینیک تهران ارتوپدی مراجعه نمایید. در صورت هرگونه درد غیرعادی، تورم مداوم، یا صدای غیرمعمول از مفصل (مانند ساییدگی یا کلیک)، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. پیگیری مستمر و مراقبت آگاهانه، کلید بهره‌مندی حداکثری و بلندمدت از مفصل جدید شماست.

هفته های 4 تا 6 بعد از عمل

اگر طبق برنامه ورزشی و بازتوانی خود پیش رفته اید، متوجه بهبود چشمگیر زانوی خود از جمله خم شدن و قدرت آن می شوید. تورم و التهاب نیز باید کاهش یافته باشد. در این مرحله، هدف افزایش قدرت و دامنه حرکت زانو با استفاده از فیزیوتراپی است. فیزیوتراپیست تان از شما می خواهد پیاده روی طولانی تری داشته باشید و وسیله کمکی را کنار بگذارید.

در حالت ایده آل، در این مرحله احساس خواهید کرد که استقلال خود را باز می یابید. با فیزیوتراپیست و جراح خود در مورد زمان بازگشت به کار و فعالیت های روزمره صحبت کنید.

• در اواخر این دوره، احتمالاً بتوانید بیشتر راه بروید و کمتر به وسیله های کمکی متکی باشید. می توانید کارهای روزمره بیشتری مانند آشپزی و نظافت را انجام دهید.
• اگر کارِ دفتری دارید، می توانید 4 تا 6 هفته بعد از عمل به کار خود برگردید. اگر پیاده روی، مسافرت یا بلند کردن (وسیله) بخشی از شغل شما است، 3 ماه طول خواهد کشید تا به کار خود برگردید.
• برخی از افراد طی 4 تا 6 هفته پس از زمان جراحی شروع به رانندگی می کنند، اما ابتدا مطمئن شوید که جراح تان با این امر موافق است.
• پس از 6 هفته می توانید سفر کنید. پیش از 6 هفته، نشستن طولانی مدت در طول سفر می تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد.

هفته های 7 تا 11 بعد از عمل

شما تا 12 هفته فیزیوتراپی خواهید کرد. اهداف شما شامل بهبود سریع تحرک و دامنه حرکت شما – احتمالاً تا 115 درجه – و افزایش قدرت در زانو و عضلات اطراف آن خواهد بود. فیزیوتراپیست تان همزمان با بهبود زانویتان، تمرینات شما را متعادل خواهد کرد. تمرینات شامل موارد زیر خواهند بود:

• بلند کردن انگشت پا و پاشنه: در حالت ایستاده، روی انگشتان پا و سپس پاشنه پا بلند شوید.
• خم کردن جزئی زانو: در حالت ایستاده، زانوها را خم کرده و به سمت بالا و پایین حرکت کنید.
• دور کردن لگن (باسن) از محور بدن: در حالی که به پهلو خوابیده اید، پای خود را در هوا بلند کنید.

• تعادل پا: هر چقدر که می توانید، هر دفعه بر روی یک پا بایستید.

• حرکت پله (استپ آپ): بر روی یک پله بالا و پایین بروید و به طور متناوب هر بار پا را عوض کنید (با پای دیگر انجام دهید).

• دوچرخه سواری با دوچرخه ثابت.

این زمان در بهبودی شما بسیار حائز اهمیت است. متعهد بودن به توانبخشی تعیین خواهد کرد که چقدر سریع می توانید به سبک زندگی فعال و نرمال برگردید و زانویتان چقدر در آینده خوب کار خواهد کرد.

در این مرحله چه کاری می توانید انجام دهید؟

در این مرحله، باید در مسیر بهبودی باشید. سفتی و زانو درد بسیار کمتری خواهید داشت. ممکن است بتوانید بدون هیچ نوع وسیله کمکی چند بلوک را پیاده روی کنید. می توانید فعالیت های بدنی بیشتری از جمله پیاده روی تفریحی، شنا و دوچرخه سواری انجام دهید.

هفته 12 پس از عمل

در هفته دوازدهم، به تمرینات خود ادامه دهید و از انجام فعالیت های پرتحرک و پرفشار از جمله فعالیت های ذیل که می توانند به زانو یا بافت های اطراف آسیب برسانند، اجتناب کنید:

• دویدن
• ایروبیک
• اسکی
• بسکتبال
• فوتبال
• دوچرخه سواری تند

در این مرحله، درد بسیار کمتری خواهید داشت. با تیم مراقبت های پزشکی خود صحبت کنید و قبل از تماس و جویا شدن نظر آنها، از شروع فعالیت های جدید خودداری کنید.

در این مرحله چه کاری می توانید انجام دهید؟

در این مرحله، بسیاری از افراد سلامت خود را باز یافته اند و از فعالیت هایی مانند گلف، رقص و دوچرخه سواری لذت می برند. هرچه قدر بیشتر به توانبخشی متعهد باشید و به آن عمل کنید، به همان اندازه زودتر راه می افتید. در هفته 12، در حین انجام فعالیت های طبیعی و ورزش های تفریحی درد کمتری خواهید داشت یا هیچ دردی نخواهید داشت و زانویتان می تواند حرکت کامل داشته باشد.

هفته 13 و بعد از آن

با گذشت زمان زانوی شما به تدریج بهبود می یابد و دردتان کمتر می شود. انجمن جراحان مفصل زانو و لگن اظهار می کند که بازگشت به بیشتر فعالیت ها 3 ماه طول می کشد و 6 ماه تا یک سال طول می کشد تا زانوی شما قوی و مقاوم باشد. در این مرحله از بهبود، می توانید استراحت کنید. 90 تا 95 درصد احتمال دارد که زانوی شما 10 سال دوام بیاورد و 80 تا 85 درصد احتمال دارد که 20 سال دوام بیاورد. با تیم پزشکی خود در تماس باشید و تحت معاینات عمومی قرار بگیرید تا از سالم بودن زانوی خود اطمینان حاصل کنید. انجمن جراحان مفصل زانو و لگن آمریکا توصیه می کند هر 3 تا 5 سال پس از جراحی تعویض کامل مفصل زانو به جراح خود مراجعه کنید.

بازه زمانی	فعالیت	درمان
روز 1	استراحت کافی داشته باشید و با وسیله کمکی مسافت کوتاهی را قدم بزنید.	در صورت نیاز، از دستگاه حرکت غیرفعال مداوم استفاده کنید و زانوی خود را خم و راست کنید.
روز 2	صاف بنشینید و بایستید، جایتان را عوض کنید، اندکی بیشتر راه بروید، با وسیله کمکی چند پله بالا بروید و دوش بگیرید.	سعی کنید زانوی خود را حداقل 10 درجه بیشتر خم کنید و روی صاف کردن زانوی خود کار کنید.
روز مرخصی	بایستید، بنشینید، استحمام کنید و لباس خود را با کمترین کمک بپوشید. بیشتر راه بروید و از پله ها با واکر یا چوب های زیربغلی بالا و پایین بروید.	با دستگاه حرکت غیرفعال مداوم یا بدون آن، حداقل 70 تا 90 درجه زانوی خود را خم کنید.
هفته 1 تا 3	بیش از 10 دقیقه پیاده روی کنید و بایستید. به جای چوب های زیربغلی از عصا استفاده کنید.	برای بهبود تحرک و دامنه حرکت خود به انجام تمرینات ادامه دهید. در صورت نیاز، در منزل از یخ و دستگاه حرکت غیرفعال مداوم استفاده کنید.
هفته 4 تا 6	فعالیت های روزمره مانند کار، رانندگی، مسافرت و کارهای خانه را از سر بگیرید.	تمرینات خود را برای بهبود تحرک و دامنه حرکت خود ادامه دهید.
هفته های 7–12	فعالیتهای بدنی کم فشار مانند شنا و دوچرخه سواری ثابت را از سر بگیرید.	برای رسیدن به تمرینات قدرتی و استقامتی، توانبخشی را ادامه دهید تا به دامنه حرکتی از صفر تا 115 درجه برسید.
هفته 12 و بعد از آن	در صورت موافقت جراح تان، انجام فعالیت های پرفشار را شروع کنید.	در مورد هرگونه درمان مداوم، به راهنمایی های فیزیوتراپیست و جراح خود عمل کنید.

آخرین به‌روزرسانی: ۱۴۰۴/۰۸/۰۵