وقتی تحت عمل جراحی تعویض مفصل زانو قرار می گیرید، دوره نقاهت پس از تعویض مفصل زانو و توانبخشی پس از آن، مرحله ای حائز اهمیت فراوان است. در این مرحله، دوباره روی پای خود خواهید ایستاد و به سبک زندگی فعال باز خواهید گشت. 12 هفته بعد از جراحی برای بهبودی و توانبخشی بسیار مهم است. متعهد بودن به یک برنامه و سوق دادن خود برای اجرای هر چه بیشتر آن در هر روز به شما کمک می کند تا سریعتر از جراحی بهبود یابید و احتمال موفقیت طولانی مدت خود را افزایش دهید. ادامه این مقاله از سایت تهران ارتوپدی را بخوانید تا بدانید در طی 12 هفته پس از جراحی چه انتظاراتی را باید داشته باشید و چگونه می توانید برای بهبودی خود اهدافی تعیین کنید.
توانبخشی دقیقاً پس از به هوش آمدن شما از عمل جراحی آغاز می شود. در 24 ساعت اول، فیزیوتراپیست (PT) به شما کمک می کند تا با استفاده از وسیله کمکی بایستید و راه بروید. وسایل کمکی واکر، چوب های زیربغل و عصا هستند. پرستار یا کاردرمانگر به شما در انجام کارهایی از قبیل تعویض پانسمان، پوشیدن لباس، استحمام و استفاده از مستراح کمک می کند. فیزیوتراپیست تان نحوه رفتن به رختخواب و بیرون آمدن از آن و نحوه راه رفتن با استفاده از وسیله کمکی را به شما نشان خواهد داد. او ممکن است از شما بخواهد کنار تخت بنشینید، چند قدم راه بروید و خود را به توالت فرنگی متحرک کنار تخت برسانید. او همچنین به شما کمک می کند تا از دستگاه حرکت غیرفعال مداوم (CPM) -دستگاهی که بعد از جراحی مفصل را به آرامی حرکت می دهد- استفاده کنید. این دستگاه از تجمع بافت زخم و سفتی مفصل جلوگیری می کند. احتمالاً در بیمارستان و همچنین در خانه از دستگاه حرکت غیرفعال مداوم استفاده خواهید کرد. برخی از افراد در حالی اتاق عمل را ترک می کنند که پایشان داخل دستگاه است. درد، تورم و کبودی اندکی پس از جراحی تعویض مفصل زانو امری طبیعی است. سعی کنید هرچه زودتر از زانوی خود استفاده کنید، اما بیش از حد و خیلی سریع به خودتان فشار نیاورید. تیم مراقبت های پزشکی تان به شما در تعیین اهداف واقع بینانه کمک می کند.
استراحت کافی داشته باشید. فیزیوتراپیست به شما کمک می کند از رختخواب بلند شوید و مسافت کمی را قدم بزنید. روی خم و راست کردن زانوی خود کار کنید و در صورت نیاز از دستگاه حرکت غیرفعال مداوم استفاده کنید.
در روز دوم، ممکن است با استفاده از وسیله کمکی برای مدت کوتاهی راه بروید. با بهبودی از عمل جراحی، میزان فعالیت تان به تدریج افزایش خواهد یافت. اگر جراح از پانسمان های ضدآب استفاده کرد، می توانید فردای روز جراحی دوش بگیرید. اگر از پانسمان معمولی استفاده کرد، باید 5 تا 7 روز برای دوش گرفتن صبر کنید و 3-4 هفته از خیساندن آن خودداری کنید تا بریدگی کاملاً بهبود یابد. فیزیوتراپیست تان ممکن است از شما بخواهد که به جای لگن از توالت معمولی استفاده کنید. ممکن است از شما بخواهد که هر بار از چند پله بالا بروید. شاید هنوز هم لازم باشد از دستگاه حرکت غیرفعال مداوم استفاده کنید. در این مرحله برای بازیابی کشش کامل زانوی خود کار کنید. در صورت امکان خم شدن زانو را حداقل 10 درجه افزایش دهید.
روز دوم می توانید بایستید، بنشینید، مکان تان را تغییر دهید و به جای لگن از مستراح استفاده کنید. با کمک فیزیوتراپیست می توانید کمی بیشتر راه بروید و چند پله را بالا بروید. اگر پانسمان ضدآب دارید، می توانید روز بعد از جراحی دوش بگیرید.
بعد از جراحی احتمالاً 1 تا 3 روز در بیمارستان خواهید ماند، اما این مدت می تواند طولانی تر هم باشد. زمان مرخصی از بیمارستان بیشتر به میزان فیزیوتراپی مورد نیازتان، سرعت پیشرفت، سلامتی قبل از جراحی، سن و سایر موارد پزشکی بستگی دارد. تا روز مرخصی زانویتان باید قوی شود و بتوانید ورزش و سایر فعالیت های خود را بیشتر کنید. تلاش می کنید که زانویتان را با دستگاه حرکت غیرفعال مداوم یا بدون دستگاه حرکت غیرفعال مداوم بیشتر خم کنید. پزشک تان دوز داروی مسکن تجویزی را تغییر می دهد و داروی مسکنِ با دوز پایین تر را تجویز می کند.
جهت ویزیت و نوبت دهی دکتر محمد آیتی فیروزآبادی فوق تخصص جراحی زانو از اینجا اقدام کنید
هنگام مرخصی، خواهید توانست:
وقتی به منزل برگشتید یا در مرکز توانبخشی هستید، وقتی دردتان کمتر شد، باید بتوانید آزادانه و به راحتی حرکت کنید. به داروهای مسکن کمتر و کمتری نیاز خواهید داشت. برنامه روزانه تان شامل تمریناتی خواهد بود که فیزیوتراپیست به شما ارائه داده است. این تمرینات تحرک و دامنه حرکت شما را بهبود می بخشند. در این مدت ممکن است لازم باشد از دستگاه حرکت غیرفعال مداوم استفاده کنید.
احتمالاً می توانید بیش از 10 دقیقه راه بروید و بایستید و استحمام و لباس پوشیدن برایتان راحت تر خواهد بود. در عرض یک هفته، گرچه به دلیل درد و تورم، خم کردن زانویتان مشکل خواهد بود، ولی از نظر فنی خواهید توانست 90 درجه آن را خم کنید. پس از 7 تا 10 روز خواهید توانست زانوی خود را به طور کامل باز کنید. ممکن است زانوی شما به قدری قوی باشد که دیگر وزن خود را روی واکر یا عصا نیندازید. اکثر افراد تا 2-3 هفته از عصا استفاده می کنند یا اصلاً از آن استفاده نمی کنند. عصا را در دست مخالف زانوی جدید خود نگه دارید و کم کم روی زانوی جدید خود بایستید.
اگر طبق برنامه ورزشی و بازتوانی خود پیش رفته اید، متوجه بهبود چشمگیر زانوی خود از جمله خم شدن و قدرت آن می شوید. تورم و التهاب نیز باید کاهش یافته باشد. در این مرحله، هدف افزایش قدرت و دامنه حرکت زانو با استفاده از فیزیوتراپی است. فیزیوتراپیست تان از شما می خواهد پیاده روی طولانی تری داشته باشید و وسیله کمکی را کنار بگذارید.
در حالت ایده آل، در این مرحله احساس خواهید کرد که استقلال خود را باز می یابید. با فیزیوتراپیست و جراح خود در مورد زمان بازگشت به کار و فعالیت های روزمره صحبت کنید.
شما تا 12 هفته فیزیوتراپی خواهید کرد. اهداف شما شامل بهبود سریع تحرک و دامنه حرکت شما – احتمالاً تا 115 درجه – و افزایش قدرت در زانو و عضلات اطراف آن خواهد بود. فیزیوتراپیست تان همزمان با بهبود زانویتان، تمرینات شما را متعادل خواهد کرد. تمرینات شامل موارد زیر خواهند بود:
این زمان در بهبودی شما بسیار حائز اهمیت است. متعهد بودن به توانبخشی تعیین خواهد کرد که چقدر سریع می توانید به سبک زندگی فعال و نرمال برگردید و زانویتان چقدر در آینده خوب کار خواهد کرد.
در این مرحله، باید در مسیر بهبودی باشید. سفتی و زانو درد بسیار کمتری خواهید داشت. ممکن است بتوانید بدون هیچ نوع وسیله کمکی چند بلوک را پیاده روی کنید. می توانید فعالیت های بدنی بیشتری از جمله پیاده روی تفریحی، شنا و دوچرخه سواری انجام دهید.
در هفته دوازدهم، به تمرینات خود ادامه دهید و از انجام فعالیت های پرتحرک و پرفشار از جمله فعالیت های ذیل که می توانند به زانو یا بافت های اطراف آسیب برسانند، اجتناب کنید:
در این مرحله، درد بسیار کمتری خواهید داشت. با تیم مراقبت های پزشکی خود صحبت کنید و قبل از تماس و جویا شدن نظر آنها، از شروع فعالیت های جدید خودداری کنید.
در این مرحله، بسیاری از افراد سلامت خود را باز یافته اند و از فعالیت هایی مانند گلف، رقص و دوچرخه سواری لذت می برند. هرچه قدر بیشتر به توانبخشی متعهد باشید و به آن عمل کنید، به همان اندازه زودتر راه می افتید. در هفته 12، در حین انجام فعالیت های طبیعی و ورزش های تفریحی درد کمتری خواهید داشت یا هیچ دردی نخواهید داشت و زانویتان می تواند حرکت کامل داشته باشد.
با گذشت زمان زانوی شما به تدریج بهبود می یابد و دردتان کمتر می شود. انجمن جراحان مفصل زانو و لگن اظهار می کند که بازگشت به بیشتر فعالیت ها 3 ماه طول می کشد و 6 ماه تا یک سال طول می کشد تا زانوی شما قوی و مقاوم باشد. در این مرحله از بهبود، می توانید استراحت کنید. 90 تا 95 درصد احتمال دارد که زانوی شما 10 سال دوام بیاورد و 80 تا 85 درصد احتمال دارد که 20 سال دوام بیاورد. با تیم پزشکی خود در تماس باشید و تحت معاینات عمومی قرار بگیرید تا از سالم بودن زانوی خود اطمینان حاصل کنید. انجمن جراحان مفصل زانو و لگن آمریکا توصیه می کند هر 3 تا 5 سال پس از جراحی تعویض کامل مفصل زانو به جراح خود مراجعه کنید.
| بازه زمانی | فعالیت | درمان |
| روز 1 | استراحت کافی داشته باشید و با وسیله کمکی مسافت کوتاهی را قدم بزنید. | در صورت نیاز، از دستگاه حرکت غیرفعال مداوم استفاده کنید و زانوی خود را خم و راست کنید. |
| روز 2 | صاف بنشینید و بایستید، جایتان را عوض کنید، اندکی بیشتر راه بروید، با وسیله کمکی چند پله بالا بروید و دوش بگیرید. | سعی کنید زانوی خود را حداقل 10 درجه بیشتر خم کنید و روی صاف کردن زانوی خود کار کنید. |
| روز مرخصی | بایستید، بنشینید، استحمام کنید و لباس خود را با کمترین کمک بپوشید. بیشتر راه بروید و از پله ها با واکر یا چوب های زیربغلی بالا و پایین بروید. | با دستگاه حرکت غیرفعال مداوم یا بدون آن، حداقل 70 تا 90 درجه زانوی خود را خم کنید. |
| هفته 1 تا 3 | بیش از 10 دقیقه پیاده روی کنید و بایستید. به جای چوب های زیربغلی از عصا استفاده کنید. | برای بهبود تحرک و دامنه حرکت خود به انجام تمرینات ادامه دهید. در صورت نیاز، در منزل از یخ و دستگاه حرکت غیرفعال مداوم استفاده کنید. |
| هفته 4 تا 6 | فعالیت های روزمره مانند کار، رانندگی، مسافرت و کارهای خانه را از سر بگیرید. | تمرینات خود را برای بهبود تحرک و دامنه حرکت خود ادامه دهید. |
| هفته های 7–12 | فعالیتهای بدنی کم فشار مانند شنا و دوچرخه سواری ثابت را از سر بگیرید. | برای رسیدن به تمرینات قدرتی و استقامتی، توانبخشی را ادامه دهید تا به دامنه حرکتی از صفر تا 115 درجه برسید. |
| هفته 12 و بعد از آن | در صورت موافقت جراح تان، انجام فعالیت های پرفشار را شروع کنید. | در مورد هرگونه درمان مداوم، به راهنمایی های فیزیوتراپیست و جراح خود عمل کنید. |
