کمر درد دومین علت شایع مراجعه بیماران به پزشک عمومی است (پس از سرماخوردگی). پس از گرفتن شرح حال و انجام معاینه بالینی توسط پزشک، بیمار مبتلا به کمر درد در یکی از سه گروه زیر قرار می گیرد:
در این مقاله از سایت تهران ارتوپدی به بررسی علائم، علل و روش های درمان کمر درد می پردازیم.
به طور کلی علل درد کمر به دو دسته کلی تقسیم می شوند:
شکستگی در ناحیه سینه ای در مهره های 11 و 12 مهره های سینه ای (به دلیل نبود دنده در این ناحیه) شایع تر است. شایع ترین نوع شکستگی از نوع شکستگی فشرده شده است که بیشتر قدام مهره فشرده می شود و در اغلب این موارد مهره ها دچار پوکی استخوان هستند.
این نوع شکستگی ها بیشتر در محل تلاقی مهره های کمری و سینه ای رخ می دهند. انواع این شکستگی ها عبارتند از:
اگر این شکستگی با جابجایی همراه نباشد، مسکن و بانداژ برای درمان کافی است ولی در صورت جابجایی، جااندازی لازم است.
اغلب به دنبال زمین خوردن رخ داده و برای درمان آن از استراحت و استفاده از تیوپ پر هوا در موقع نشستن بهره می بریم. در موارد مزمن تجویز داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، گرمادرمانی، استفاده از تیوپ پر هوا و در صورت لزوم تزریق موضعی هیدروکورتیزون در مفصل خاجی دنبالچه ای به بیمار کمک می کند. در موارد نادر جراحی اقدام بعدی برای از بین بردن درد خواهد بود.
مهره‌شکاف یا اسپینا بیفیدا شکاف مادرزاد مهره ها به‌صورت آشکار یا پنهان را می گویند. این بیماری دلیل مشخصی ندارد باعث ایجاد کمر درد می شود. این عارضه بیشتر در ناحیه کمری دیده می شود. پوست پشت در ناحیه مبتلا معمولا پر مو است و گاه در مواردی که شکاف وسیع باشد قسمتی از پرده های نخاع و ریشه های اعصاب به بیرون خارج شده اند. در مواردی که که فقط شکاف کوچکی در یک مهره وجود دارد غالبا اختلال عصبی وجود ندارد.
افراد لاغر اندام بلند قد ممکن است شش مهره کمری و افراد کوتاه قد با جثه درشت ممکن است چهار مهره کمری داشته باشند که این نقص خود باعث ایجاد کمر درد می شود.
در این بیماری معمولا مهره بالایی روی مهره پایینی به جلو میلغزد. غالبا این بیماران به درمان های غیر جراحی به خوبی جواب می دهند. درمان در این بیماران در اولین قدم شامل کاهش وزن، تجویز داروهای ضدالتهابی و ورزش می باشد. در صورت عدم بهبود یا تکرار حملات درد، باید اقدام به عمل جراحی نمود.
انحراف جانبی بیش از 10 درجه ستون فقرات را اسکولیوز می نامند. این بیماری به دو نوع برگشن پذیر و ساختاری تقسیم شده و علل آن میتواند به دلیل مشکلات عصبی عضلانی (که غالبا نیاز به جراحی دارند)، مشکلات مادرزادی (در اکثر موارد جراحی نیاز بوده و باید دیگر اندام نوزاد نیز بررسی شود) و بدون علت مشخص (که شایع ترین علت اسکولیوز است) باشد. اگر اسکولیوز همراه با درد باشد باید به فکر علل دیگری همچون تومور نیز باشیم. برای تعیین میزان انحراف کمر از رادیوگرافی استفاده می شود. هر چه سن کودک در هنگام مراجعه کمترباشد، احتمال پیشرفت بیماری بیشتر خواهد بود. شروع این بیماری در سنین زیر 5 سال میتواند بر روی رشد ریه اثر گذار باشد. درمان این بیمای بر اساس درجه انحراف میتواند شامل درمان های جراحی نیز بشود.
کیفوز یا گوژپشتی زمانی غیر طبیعی می باشد که میزان انحراف کمری بیش از 50 درجه باشد. کیفوز می تواند به صورت وضعیتی (شایع ترین نوع کیفوز که بیشتر در دختران جوان دیده می شود) و برگشت ناپذیر (که می تواند به علل مادرزادی، بیماری شوئرمن، بیماری های روماتیسمی، تخریب تنه مهره در قدام و پوکی استخوان شدید ایجاد شود) باشد.
بیماران معمولا با درد مراجعه میکنند و این بیماری در پسران بیشتر دیده می شود. نوجوانان 10 تا 16 ساله بیشتر از دیگر سنین درگیر این بیماری می شوند. معمولا این درد ها با افزایش سن و پس از پایان رشد اسکلتی کاهش می یابند. درمان این بیماری نیز در موارد شدید شامل اقدامات جراحی می شود.
بدن انسان به صورت طبیعی دارای یک قوس40 تا 60 درجه می باشد. علل افزایش قوس کمر عبارتند از وضعیت طبیعی ستون فقرات، ضعف عضلات کمر و شکم، بزرگ شدن شکم (حاملگی یا چاقی)، نقص مفصل ران و بیماری های عصبی عضلانی. در صورتی که بیمار بدون علامت باشد نیاز به انجام اقدام خاصی نمی باشد اما در صورت بروز درد یا دیگر علائم، باید علت ایجاد بیماری برطرف گردیده و با افزایش توان عضلانی عضلات کمر، علائم بیماری را کاهش داد.
اگر به طور زودرس در جوانان آب هسته دیسک کمر کاهش یافته و قسمت محیطی آن هم خاصیت ارتجاعی خود را از دست دهد غیر طبیعی بوده و بیماری تخریی دیسک بین مهره ای نامیده می شود. این بیماری در مردان بیش از زنان ایجاد شده و بیشتر در سطوح مهره های 4 و 5 کمری رخ می دهد. این بیماری بیشتر در دهه 3 و4 زندگی رخ می دهد و با انجام فعالیت های سنگین تشدید می یابد.
درد فتق دیسک به طور متناوب رخ می دهد و با فعالیت، خصوصا نشستن، بدتر می شود. از دیگر عوامل تشدید کننده درد، می توان به عطسه و سرفه کردن اشاره کرد. این بیماری نیز بیشتر در دهه های سوم و چهارم زندگی بروز پیدا کرده و درد ناشی از آن با فعالیت شدید، تشدید می یابد. دردهای ناشی از فتق دیسک بین مهره ای می تواند روی ریشه های عصبی فشار آورده و باعث ایجاد درد های سیاتیکی شوند. ام آر آی بهترین وسیله تشخیصی می باشد. در زمان وجود درد، بهترین توصیه ها شامل استراحت کوتاه مدت (2 روز)، استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و خوابیدن به پهلو می شود. پس از کاهش درد نیز بیمار باید به تقویت عضلات کمری، عدم نشستن در اتومبیل و راه رفتن تا حد تحمل را در دستور کار خود قرار دهد. در موارد شدید این بیماری باید از عمل های جراحی ترمیمی نیز بهره برد.
این بیماری بیشتر در مهره های کمری دیده شده و علل آن به سه دسته مادرزادی، علل تخریبی و التهابی (مثل آرتروز، آرتریت التهابی، کیفوز، اسکولیوز و فرم تخریبی اسپوندیلولیستزی) و علل متابولیک (مثل بیماری پاژه و مسمویت با فلوئور) تقسیم می شود. مهم ترین نشانه بالینی در تنگی کانال نخاعی لنگش عصبی می باشد که یعنی بیمار در حالت استراحت درد ندارد اما با راه رفتن به تدریج دچار درد کمر و پا شده و با افزایش راه رفتن دچار بی حسی پا می شود. این درد و بی حسی با ایستادن بهتر نمی شود اما با نشستن و استراحت بهبود می یابد. خم کردن کمر درد را کمتر کرده و راست کردن کمر درد را تشدید می کند. این بیماران سربالایی را بهتر از سرپایینی طی می کنند. بهترین روش تنگی کانال نخاعی استفاده از ام آر آی می باشد. درمان این بیماری در ابتدا به صورت غیر جراحی و با استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، کورتون خوراکی کوتاه مدت، کاهش وزن و ورزش می باشد و در صورت تشدید بیماری از روش های جراحی بهره خواهیم برد. آقای دکتر بابک میرزاشاهی در مورد تنگی کانال نخاعی کمری صحبت می کنند:
بیشتر در مردان چاق درشت هیکل بالای 40 سال دیده می شود. درگیری بیشتر در مهره های تحتانی کمری است. مشکل عمده این بیماران درد کمر همراه با سفتی صبحگاهی است که به تدریج با حرکت بهتر می شود. در عکس رادیولوژی کاهش فاصله بین مهره ای دیده می شود. درمان این بیماری در ابتدا به صورت غیر جراحی و با استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، کورتون خوراکی کوتاه مدت، کاهش وزن و ورزش می باشد و در صورت تشدید بیماری از روش های جراحی بهره خواهیم برد.
درمان درد کمر به سه دسته کلی درمان های حمایتی، مداخله ای و جراحی تقسیم می شود.
درمان های حمایتی شامل استراحت، استفاده از گرم کردن و سرد کردن موضع، اصلاح سبک زندگی، استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و… می شود. برخی دیگر از انواع درمان های حمایتی شامل موارد زیر می شود:
روغن سیاه دانه یک ضد التهاب طبیعی بوده که به کاهش درد و التهاب بیمار کمک می کند. وجود تریپتوفان و فنیل آلانین در سیاه دانه باعث به وجود آمدن این ویژگی شده است.
روغن اکالیپتوس هم به علت اثرات ضد التهابی خود شناخته شده است، هم به علت اثرات آنتی باکتریال. این روغن می تواند اثرات ضد درد داشته باشد و در درمان آرتریت، آنفولانزا و زخم ها کاربرد دارد.
حمام نمک اپسوم می تواند باعث کاهش درد شود. منیزیوم درون نمک اپسوم به کاهش درد و تورم کمک می کند. این درمان ایمن بوده و شما می توانیدهر چند بار که خواستید به مدت سی دقیقه از آن استفاده کنید.
مطالعات نشان داده اند که زردچوبه باعث کاهش التهاب و درد و خشکی مفصل می شود. استفاده همزمان زردچوبه با فلفل سیاه فواید آن را بیش از پیش می کند. زردچوبه می تواند با داروهای رقیق کننده خون تداخل دارویی ایجاد کند.
فلفل از جمله موادی است که از قدیم برای درمان درد های موضعی استفاده می شده است. امروزه برخی از پماد های ضد درد موجود از فلفل نیز بهره می برند.
آب درمانی می تواند به کاهش درد های عضلانی کمک کند. همچنین ورزش های آبی کمک می کنند تا عضلات قوی شوند. استفاده از آب گرم نیز خود به کاهش درد های عضلانی کمک می کند.
شایعترین درمان های مداخله ای برای درد کمر شامل موارد زیر است:
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) در برخی موارد می تواند به تسریع روند بهبودی کمک کند.
هم اکنون تحقیقات بسیاری در مورد اوزون درمانی در حال انجام است که نتایج این تحقیقات تا کنون بسیار نوید بخش بوده اند. به نظر می رسد اوزون درمانی می تواند به عنوان یک درمان مکمل به بیماران کمک کند تا کاهش درد بیشتری را تجربه کنند.
یکی از دلایل مراجعه بیماران به کلینیک های طب سوزنی، کمر درد است. طب سوزنی به کاهش درد کوتاه مدت و سریع درد های کمری کمک می کند.
تزریق هیالورونیک اسید کمک می کند تا محل درد در ابعاد سلولی تحت تاثیر قرار گرفته و پیام های درد کمتر به سمت مغز مخابره شوند. خود هیالورونیک اسید اثرات ضد التهابی نیز دارد.
در برخی از موارد که شدت بیماری بیشتر است، نیاز به استفاده از روش های جراحی برای درمان بیماری می باشد. برخی از انواع جراحی های شایع جهت درمان بیماری های ستون فقرات شامل موارد زیر است:
استئوتومی نوعی از عمل جراحی است که در آن استخوان بریده شده و بر اساس نیاز کوتاه یا بلند می شود تا هم ترازی مورد نیاز ایجاد شود. این نوع جراحی کاربرد های زیادی دارد که یکی از موارد آن اصلاح بد شکلی های ستون فقرات است.
آرترودز در واقع برای کاهش درد مفاصلی که به درمان های غیر جراحی پاسخ نمی دهد انجام می شود. طی این جراحی دو استخوان به یکدیگر متصل می شوند تا حرکات مفصلی محدود شود.
دیسککتومی نوعی جراحی برای برداشت دیسک دچار فتق در ستون فقرات که بر روی ریشه عصب فشار وارد می کند است.
این روش جراحی برای برداشتن بخشی از مهره ستون فقرات به اسم لامینا به کار می رود. با این کار فشار وارده بر روی ریشه عصب کاهش پیدا می کند.
در این جراحی از هر دو روش جراحی فوق الذکر استفاده می شود تا ریشه عصب تحت فشار، آزاد شود.
که شامل موارد زیر است: 1. برداشتن قسمتی از مفصل که به تدریج با نسوج فیبروز جایگزین گردد در این روش سطح مفصلی استخوان برداشته شده و یا قسمت های باقی مانده را به هم متصل کرده یا با زمان دادن اجازه می دهیم بافت باقی مانده فضای خالی ایجاد شده را پر کند. 2. تعویض نیمی از مفصل 3. تعویض کامل مفصل این روش برای این است که بافت آسیب دیده استخوانی خارج شده و به جای آن قطعه ای فلزی، پلاستیکی یا سرامیکی که به آن پروتز می گویند جانشین شود. با این کار مفصل فعالیت طبیعی خود را بازیابی می کند. 4. پیوند استخوان آقای دکتر بابک میرزاشاهی در این ویدیو در مورد روش های درمان دیسک کمر صحبت می کنند:
