لگن خود از یک مفصل گوی و کاسه تشکیل شده است که می تواند حرکات مکرر را تحمل کند. این مفصل که یکی از بزرگترین مفاصل بدن است، طوری شکل گرفته است که حرکات آن نرم و روان بوده و گستره حرکتی بسیار وسیعی دارد. هر گاه شما در حال استفاده از مفصل لگن خود هستید، غضروف این ناحیه به حرکت گوی (سر استخوان ران) در کاسه (استخوان لگن) کمک کرده و این حرکت را روان می سازد.
با این وجود، این مفصل نیز در برابر خطرات و بیماری ها مصون نبوده و می تواند با افزایش سن و بر اثر استفاده بیش از حد، دچار مشکلاتی بشود. گاهی نیز در اثر سوانح و ضربات، این ناحیه دچار شکستگی می شود. هر کدام از این موارد که گفته شد می توانند منجر به ایجاد درد در ناحیه مفصل لگن بشوند. برای رفع این مشکلات لازم است به یک متخصص و جراح لگن مراجعه کنید.
در این مقاله از سایت تهران ارتوپدی انواع جراحی هایی که توسط جراح لگن انجام می پذیرد را بیان می کنیم. همچنین می توانید مقاله جراح زانو را در این سایت مطالعه نمایید.
مفصل لگن یکی از بزرگترین مفصل های بدن است. این مفصل نوعی مفصل گوی و کاسه است. کاسه توسط استابولوم که یک بخش از استخوان بزرگ لگن است تشکیل شده است. گوی سر فمورال است که در انتهای بالای فمور (استخوان ران) قرار دارد.
سطح استخوانی گوی و کاسه با غضروف مفصلی که یک ماده نرم و لغزنده است، پوشیده شده است که از استخوان ها محافظت کرده و مثل بالشتک آن ها را احاطه می کند و حرکت آن ها را آسان می سازد.
سطح مفصل با یک آستر نازک به نام سینوویوم پوشیده شده است. در یک مفصل ران سالم، سینوویوم میزان کمی از مایع که باعث روان سازی غضروف شده و به حرکت کمک می کند را تولید می کند.
برخی از شایع ترین بیماری های مفصل ران که باعث ایجاد درد در این ناحیه برای بیمار می شوند عبارتند از آرتریت ها (آرتروز، آرتریت روماتوئید)، شکستگی لگن، بورسیت ، تاندونیت ، گرفتگی عضلانی، پارگی غضروف مفصل ران، سرطان و نکروز آواسکولار (استئونکروز).
پزشکان عمومی پس از طی کردن دوره 7 ساله تحصیل خود در این رشته، با شرکت در آزمون دستیاری می توانند وارد رشته تخصصی ارتوپدی شوند. تحصیل در این رشته 4 سال به طول انجامیده و در پایان پزشکان متخصص این رشته به درمان بیماری های سیستم عضلانی اسکلتی می پردازند. همچنین برخی از پزشکان ارتوپدی به ادامه تحصیل داده و به حیطه های فوق تخصصی این رشته وارد می شوند. جراحی لگن یکی از این حوزه های فوق تخصصی می باشد. یک جراح لگن به درمان و جراحی بیماری های این رشته می پردازد.
جهت ویزیت و نوبت دهی دکتر محمدجواد مرتضوی فوق تخصص و جراح زانو و لگن از اینجا اقدام کنید
در برخی از موارد بیماری های مفصل لگن، با وجود انجام انواع درمان های اولیه، بیمار به درمان های معمول پاسخ نداده و مداخلات جراحی امری اجتناب ناپذیر است. معمولا جراحی های این ناحیه به دو صورت انجام می گردد:
برخی از مهمترین جراحی های مفصل لگن که توسط جراح لگن انجام می پذیرند عبارتند از:
تعویض مفصل لگن نباید صرفا در هر بیماری که از درد خفیف یا محدودیت حرکتی شکایت دارد انجام شود بلکه درد و ناراحتی باید برای بیمار ناتوان کننده بوده و احتیاج به مصرف روزانه دارو برای تسکین درد لگن داشته باشد. عمل جراحی تعویض سر و گردن ران با پروتز فلزی بدون انجام کاری روی استابولوم (کاسه) تحت عنوان تعویض نیمه مفصل لگن شناخته می شود. در تعویض کامل مفصل ران علاوه بر تعویض سر و گردن استخوان ران، حفره استابولوم هم با حفره ای از جنس پلی اتیلن گلیکول جانشین می شود. دو نوع پروتز وجود دارد:
به سطحی که سر ران به روی حفره استابولوم (گوی) مصنوعی حرکت می کند سطوح تماسی می گویند. سطح تماسی باید با اصطکاک پایین باشد که خوردگی کمتر ایجاد کند. شایع ترین سطح تماسی رایج فلز روی پلی اتیلن است ولی در برخی موارد خاص از سطوح تماسی سرامیکی نیز استفاده می شود.
مهم ترین عوارض تعویض مفصل لگن عبارتند از:
تنها کاربرد این عمل در افراد پیری است که دچار شکستگی گردن استخوان ران شده باشند.
در استئوتومی با تغییر دادن سر استخوان ران نسبت به استابولوم قسمت هایی از مفصل را که خوردگی زیادتری دارد با قسمت هایی از سر که سالم است جابجا می کنند. این تسکین معمولا موقتی است و معمولا پس از چند سال بیمار مجددا دچار درد می شود. این عمل بیشتر برای جوانان که برای آنها کمتر از مفصل مصنوعی استفاده می شود انجام می گیرد.
در این عمل سر و گردن استخوان ران و قسمت های معیوب استابولوم برداشته شده و استخوان ران را به مدت 4 تا 6 هفته در کشش گذاشته تا بافت لیفی بین سر باقی مانده استخوان ران و استابولوم به وجود بیاید. این عمل درد را از بین می برد ولی مفصل بیمار بعد از عمل از پایداری کافی برخوردار نخواهد بود و کوتاه است و بیمار موقع راه رفتن می لنگد. در حال حاضر این عمل فقط در مواردی که عمل تعویض کامل مفصل با شکست مواجه شود به کار می رود.
با این عمل درد از بین می رود اما حرکات مفصلی نیز از بین می رود. این عمل برای جوانان مبتلا به استئوآرتریت که تعویض مفصلی برای آنها به صلاح نیست، انجام می گیرد. انجام این عمل در بیماران مبتلا به کمر درد و زانو درد بهتر است انجام نشود (به علت وارد شدن فشار بیشتر به زانو و ستون فقرات متعاقب عمل خشک کردن مفصل ران).
آسیب های مربوط به لگن در تمامی افراد و در تمامی رده های سنی بسیار شایع است. کودکان، نوجوانان و بزرگسالان جوانی که ورزش می کنند، بیشتر در معرض خطر آسیب به مفصل ران قرار دارند. سالمندان نیز به دلیل افتادن روی زمین مستعد این نوع آسیب دیدگی هستند، زیرا با افزایش سن تراکم استخوان ها کاهش می یابد و خاصیت ارتجاعی مفصل ها نیز کم می شود. همچنین افرادی که وزن زیادی دارند، نیز به دلیل فشار وارده بیش از حد بر روی مفصل ران، مستعد آسیب دیدگی لگن هستند.
حتی وقتی که فقط مفصل ران آسیب می بیند، ممکن است درد و متعاقب آن اختلال حرکتی در سایر قسمت های بدن از جمله ساق پا، سیاتیک، کشاله ران یا ستون فقرات نیز بروز کند. وقتی علائم در ناحیه آسیب دیده بروز نمی کند، تشخیص درست عارضه برای پزشکان دشوار می شود. مثلا، آسیب کشاله ران بیشتر نشان دهنده فتق است تا آسیب به مفصل ران. درد سیاتیک معمولا به مشکلات عصبی نسبت داده می شود، نه به آسیب مفصل ران. پارگی ماهیچه سرینی متوسط -شکافی در عضله کنترل کننده حرکت دور از بدن- ممکن است باعث درد مستمر شود که می تواند باعث بروز التهاب بورس تروکانتر (برجستگی های بزرگ استخوان های ران) شود.
بسیاری از عوارض فوق الذکر از طریق جراحی آرتروسکوپی یا از طریق سایر روش های کم تهاجمی درمان می شوند.
لابروم همانند مهر و مومی است که گوی و حفره -سر استخوان ران- را به استابولوم (حفره حلقه ای) متصل می کند. وقتی لابروم پاره می شود، گوی و حفره از جای خود خارج می شوند و باعث بی ثباتی و از بین رفتن روان کاری بین گوی و حفره می شوند. علائم پارگی لابروم عبارتند از: درد شدید در کشاله ران، ران یا ساق پا، سفتی، “بیرون زدگی” و کاهش دامنه حرکتی.
یکی از شایع ترین علل پارگی لابروم لگن گیرافتادگی مفصل رانی-لگنی (FAI) است. دو نوع گیرافتادگی مفصل رانی-لگنی وجود دارد: گیرافتادگی پینسر (ماشه ای) و گیرافتادگی کم (Cam). گیرافتادن پینسر عبارت است از وجود بافت اضافی لبه استابولوم (حفره حلقه ای). وقتی مفصل ران حرکت می کند، استخوان ساق پا در جهت خلاف زخم پینسر ساییده می شود. اگر گیرافتادگی پینسر بلافاصله درمان نشود، ممکن است لابروم -جایی که پینسر مانند بالشتکی بین گردن فمور (استخوان ران) و استابولوم (حفره حلقه ای) عمل می کند- را از بین ببرد. گیرافتادگی کم (Cam) نوعی ضایعه یا برآمدگی است که درست بر روی سر استخوان ران به وجود می آید. به هنگام حرکت، ضایعه به لابروم و غضروف استابولوم برخورد می کند.
جسم شناور قطعه کوچکی از غضروف یا استخوان جابه جا شده است که در داخل مفصل شناور است. به هنگام حرکت، مفصل ران ممکن است به جسم شناور ضربه بزند و باعث بروز درد شدید شود. افراد مبتلا به اختلال نادری به نام سینوویال کندروماتوز (تومورهای متعدد غضروفی مایغ زلالی) در معرض شدید خطر قرار دارند، زیرا این سندرم باعث به وجود آمدن جسم های شناور در داخل مفصل می شود.
عضله تهیگاهی مازویی یا خاصره ای (عضلات خم کننده مفصل ران) در امتداد جلوی مفصل ران قرار دارد و ستون فقرات را به استخوان ران متصل می کند. اگر قبل از شروع فعالیت شدید، برای کشش مناسب عضله تهیگاهی مازویی یا خاصره ای مراقبت و توجه خاصی نشود، ماهیچه ها و تاندون های آن سفت شده و باعث گیرافتادگی عضله تهیگاهی مازویی یا خاصره ای می شوند. در بسیاری از مواقع، گیرافتادگی عضله تهیگاهی مازویی یا خاصره ای به دلیل “گرفتگی مفصل ران” است که در آن تاندون عضله تهیگاهی مازویی یا خاصره ای بر روی لابروم می افتد و این به نوبه خود باعث ساییدگی لابروم می شود که ممکن است منجر به پارگی شود.
بافت مردگی بر اثر بی خونی عارضه ای است که در نتیجه کمبود خون رسانی به سر استخوان ران ایجاد می شود و باعث مرگ بخشی از استخوان آن می شود. بافت مردگی بر اثر بی خونی ممکن است در اثر دررفتگی استخوان، استفاده بیش از حد از کورتیزون یا مصرف بیش از حد الکل در یک دوره طولانی مدت به وجود آید. بافت مردگی بر اثر بی خونی در صورت عدم درمان، منجر به از بین رفتن استخوان می شود.
بورس، کیسه ای بسته و پر از مایع است که عملکرد آن کاهش اصطکاک بین بافت های بدن است. بورس در نزدیکی مفاصل اصلی بدن از جمله شانه، آرنج، باسن و زانو قرار دارند. التهاب بورس زمانی به وجود می آید که بورس ها ملتهب می شوند. دو نوع عمده التهاب بورس در مفصل ران وجود دارد: التهاب بورس تروکانتر و التهاب بورس عضله تهیگاهی مازویی یا خاصره ای.
التهاب بورس تروکانتر باعث بروز درد در قسمت بیرونی مفصل ران می شود، ولی التهاب بورس عضله تهیگاهی مازویی یا خاصره ای معمولا باعث درد در قسمت جلویی مفصل ران در نزدیکی کشاله ران می شود.
گزینه های درمانی، تزریق کورتیزون، تزریق پی آر پی، انجام فیزیوتراپی یا حرکات کششی است. اگر التهاب بورس با این اقدامات برطرف نشود، می توان از جراحی آرتروسکوپی برای برداشتن بورس دردناک بهره جست.
ماهیچه سرینی متوسط عضله ای در قسمت بیرونی مفصل ران است که ابداکشن (حرکت جانبی دور کننده از محور بدن، مانند کشش پا، لگد زدن و غیره) را کنترل می کند.
بی ثباتی مفصل ران می تواند به علت حادثه آسیب زا یا استفاده بیش از حد از آن و مزمن باشد:
جراحان سالانه بین 200,000 تا 300,000 عمل تعویض مفصل ران را در ایالات متحده انجام می دهند. بیشتر بیماران بالای 60 سال سن دارند. از آنجایی که از مفصل ران برای ثبات، تعادل و تحرک استفاده می شود، بیماری های مفصل ران منجر به بروز مشکلاتی جدی از جمله درد مزمن، کاهش حرکت و ناتوانی – که از نگرانی ها و دغدغه های جدی در میان سالمندان به شمار می آیند- می شود.
افراد مسنی که پوکی استخوان -عارضه ای که منجر به نازک شدن بافت استخوانی و کاهش تراکم استخوان در طول زمان می شود- دارند، بیشتر در معرض شکستگی های مفصل ران هستند. لغزیدن بر روی یخ که در یک بزرگسال جوان احتمالا منجر به مشکلی بیش از کبودی نشود، اما در فرد مسن منجر به شکستگی وخیم مفصل ران می شود. با انجام حرکات ورزشی و کششی به مبارزه با پوکی استخوان بروید، چرا که این حرکات مفصل ران را سالم و روان نگه می دارند.
آرتروز استخوان -شایع ترین نوع آرتروز مفصل ران- ساییدگی و پارگی کلی غضروف مفصل ران است. وقتی غضروف از بین می رود، استخوان بر روی استخوان ساییده می شود و در نتیجه درد شدید ایجاد می شود. اگرچه آرتروز می تواند در تمامی رده های سنی بروز کند، افراد بالای 60 سال بیشتر به این عارضه مزمن دچار می شوند.
دیسپلازی مفصل ران، رشد غیر طبیعی مفصل ران است. اگر چه دیسپلازی مفصل ران معمولا به هنگام نوزادی تشخیص داده می شود، افراد مبتلا به دیسپلازی مفصل ران معمولا تا بزرگسالی یا سالخوردگی علائم آن را تجربه می کنند. هم عوامل ژنتیکی و هم عوامل محیطی در شروع و شدت این عارضه نقش دارد.
سلام وقتتون بخیر اشرفی هستم از مریوان ۴۱ ساله. با توجه به ام آر آی و عکس ظاهرا نکروز دارم(سیاه شدن سر استخان ران چپ) دنبال فوق تخصص لگن خوب هستم. ممنون میشم کمکم کنید