نوبت دهی آنلاین مشاوره مجازی
سرخوردگی مهره کمر
اسپوندیلولیز (شکستگی استرسی مهره کمر) و اسپوندیلولیستزیس (لیزخوردگی مهره کمر) از علل شایع کمر درد در کودکان و نوجوانان هستند. اسپوندیلولیز نوعی ضعف یا شکستگی استرسی در یکی از مهره ها است- مهره ها استخوان های کوچکی است که ستون فقرات را تشکیل می‌دهند. این عارضه یا ضعف ممکن است در 5 درصد از کودکان 6 ساله بدون هیچ گونه آسیب مشخصی بروز کند. شکستگی استرسی در نوجوانانی بروز می کند که در ورزش هایی مانند ژیمناستیک، فوتبال و وزنه برداری فعالیت می کنند که در آنها فشار مکرر بر کمر وارد می شود. در برخی موارد، شکستگی استرسی، استخوان را چنان ضعیف می‌کند که استخوان نمی تواند موقعیت مناسب خود را در ستون فقرات حفظ کند و مهره شروع به جابه جایی یا لیز خوردن از جای خود می کند. این وضعیت اسپوندیلولیستزیس یا لیزخوردگی مهره کمر نامیده می شود.
دکتر محمد زارعی
جهت ویزیت و نوبت دهی دکتر محمد زارعی فوق تخصص جراحی ستون فقرات از اینجا اقدام کنید
دکتر بابک میرزاشاهی
جهت ویزیت و نوبت دهی دکتر بابک میرزاشاهی فوق تخصص و جراح ستون فقرات از اینجا اقدام کنید

آناتومی ستون فقرات

ستون فقرات از 24 استخوان مستطیلی شکل کوچک به نام مهره تشکیل شده است که روی هم قرار گرفته اند. این استخوان ها به هم متصل می شوند تا کانالی ایجاد کنند که از نخاع محافظت می کند. آناتومی ستون فقرات اسپوندیلولیز و اسپوندیلولیستزیس در ستون فقرات کمر بروز می کند. پنج مهره در قسمت پایین کمر شامل ستون فقرات کمر است. سایر قسمت های ستون فقرات عبارتند از: نخاع و اعصاب: این “رشته های الکتریکی” از طریق کانال نخاعی حرکت می کنند و پیام هایی را بین مغز و ماهیچه ها انتقال می دهند. ریشه های عصبی از طریق سوراخ هایی، از طناب نخاعی در مهره ها منشعب می شوند. مفاصل رویه ای (فاست): بین مهره های مجاور و پشت آن ها مفاصل کوچکی وجود دارد که ثبات را تامین می کنند و به کنترل حرکت ستون فقرات کمک می کنند. مفاصل رویه ای مانند لولا کار می کنند و در طول ستون فقرات در هر دو طرف به صورت دوتایی حرکت می کنند. دیسک های بین مهره ای: بین مهره ها دیسک های بین مهره ای انعطاف پذیری قرار دارند. این دیسک ها مسطح و گرد و حدود یک و نیم سانتی متر (نیم اینچ) ضخامت دارند. دیسک های بین مهره ای از مهره ها محافظت می کنند و هنگام راه رفتن یا دویدن نقش ضربه گیر را ایفا می کنند.

دلایل سرخوردگی مهره کمر

اسپوندیلولیز و اسپوندیلولیستزیس عارضه های مختلف ستون فقرات هستند، اما اغلب بر یکدیگر تاثیر می گذارند.

اسپوندیلولیز

در اسپوندیلولیز، یک ترک یا شکستگی استرسی از طریق قسمت بین مفصلی ایجاد می شود. قسمت بین مفصلی قسمت کوچک و نازکی از مهره است که مفاصل رویه ای فوقانی و تحتانی را به هم متصل می کند. بیشتر اوقات، این شکستگی در مهره پنجم ستون فقرات کمر بروز می کند، ولی گاهی اوقات در مهره چهارم کمر نیز رخ می دهد. شکستگی می تواند در یک طرف یا هر دو طرف استخوان به وجود آید. قسمت بین مفصلی ضعیف ترین بخش مهره است. به همین دلیل، این ناحیه آسیب پذیرترین ناحیه در برابر آسیب ناشی از استرس مکرر و استفاده بیش از حد است که مشخصه بسیاری از ورزش ها است. اسپوندیلولیز می تواند در افراد در تمامی سنین بدون هیچ گونه آسیب یا فعالیت ورزشی رخ دهد. اغلب، بیماران مبتلا به اسپوندیلولیز به درجاتی از اسپوندیلولیستزیس نیز مبتلا هستند.

اسپوندیلولیستزیس

در اسپوندیلولیستزیس، شکستگی قسمت بین مفصلی از هم جدا می شود و مهره آسیب دیده دقیقا روی مهره ی زیر آن به سمت جلو حرکت می کند یا می لغزد. در کودکان و نوجوانان، این لغزش اغلب در دوره های رشد سریع مانند جهش رشد در نوجوانان بروز می کند. پزشکان معمولاً اسپوندیلولیستزیس را بسته به میزان لغزش، اسپوندیلولیستزیس خفیف یا شدید توصیف می کنند. لغزش شدید زمانی بروز می کند که بیش از 50 درصد از عرض مهره شکسته بر روی مهره ی زیری آن به جلو بلغزد. بیماران مبتلا به لغزش شدید به احتمال زیاد درد و آسیب عصبی زیادی را تجربه می کنند و برای تسکین علائم و جلوگیری از وخامت بیشتر به جراحی نیاز دارند. سرخوردگی مهره کمر (تصویر سمت چپ) قسمت بین مفصلی یک پل باریک استخوانی است که در قسمت پشتی مهره قرار دارد. (تصویر وسطی) اسپوندیلولیز وقتی بروز می کند که شکستگی قسمت بین مفصلی وجود داشته باشد. (تصویر سمت راست) اسپوندیلولیستزیس وقتی بروز می کند که مهره به دلیل ناپایداری از قسمت بین مفصلی به سمت جلو حرکت کند.

علت سرخوردگی مهره کمر

استفاده بیش از حد

هم اسپوندیلولیز و هم اسپوندیلولیستزیس بیشتر در بین جوانان شرکت کننده در ورزش هایی مانند ژیمناستیک، فوتبال، و وزنه برداری که در آنها ستون فقرات کمر بیش از حد و کرارا کشیده می شود، بروز می کنند. با گذشت زمان، این نوع فعالیت های تکراری می توانند قسمت بین مفصلی را ضعیف کنند و منجر به شکستگی و یا لغزش مهره شوند.

ژنتیک

ستون فقرات تحتانی خطر ابتلا به ضعف استرسی در محل اسپوندیلولیز را در همه کودکان، نوجوانان و نیز بزرگسالانی که صاف و راست راه می‌روند، دارد. پزشکان بر این باورند که در بعضی از افراد ممکن است استخوان مهره از بدو تولدشان نازک تر از حد طبیعی باشد و این مسئله آنها را در برابر شکستگی آسیب‌پذیرتر می کند.

علائم سرخوردگی مهره کمر

در بسیاری از موارد، بیماران مبتلا به اسپوندیلولیز و اسپوندیلولیستزیس علائم مشخصی ندارند. این عارضه ها حتی شاید تا پیش از انجام رادیوگرافی برای یک آسیب یا بیماری نامربوط تشخیص داده نشوند. وقتی علائم بروز می کنند، شایع ترین آنها کمردرد است. این درد ممکن است:
  • شبیه کشیدگی عضله باشد،
  • به لگن و پشت ران پخش شود،
  • با فعالیت بدتر شود و با استراحت بهبود یابد.
در بیماران مبتلا به اسپوندیلولیستزیس، اسپاسم عضلانی ممکن است منجر به بروز علائم و نشانه های اضافی از جمله موارد ذیل شود:
  • سفتی پشت،
  • همسترینگ (ماهیچه های پشت ران) سفت،
  • مشکل ایستادن و راه رفتن.
بیماران مبتلا به اسپوندیلولیستزیس که لغزش های مهره هایشان بسیار زیاد است، ممکن است در یک یا هر دو پا دچار گزگز، بی حسی یا ضعف کنند. این علائم ناشی از فشار بر روی ریشه عصب نخاعی هنگام خروج از کانال نخاعی در نزدیکی شکستگی است. علائم سرخوردگی مهره کمر درد ناشی از اسپوندیلولیز و اسپوندیلولیستزیس از وسط کمر شروع می شود و به سمت پایین می رود.

معاینه پزشکی برای سرخوردگی مهره کمر

معاینه ی جسمی

پزشک کودک تان معاینه را با پرسیدن سابقه پزشکی و سوال در مورد سلامت عمومی و علائم کودک شروع می کند. او می خواهد بداند که آیا فرزند شما در ورزش شرکت می کند یا خیر. کودکان شرکت کننده در ورزش هایی که فشار بیش از حدی بر روی کمرشان وارد می کنند، به احتمال زیاد به اسپوندیلولیز یا اسپوندیلولیستزیس مبتلا می شوند. پزشک کودک تان به دقت پشت و ستون فقرات او را معاینه می کند و به دنبال موارد زیر است:
  • نواحی حساس،
  • دامنه حرکتی محدود،
  • اسپاسم عضلانی،
  • ضعف عضلانی.
پزشک همچنین وضعیت و نحوه راه رفتن کودک را بررسی خواهد کرد. در برخی موارد، همسترینگ سفت ممکن است باعث شود بیمار به طور نامناسب بایستد یا با پاهای صاف راه برود.

آزمایشات تصویربرداری

آزمایشات تصویربرداری به تایید تشخیص اسپوندیلولیز یا اسپوندیلولیستزیس کمک می کنند.
  • رادیوگرافی

رادیوگرافی تصاویری از ساختارهای متراکم مانند استخوان را ارائه می دهد. پزشک ممکن است برای بررسی شکستگی استرسی و مشاهده هم راستایی مهره ها، رادیوگرافی از کمر کودک از زوایای مختلف را تجویز کند. اگر رادیوگرافی ترک یا شکستگی استرسی را در قسمت بین مهره ای مهره چهارم یا پنجم کمر نشان دهد، عارضه اسپوندیلولیز خواهد بود. سرخوردگی مهره کمر رادیوگرافی از پهلو، شکستگی قسمت بین مهره ای در مهره پنجم کمر را نشان می دهد. اگر شکاف شکستگی در قسمت بین مفصلی پهن و بزرگ شده باشد و مهره به سمت جلو حرکت کرده باشد، عارضه اسپوندیلولیستزیس خواهد بود. رادیوگرافی از پهلو به پزشک کمک می کند تا میزان لغزش به سمت جلو را تعیین کند. عکسبرداری سرخوردگی مهره کمر رادیوگرافی از پهلو نشان دهنده اسپوندیلولیستزیس در مهره پنجم کمر است. فلش سفید شکستگی قسمت بین مهره ای را نشان می دهد. فلش سیاه جهت لغزش را نشان می دهد.
  • سی تی اسکن

سی تی اسکن، رادیوگرافی را با فناوری کامپیوتر ترکیب می کند تا تصاویر دقیق تری نسبت به رادیوگرافی معمولی در اختیار نهد. سی تی اسکن می تواند به پزشک کودک تان کمک کند تا در مورد شکستگی یا لغزش اطلاعات بیشتری کسب کند و همچنین در برنامه ریزی برای درمان مفید باشد. با این حال، از آنجایی که بیمار در سی تی اسکن بیش از رادیوگرافی معمولی در معرض اشعه قرار می گیرد، ممک است پزشک عموما این آزمایش را تجویز نکند. در برخی موارد، اسپوندیلولیز در ستون فقرات برخی از نوجوانان و کودکان ممکن است هنگام انجام سی تی اسکن به دلایل نامرتبط از جمله شکم درد یا پس از تصادف تشخیص داده شود.
  • سی تی اسکن های اسپکت (مقطع نگاری یا توموگرافی رایانه ای تک فوتونی) (SPECT)

سی تی اسکن SPECT از مواد رادیواکتیو (به میزان اندک) برای تشخیص نواحی استفاده می کند که فعالیت استخوان در آنها بیشتر بوده است. وقتی سی تی اسکن در دسترس نیست، اسکن SPECT می تواند برای تشخیص اسپوندیلولیز به کار آید. با این حال، این آزمایش دیگر زیاد استفاده نمی شود.
  • ام آر آی

اسکن ام آر آی تصاویر بهتری را در مقایسه با رادیوگرافی از بافت های نرم بدن ارائه می دهد. ام آر آی می تواند به پزشک کودک تان کمک کند تا تشخیص دهد که آیا دیسک های بین مهره ای بین مهره ها دچار فرسودگی زودرس شده اند یا اینکه یک مهره لغزیده به ریشه های عصبی نخاعی فشار می آورد. ام آر آی همچنین به پزشک کمک می کند تا قبل از مشاهده آسیب به قسمت بین مفصلی در رادیوگرافی، تشخیص دهد که آیا آسیبی به قسمت بین مفصلی وارد شده است یا خیر.

درمان سرخوردگی مهره کمر

اهداف درمان اسپوندیلولیز و اسپوندیلولیستزیس عبارتند از:
  • کاهش درد،
  • بهبود شکستگی قسمت بین مهره ای اخیر،
  • بازگرداندن بیمار به ورزش و سایر فعالیت های روزانه.

درمان غیرجراحی

برای اکثر بیماران مبتلا به اسپوندیلولیز و اسپوندیلولیستزی خفیف، کمردرد و سایر علائم با درمان غیرجراحی بهبود می یابند. درمان غیر جراحی ممکن است شامل موارد زیر باشد: استراحت: برای مدتی، اجتناب از ورزش و سایر فعالیت هایی که استرس و فشار بیش از حدی را بر کمر وارد می کنند، می تواند اغلب به بهبود کمردرد و سایر علائم کمک کند. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs): داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می توانند به کاهش تورم و تسکین کمردرد کمک کنند. فیزیوتراپی: تمرینات خاص می توانند به بهبود انعطاف پذیری، کشش عضلات سفت همسترینگ و تقویت عضلات پشت و شکم کمک کنند. مهاربند یا بریس: برخی از بیماران ممکن است نیاز به استفاده از بریس پشتی برای مدتی داشته باشند تا حرکت در ستون فقرات محدود شود و به شکستگی قسمت بین مهره ای اخیر فرصت بهبود داده شود. اگرچه ورزشکاران با شروع درد ناگهانی یا حاد خود داوطلب درمان از طریق بریس می شوند، بیمارانی که درد طولانی مدت دارند، اینگونه نیستند. در این بیماران حتی پس از چندین ماه استفاده از بریس، شکستگی استرسی شانس بهبودی اندکی خواهد داشت. در طول دوره درمان، پزشک کودک تان رادیوگرافی های دوره ای انجام می دهد تا بررسی کند که آیا مهره در حال تغییر موقعیت است یا خیر.

درمان جراحی سرخوردگی مهره کمر

جراحی ممکن است برای آن دسته از بیماران مبتلا به اسپوندیلولیستزی توصیه شود که مشکلات زیر را داشته باشند:
  • لغزش شدید،
  • لغزشی که به تدریج بدتر می شود،
  • کمردردی که پس از یک دوره درمان غیرجراحی بهبود نیافته است.
همجوشی ستون فقرات بین مهره پنجم کمری و ساکروم (استخوان خاجی) روشی از جراحی است که اغلب برای درمان بیماران مبتلا به اسپوندیلولیستزیس استفاده می شود. اهداف همجوشی ستون فقرات عبارتند از:
  • جلوگیری از پیشروی زیاد لغزش،
  • تثبیت ستون فقرات،
  • کاهش کمردرد زیاد.

روال کار جراحی

همجوشی ستون فقرات در اصل یک فرآیند جوشکاری است. ایده اصلی این است که مهره های آسیب دیده با هم جوش بخورند تا به استخوانی واحد و سفت تبدیل شوند. همجوشی حرکت بین مهره های آسیب دیده را حذف می کند و انعطاف پذیری ستون فقرات را از بین می برد. نظریه این است که اگر قسمت دردناک ستون فقرات حرکت نکند، دیگر دردی وجود نخواهد داشت. در طول عمل، پزشک ابتدا مهره های ستون فقرات را مجددا در یک راستا قرار می دهد. سپس، قطعات کوچک استخوان – که پیوند استخوان نامیده می شود- در فضای بین مهره ها قرار می گیرند تا با هم جوش بخورند. با گذشت زمان، استخوان ها شبیه نحوه ترمیم استخوان شکسته، با هم رشد می کنند. قبل از قرار دادن پیوند استخوان، پزشک ممکن است از پیچ ها و میله های فلزی برای تثبیت بیشتر ستون فقرات و بهبود شانس همجوشی موفقیت آمیز استفاده کند. در برخی موارد، بیمارانی که لغزش شدید مهره دارند، ریشه های عصبی نخاع شان نیز فشرده می شوند. در این صورت، پزشک قبل از انجام همجوشی ستون فقرات، روشی را برای باز کردن کانال نخاعی و کاهش فشار بر روی عصب ها انجام می دهد. جراحی سرخوردگی مهره کمر (تصویر سمت چپ) رادیوگرافی پیش از عمل از یک بیمار 12 ساله با اسپوندیلولیستزیس با لغزش شدید دردناک (فلش). (تصویر سمت راست) پس از همجوشی و تثبیت ستون فقرات با میله و پیچ، درد بیمار بهبود یافته است.

عواقب

اکثر بیماران مبتلا به اسپوندیلولیز و اسپوندیلولیستزیس گاهی اوقات به مدت چند هفته یا چند ماه درد و سایر علائم را ندارند. در بیشتر موارد، بیمار می تواند به تدریج ورزش و سایر فعالیت ها را با عوارض کم یا احتمال اندک بازگشت بیماری از سر بگیرد. برای کمک به جلوگیری از آسیب در آینده، پزشک به کودک تان توصیه می کند که تمرینات خاصی را برای کشش و تقویت عضلات پشت و شکم انجام دهد. علاوه بر این، کودک تان به معاینات منظم نیاز دارد تا مطمئن شوید که بیماری عوارضی ایجاد نمی کند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

نوبت دهی آنلاین