بسیاری از عارضه ها از جمله التهاب کف پا و التهاب تاندون آشیل باعث درد پاشنه پا می شوند. درد پاشنه پا یک عارضه شایع پا و مچ پا است. استراحت، استفاده از ارتزها و حرکات کششی به مرور زمان موجب کاهش این درد می شوند. اگر درد پاشنه پا را نادیده بگیرید و آن را درمان نکنید، ممکن است دچار مشکلات مزمنی شوید که برای بهبودی شان زمان طولانی تری نیاز است. درد پاشنه به ندرت نیاز به جراحی دارد. در این مقاله از سایت تهران ارتوپدی به بررسی علائم، علل و روش های درمان درد پاشنه پا می پردازیم.
درد پاشنه پا چیست؟
درد پاشنه پا عارضه شایع پا و مچ پا است. این درد در زیر پاشنه پا یا پشت آن بروز می کند. بیماری های زیادی از جمله موارد ذیل می توانند باعث درد پاشنه پا شوند:
- التهاب کف پا یا خار پاشنه (فاشئیت پلانتار)
- التهاب تاندون (تاندونوز) آشیل یا فلکسور (عضله خم کننده)؛
- خارهای استخوانی؛
- بیماری سیور Sever (اغلب در کودکان 8-14 ساله)؛
- بورسیت (التهاب کیسه های مفصلی)؛
- فشار ناشی از شکستگی؛
- تاندون های ملتهب.
برای تعیین علت دقیق درد پاشنه پا بایستی توسط پزشک مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرید تا رژیم درمانی مناسب شروع شود. درد پاشنه پا، راه رفتن و انجام فعالیت های روزانه را دشوار می کند. بیشتر عوارض دردناک پاشنه پا از طریق درمان های غیرجراحی بهبود می یابد، اما بدن تان برای بهبودی نیاز به زمان دارد.
درد پاشنه پا چقدر شایع است؟
سالانه بیش از 2 میلیون آمریکایی درد پاشنه پا را تجربه می کنند. این عارضه، افراد تمامی سنین، زنان و مردان را تحت تاثیر قرار می دهد.
درد پاشنه در کدام قسمت بروز می کند؟
ممکن است در هر جایی از پاشنه پا احساس درد، کوفتگی یا حساسیت داشته باشید. معمولا در این ناحیه ها احساس درد پاشنه پا دارید:
- پشت پاشنه پا؛
- زیر پاشنه پا؛
- در خود استخوان پاشنه پا.
علت درد پاشنه پا چیست؟
مشکلات متعددی باعث ایجاد درد در پشت پاشنه پا می شود:
- التهاب تاندون آشیل: تاندون آشیل بافتی فیبری است که ماهیچه ساق پا را به استخوان پاشنه پا وصل می کند. تاندون آشیل طولانی ترین و قوی ترین تاندون بدن است. دوندگان و بسکتبالیست ها بیشتر مستعد ابتلا به التهاب تاندون آشیل هستند. آسیب به تاندون آشیل به دلیل استفاده بیش از حد آن، تاندون را ملتهب می کند. التهاب تاندون باعث درد، تورم و سفتی در پشت پاشنه پا می شود.
- بورسیت (التهاب کیسه های مفصلی): بورسیت زمانی بروز می کند که کیسه های پر از مایع به نام بورس (کیسه مفصلی) متورم شوند. این کیسه ها از مفاصل همانند بالشتک محافظت می کند و به مایع امکان حرکت و جابه جایی می دهد. ممکن است در پشت پاشنه پا، سوزش و کبودی داشته باشید. بورسیت معمولا زمانی بروز می کند که مدت زمان زیادی را روی پاهایتان بایستید.
- بدشکلی هاگلاند: التهاب و تحریک مزمن باعث ایجاد یک برآمدگی استخوانی بزرگ (به نام برآمدگی گره ای دردناک) در پشت پاشنه پا می شود. کفش هایی با پاشنه بلندتر، مانند کفش هایی با پاشنه های بلندتر از هفت سانتی متر، این برآمدگی و درد را تشدید می کنند.
- بیماری سیور (آپوفیزیت پاشنه ای): بیماری سیور یکی از علل شایع درد پاشنه در کودکان پر جنب و جوش 8 تا 14 ساله است. اگر کودکان در فعالیت هایی شرکت می کنند که نیاز به دویدن و پریدن زیاد دارد، بیشتر در معرض این بیماری قرار می گیرند. افزایش فعالیت ورزشی صفحه رشد در پشت پاشنه پا را تحریک می کند.
علت درد در زیر پاشنه چیست؟
مشکلاتی که باعث درد در زیر پاشنه پا می شوند عبارتند از:
- کبودی استخوان (کوفتگی): گذاشتن پا بر روی یک جسم سفت و سخت و تیز باعث کبودی لایه چربی زیر پاشنه پا می شود. شاید متوجه تغییر رنگ نشوید، اما هنگام راه رفتن پاشنه پایتان حساس می شود. فشار وارده بر اثر شکستگی و همچنین بیماری سیور باعث بروز درد در تمام پشت پاشنه پا در قسمت پایین، کنار و پشت پاشنه می شود.
- التهاب کف پا: اصلی ترین علت درد پاشنه پا تا حد زیادی التهاب کف پا است. التهاب کف پا زمانی بروز می کند که فاشیا -بافت متصلی که در امتداد پایین (سطح کف پا) پا قرار دارد- پاره یا کشیده شود. افرادی که زیاد می دوند و پرش می کنند، به احتمال زیادی بیشتر به این عارضه دردناک مبتلا می شوند. تردمیل و سطوح سفت و سخت (مانند بتن) برای ورزش یا کار از عوامل تحریک کننده رایج هستند.
- خارهای پاشنه پا: التهاب مزمن کف پا باعث رشد استخوان (خار پاشنه) روی استخوان پاشنه پا می شود. خار پاشنه معمولا دردناک نیست، ولی در بعضی از افراد باعث بروز درد می شود.
عوامل خطر برای درد پاشنه پا چیست؟
هر چیزی که فشار و کشش زیادی به پایتان وارد کند، می تواند باعث درد پاشنه پا شود. نحوه راه رفتن (حرکات پا) و شکل پا (ساختار پا) نیز از عوامل دخیل در بروز درد پاشنه پا هستند. در صورتی که:
- اضافه وزن دارید (چاق هستید)؛
- آرتروز پا و آرتروز مچ پا، صافی کف پا یا قوس زیاد کف پا دارید؛
- در ورزش یا حرکات و تمرینات ورزشی زیاد می دوید یا می پرید؛
- زمان زیادی سر پا خصوصا روی کف های بتنی می ایستید؛
- کفش های نامناسب و بدون داشتن محافظ قو پا و کفی های مناسب می پوشید؛
بیشتر در معرض درد پاشنه پا هستید.
علائم درد پاشنه پا کدامند؟
علائم درد پاشنه پا بسته به علت آن متفاوت است. علاوه بر درد، ممکن است موارد زیر را نیز تجربه کنید:
- رشد استخوان در پاشنه پا؛
- تغییر رنگ (کبودی یا قرمزی)؛
- سفتی؛
- تورم؛
- سوزش؛
- احساس درد موقع برخاستن از حالت نشسته یا استراحت.
درد پاشنه پا چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک علائم را بررسی کرده و شما را معاینه می کند. پزشک همچنین برای بررسی ورم مفاصل، شکستگی استخوان، هم ترازی استخوان و آسیب مفاصل رادیوگرافی تجویز می کند. برای تشخیص، به ندرت به ام آر آی یا سونوگرافی نیاز است. ام آر آی و سونوگرافی مشکلات بافت نرم را نشان می دهد که در رادیوگرافی قابل تشخیص نیستند.
درد پاشنه چه عوارضی دارد؟
درد پاشنه پا توانایی تان را برای راه رفتن و حرکت کردن، کار، ورزش و انجام کارهای روزانه تحت تاثیر قرار می دهد. وقتی موقع حرکت کردن درد دارید، کمتر حرکت کنید. سبک زندگی غیر فعال منجر به افزایش وزن می شود. شاید دچار افسردگی نیز بشوید، زیرا نمی توانید کارهایی را که دوست دارید انجام دهید. التهاب تاندونی آشیل درمان نشده باعث از بین رفتن تاندون (تاندینوز) می شود. با گذشت زمان، تاندون آشیل پاره یا بریده می شود. برای رفع این مشکل نیاز به جراحی است.
روش های درمان درد پاشنه پا
بیشتر مشکلاتی که باعث درد پاشنه پا می شوند، به مرور زمان با درمان های غیر جراحی بهبود می یابند. درمان ها بر کاهش درد و التهاب، بهبود انعطاف پذیری پا و به حداقل رساندن فشار و کشش بر روی پاشنه تمرکز دارند. این درمان ها عبارتند از:
- تزریق: تزریق استروئید درد و تورم را کاهش می دهد. بهتر است جهت رفع مشکل تاندون به ندرت استروئید تزریق شود، اما قطعا برای التهاب کف پا و بورسیت موثر است.
- ارتزها: کفی های کفش بدون نسخه یا سفارشی (ارتز) می توانند فشار وارده بر پاشنه پا را کم کنند. در بعضی از افراد بستن آتل به هنگام شب موجب تسکین دردشان می شود، خصوصا اگر به هنگام صبح احساس درد داشته باشند. در صورت داشتن علائم شدیدتر، کفش های مخصوص پیاده روی مورد نیاز است. همچنین شاید لازم باشد برای پوشیدن روزمره و ورزش به کفش های استاندارتری روی بیاورید.
- مسکن ها: داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) همراه با کیسه های یخ درد و تورم را کاهش می دهند.
- فیزیوتراپی: ماساژ، فیزیوتراپی و اولتراسوند درمانی (درمان با امواج صوتی) می توانند چسبندگی بافت نرم را از بین ببرند. این درمان ها درد و التهاب را کاهش می دهند.
- تمرینات کششی: پزشک به شما نشان می دهد که چگونه تمرینات کششی پاشنه پا را برای رفع سفتی تاندون ها و عضلات انجام دهید.
- باندپیچی: می توانید از باندهای ورزشی یا پزشکی برای محافظت از قوس پا یا پاشنه استفاده کنید.
برای درمان علل بیشتر درد پاشنه پا به ندرت جراحی انجام می شود.
چگونه می توان از درد پاشنه پا پیشگیری کرد؟
جهت پیشگیری از درد پاشنه یا پیشگیری از عود درد، بایستی پا و تاندون های پاشنه پاهای خود را انعطاف پذیر نگه دارید. برای این کار، بایستی به طور منظم حرکات کششی انجام دهید و کفش های مناسب و محافظت کننده بپوشید. دوندگان بیشتر مستعد درد پاشنه هستند. شما می توانید با دویدن مسافت های کمتر و دویدن روی سطوح نرم تر از صدمات ناشی از دویدن پیشگری کنید.
آینده برای افرادی که درد پاشنه پا دارند چیست؟
درد پاشنه معمولا با درمانهای غیرجراحی رفع می شود، اما بهبودی آن به زمان نیاز دارد. باید صبور باشید و به بدن خود زمان دهید تا بهبود یابد. اگر خیلی سریع به فعالیت های عادی خود بازگردید، بهبودی تان عقب می افتد. در شرایط نادر ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر موارد ذیل را داشتید، به پزشک مراجعه نمایید:
- دردی که طی چند هفته با استراحت یا مسکن ها بهبود نمی یابد؛
- دردی که راه رفتن یا حرکت را دشوار می کند؛
- تورم شدید پا یا پاشنه پا، التهاب یا سفتی.
چه سوالاتی باید از پزشکم بپرسم؟
از پزشک خود سوالات ذیل را بپرسید:
- علت درد پاشنه پا چیست؟
- بهترین درمان برای من چیست؟
- برای کاهش خطر مجدد درد پاشنه چه کاری می توانم انجام دهم؟
- چه نوع علائمی نیاز به بررسی فوری دارند؟