چرا به دیسک کمر مبتلا می شویم؟ علائم دیسک کمر چیست و روش های درمان آن کدامند؟ در این مقاله از سایت تهران ارتوپدی به بررسی جوانب مختلف بیماری ها و آسیب های دیسک کمر می پردازیم و روش های درمان جراحی و خانگی دیسک را بیان خوهیم کرد.
خلاصه ای از آنچه در این مقاله آمده است:
اصطلاح “دیسک” مخفف شده “دیسک بین مهره ای” است. دیسک ها ضربه گیرهای اسفنجی هستند که استخوان های ستون فقرات (مهره ها) را از هم جدا می کنند. دیسک ها باعث جذب نیروهای وارده می شوند، ستون فقرات را ثابت نگه می دارند و به مهره ها “چرخش و حرکت محوری” می دهد تا بتوانند حرکت کنند. دیسک ها دارای دو قسمت هستند: لایه خارجی قابل ارتجاع (“فیبروز حلقوی”) و ماده ژله مانند مرکزی (“هسته پولپوزوس”). لایه های خارجی “ژله مرکزی هسته” را احاطه کرده و آن را درون هسته دیسک نگه می دارند. دیسک هایی که هیچ گونه مشکلی ندارند، از پس فشار یا بار برمی آیند، اما انواع خاصی از فشارها می توانند باعث ایجاد فشار بر لایه خارجی و تحریک آن شوند.
در برخی موارد، این امر می تواند محتویات آن را بیرون بکشد. به این پدیده، بیرون زدگی دیسک می گویند. تغییرات در دیسک در طول زندگی مان رخ می دهد، زیرا بافت های پیوندی با افزایش سن تغییر می کنند و ساختارهای ستون فقرات برای مقابله با بارهای فیزیکی زندگی روزمره سازگار می شوند. این “تغییرات دژنراتیو یا فرسایش دیسک” در رادیوگرافی یا اسکن کمر، حتی در افراد سالم بدون کمردرد نیز نشان داده می شود. برآمدگی دیسک، باریک شدن فضای دیسک (کم شدن ارتفاع دیسک) و دهیدراته (بی آب) شدن دیسک از تغییرات طبیعی مربوط به افزایش سن هستند. 
علائم دیسک تحریک شده بسته به محل و شدت آن می تواند متفاوت باشد. برای اینکه بخواهیم بدانیم کمر درد ناشی از مشکل مربوط به دیسک است یا خیر، اسکن کمر اغلب کاری بیهوده خواهد بود، زیرا دیسک ها با افزایش سن و استفاده تغییر می کنند. با این حال، علائم شامل موارد زیر خواهند بود:
آقای دکتر بابک میرزاشاهی در این ویدیو در مورد علائم دیسک کمر صحبت می کنند:
بعضی افراد بیشتر از دیگران مستعد مشکلات مربوط به دیسک هستند. عوامل خطرساز عبارتند از:
با این حال، عامل خطرساز تغییرات در دیسک اغلب ناشناخته است.
مشکلات رایج مربوط به دیسک عبارتند از:
کشیدگی دیسک مانند هر گونه کشیدگی یا پیچ خوردگی در سایر قسمت های بدن اتفاق می افتد. اعمال بار مداوم یا بیش از حد به هر بافت نرم بدن (مانند رباط ها، تاندون ها یا ماهیچه ها) می تواند باعث درد شود. اگر نیرو یا بار بیشتر از توان و کشش بافت نرم باشد، باعث تحریک و التهاب آن می شود. التهاب بافت نرم ممکن است در رادیوگرافی یا اسکن نشان داده نشود.
دیسک های یک کودک خردسال چرب و مرطوب هستند (با مایع پر شده و به خوبی هیدراته شده اند)، اما میزان آب دیسک ها با افزایش سن کاهش می یابد تا اینکه نسبتاً نازک و سفت می شوند. تصور می شود که روند طبیعی پیری، اصطکاک بین استخوان ها را افزایش داده و منجر به رشد اطراف دیسک ها می شود که خار استخوان نامیده می شوند. اغلب، تغییرات ناشی از کهولت سن مشکلی ایجاد نمی کنند، اما برخی از افراد درد ناشی از آن را تجربه می کنند. این تغییرات اغلب “بیماری فرسایش دیسک” نامیده می شود. شایع ترین علامت آن کمر درد است که با انجام فعالیت یا نشستن طولانی مدت شدید می شود. اغلب تصور می شود که بیماری فرسایش دیسک شایع ترین علت کمردرد در افراد مسن باشد.
“دیسک لغزنده” اصطلاحی نادرست است که گاهی اوقات برای توصیف بیرون زدگی دیسک استفاده می شود. اصطلاح دیسک لغزنده بیان می دارد که دیسک از موقعیت خارج شده است، اما چنین نیست. دیسک ها توسط رباط ها، ماهیچه ها و خود مهره ها به صورت محکم در جای خود قرار گرفته اند. اصطلاحاتی مانند “بیرون زدگی”، “فتق دار شدگی”، “پارگی”، “برجستگی” یا “فروافتادگی” دیسک وضعیت را بهتر توصیف می کنند. مشکل این نیست که کل دیسک از جای خود می لغزد، بلکه مشکل این است که یک ناحیه کوچک در لایه سخت دیسک خارجی ضعیف می شود و این وضعیت باعث می شود تا محتویات نرم ژله مانند خارج شود. وقتی این “ژله” با سایر ساختارها، خصوصا با عصب های نخاعی مجاور تماس پیدا می کند، باعث بروز موارد زیر می شود:
شایع ترین محل بیرون زدگی دیسک در قسمت پایین کمر است و کمردرد می تواند یک علامت باشد. با افزایش سن، کمتر در معرض بیرون زدگی دیسک قرار می گیریم. دلیل آن این است که دیسک ها “خشک می شوند” و محتویات آن کمتر قادر به ترشح در نواحی ضعیف شده در لایه بیرونی دیسک هستند.
سیاتیک درد عصبی است که در اثر تحریک عصب سیاتیک بروز می کند. درد از ستون فقرات و به سمت پایین به باسن، پشت ران، ساق پا و کف پا گسترش می یابد. درد سیاتیک اغلب به دلیل تغییر عملکرد عصب است. سیاتیک ممکن است باعث تغییر حسی در اندام تحتانی آسیب دیده، از جمله سوزن سوزن شدن یا بی حسی شود. بیرون زدگی دیسک علت شایع سیاتیک است. عصب های نخاعی معمولا فضایی برای لغزیدن به سمت بالا و پایین در داخل ستون فقرات در هنگام حرکت بدن دارند.
با این حال، برجستگی دیسک می تواند با بیرون زدن به ستون فقرات و وارد آوردن فشار بر روی اعصاب نخاعی باعث ایجاد درد در اندام تحتانی شود. این حالت، حرکت عصب ها را مختل می کند. اگر برجستگی دیسک باعث بیرون آمدن مقداری از محتویات در اطراف عصب ها شود، این می تواند باعث تحریک یا التهاب شیمیایی موضعی شود.
تشخیص مشکلات مربوط به دیسک کمر شامل موارد زیر است:
در صورت بروز موارد زیر، بررسی ها انجام می شود:
با گذشت زمان، بیشتر مشکلات دیسک صرف نظر از درمان، درست مثل پیچ خوردگی بافت نرم در سایر قسمت های بدن برطرف می شوند. استراحت کوتاه مدت بر روی تخت برای چند روز در مدیریت اولیه سیاتیک شدید کارساز است. با این حال، اکثر افراد می توانند با توجه به میزان درد خود، فعالیت شان را محدود کنند. تسکین مناسب درد و فعالیت فرد بر اساس میزان درد او معمولاً بهترین روش است. برخی از درمان هایی که برای تسکین درد استفاده می شوند، عبارتند از:
آقای دکتر بابک میرزاشاهی در این ویدیو در مورد روش های درمان دیسک کمر صحبت می کنند:
درد سیاتیک با تزریق استروئیدهای ضد التهابی در ناحیه عصب نخاعی آسیب دیده درمان می شود. در موارد شدید سیاتیک ناشی از بیرون زدگی بزرگ دیسک، درد با جراحی برش دیسک بیرون زده برطرف می شود. این عمل برای کاهش فشار بر عصب نخاعی آسیب دیده انجام می شود. در موارد شدید بیماری فرسایش دیسک، جراحی به منظور برداشتن دیسک و ادغام دو مهره در هر دو طرف انجام می شود فیوژن مهره).
با این حال، موارد شدیدی که بیمار همزمان از سیاتیک و بیماری فرسایش دیسک رنج می برد، رایج نیست. به یاد داشته باشید که اکثر مشکلات مربوط به دیسک بدون درمان خاصی برطرف می شوند.
آقای دکتر بابک میرزاشاهی در این ویدیو در مورد زمان مناسب جراحی دیسک کمر صحبت می کنند:
با گذشت زمان، اکثر بیرون زدگی های دیسک خود به خود بهبود می یابند و اندازه آنها کاهش می یابد. راهکارهای مداوم خودمدیریتی به کاهش خطر مشکلات بعدی دیسک در آینده کمک می کند.
فتق دیسک کمر می تواند باعث بروز درد سیاتیک شود که اغلب با درد شدید، سوزش یا انشعاب درد در امتداد عصب سیاتیک و پایین پا همراه است.
هیچ گزینه درمانی واحدی که در مورد تمامی بیماران موثر باشد، وجود ندارد. از این رو، با پزشک خود مشورت کنید تا متوجه شوید کدام گزینه درمانی در مورد شما بهتر و موثرتر عمل می کند.
برای نیل به این هدف، در اینجا 5 نکته آورده شده است:
سایر روش های درمان دیسک کمر در خانه در زیر آورده شده است:
علل دیگری نیز برای کمردرد وجود دارد، بنابراین اگر دردِ شدید، مداوم باشد یا در طول شب ادامه داشته باشد، به پزشک مراجعه کنید. سایر دلایل کمردرد عبارتند از:
این علت شایع است و معمولاً در پاها گسترش نمی یابد. این درد به احتمال زیاد بدون نیاز به درمان خاصی به خودی خود برطرف می شود.
بیشتر در موارد زیر رخ می دهد:
شکستگی ها همچنین می توانند پس از آسیب مستقیم یا ضربه به کمر (مثلا به دلیل تصادف با وسیله نقلیه موتوری) اتفاق بیفتند،
برخی از سرطان ها مانند سرطان استخوان باعث کمردرد می شوند. در صورت داشتن موارد زیر به پزشک خود مراجعه کنید:
عفونت ممکن است بعد از عمل های تهاجمی (مانند جراحی یا کار دندانپزشکی) بروز کند. همچنین، عفونت در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا داروهای غیرقانونی تزریق می کنند، ایجاد می شود. علائمی که باید سریع تر تحت بررسی پزشک قرار گیرند، عبارتند از:
روماتیسم ستون فقرات باعث شروع تدریجی کمردرد و سفتی مداوم می شود که این درد صبح ها شدیدتر است. معمولا مردان جوان بیشتر از زنان به این بیماری مبتلا می شوند. درد معمولاً با حرکت یا فعالیت تسکین می یابد، نه با استراحت. این بیماری اغلب باعث درد شبانه و اختلال در خواب می شود. اگر الگوی کمردردتان این است، به پزشک خود مراجعه کنید تا او شما را به روماتولوژیست (متخصص روماتیسم) ارجاع دهد.
اسکولیوز افزایش انحنای ستون فقرات است. کودکان و نوجوانان مبتلا به کجی ستون فقرات باید به پزشک مراجعه کنند تا برای معاینه و مدیریت اسکولیوز (خصوصا اگر شدیدتر می شود)، به جراح ستون فقرات ارجاع داده شوند. این متخصصان معمولاً در بیمارستان های مخصوص کودکان کار می کنند. کجی ستون فقرات ممکن است:
