در کف پاهای افراد مبتلا به صافی کف پا -قوس افتاده یا پِس پلانوس نیز نامیده می شود- هیچ قوسی وجود ندارد و یا قوس بسیار اندک است.
فرد مبتلا به صافی کف پا، معمولا وقتی بر روی زمین می ایستد، یک فرورفتگی در کف پایش به سمت داخل پا دیده می شود که با سطح زمین فاصله بسیار اندکی دارد و فقط اندکی بالاتر قرار می گیرد. نکاتی که باید در مورد صافی کف پا بدانید، شامل موارد زیر است:
مقاله حاضر جزئیات بیشتری را در مورد علل، علائم و درمان صافی کف پا در اختیار شما قرار می دهد.
جهت ویزیت و نوبت دهی دکتر تقی بغدادی فوق تخصص و جراح ارتوپد کودکان از اینجا اقدام کنید
در افراد مبتلا به صافی کف پا، کف پا دارای قوس بسیار اندک و یا بدون قوس است، بدان معنا که یک پا یا هر دو پا موقع ایستادن بر روی زمین صاف است.
صافی کف پا می تواند بر تراز و همراستایی بدن فرد را به هنگام ایستادن، راه رفتن و دویدن تاثیر بگذارد. در نتیجه داشتن کف پای صاف می تواند احتمال بروز درد در لگن، زانو و مچ پا را افزایش دهد.
صافی کف پا که به آن پِس پلانوس نیز می گویند، تغییر شکل پا است که در آن قوس کف پا به طور کامل رشد نکرده است.
صافی کف پا در بزرگسالان می تواند باعث بروز درد پا در گروه خاصی از افراد شود. صافی کف پای عارضه ای شایع مربوط به کف پا است که در آن قوس طولی میانی از بین می رود و در نتیجه کف پا صاف به نظر می رسد.
قوس عادی پا.
هر پای معمولی انسان دارای 33 مفصل است که 26 استخوان مختلف را در کنار هم نگه می دارد. همچنین، هر پا بیش از 100 ماهیچه، تاندون و رباط دارد.
قوس (فرو رفتگی) کف پا، به پا خاصیت فنری جهت قدم برداشتن می دهد و به توزیع وزن بدن در پاها و کف پاها کمک می کند. ساختار قوس کف پا نحوه راه رفتن فرد را تعیین می کند. قوس کف پا باید هم محکم و هم انعطاف پذیر باشند تا با فشار وارده بر پا و سطوح مختلف سازگار باشد.
افراد مبتلا به صافی کف پا ممکن است هنگام ایستادن و راه رفتن، پاهایشان به سمت داخل بچرخد. چرخیدن پاها به سمت داخل پرونیشن بیش از حد نامیده می شود و همچنین ممکن است باعث چرخش پاها به سمت بیرون شود.
افراد اغلب در دوران کودکی دچار صافی کف پا می شوند. با این حال، این عارضه در بزرگسالی نیز بروز می کند. بسیاری از افراد مبتلا به صافی کف پای هیچ علامتی ندارند، اما بعضی دیگر علائم مختلفی را تجربه می کنند که به طور کلی به شدت عارضه بستگی دارد.
به طور کلی، دو نوع عارضه صافی کف پا وجود دارد:
این عارضه بیشتر کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد. وقتی کودک روی پاهای خود می ایستد، قوس پاها از بین می رود، ولی به هنگام نشستن یا راه رفتن روی نوک پا، قوس کف پا دوباره نمایان می شود.
در صورتی که فردی دارای کف پای صاف سفت و سخت باشد، سوای از اینکه آیا او مثلا به هنگام ایستادن، وزن خود را بر روی پایش می اندازد یا خیر، در کف پاهایش قوسی وجود نخواهد داشت. این عارضه کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد و در بزرگسالان نیز بروز می کند.
شایع ترین علامت صافی کف پا درد در کف پا است. این درد در نتیجه کشیدگی عضلات و رباط های متصل ایجاد می شود.
فشارهای غیرعادی روی زانو و لگن منجر به بروز درد در این مفاصل می شود. چنین فشارهایی زمانی به زانوها و لگن ها وارد می شود که مچ پا به سمت داخل بچرخد.
درد و گاهی اوقات تورم یا سفتی، بیشتر قسمت های خاصی از بدن از جمله نواحی ذیل را تحت تأثیر قرار می دهد:
صافی کف پا همچنین می تواند باعث توزیع نابرابر وزن بدن شود. عدم توزیع نابرابر وزن منجر به سایش زیره کفش ها – به خصوص در یک طرف- به طور ناهموار یا سریع تر از حد معمول می شود که می تواند منجر به آسیب های بیشتر شود. افراد مبتلا ممکن است نتوانند به طور هموار و صاف راه بروند یا بدوند.
علل و عوامل بروز صافی کف پا در هم تنیده شده اند. بعضی از عواملی که فرد را در معرض خطر این عارضه قرار می دهند، خود نیز ممکن است علت آن عارضه باشد.
عوامل رایج خطر عبارتند از:
علل شایع عبارتند از:
قوس کف پای نوزادان معمولا موقع به دنیا آمدن شان چندان قابل رویت نیست و شکل گیری قوس ثابت کف پا زمان می برد. در صورتی که کودک به کف پای صاف انعطاف پذیر مبتلا باشد، شکل گیری قوس ثابت کف پا ممکن است تا 5 سالگی اتفاق نیفتد.
اکثر کودکان مبتلا به صاف کف پا معمولا تا سن 10 سالگی، قوس کف پاهایشان به صورت عادی ایجاد می شود و داشتن کف پاهایی که در اوایل کودکی صاف به نظر می رسند، به این معنی نیست که فرد همیشه صافی کف پا خواهد داشت.
با این حال، اگر کودکی به دلیل رشد نادرست استخوان یا داشتن بیماری دیگری مانند اسپینا بیفیدا به صافی کف پا مبتلا باشد، پزشک اغلب علت زمینه ای را کشف و درمان می کند.
وقتی صافی کف پا در بزرگسالی ایجاد می شود، معمولا علت آن وجود یک بیماری زمینه ای است.
صافی کف پا در یک کودک. قوس پا به آرامی در طول زمان شکل می گیرد و در سن 2 یا 3 سالگی شکل گیری آن کامل می شود. داشتن صافی کف پا در نوزادان و کودکان خردسال معمولا عادی است.
تصویری از کف پاهای معمولی یک نوزاد.
افراد مبتلا به صافی کف پا که درد یا علائم دیگری ندارند، معمولا نیازی به مشورت با پزشک ندارند.
با این حال، فرد در صورت مشاهده علائم زیر باید به پزشک مراجعه نماید:
بسیاری از پزشکان متخصص می توانند با معاینه پاها و مشاهده فرد در حال ایستادن و راه رفتن او، قوس های افتاده کف پا را تشخیص دهند.
پزشک پاها را از جلو و عقب معاینه می کند. پزشک شاید از بیمار بخواهد روی نوک انگشتان خود بایستد تا بتواند شکل و عملکرد هر دو کف پا را بررسی کند.
پزشک سابقه بیمار را نیز در نظر می گیرد. در برخی موارد، او عکسبرداری، سی تی اسکن، ام آر آی را تجویز می کند.
یک متخصص پا (ارتوپد) و یا یک فیزیوتراپ حرکات ورزشی خاصی را برای مدیریت علائم کف پای صاف یا جلوگیری از بروز آنها توصیه خواهد کرد.
در پژوهشی که در سال 2020 انجام شد، محققان دریافتند که راه رفتن صحیح و همراستایی/ همترازی کف پاها تنها پس از انجام 8 هفته حرکت ورزشی پا بهبود یافت.
آکادمی جراحان ارتوپد آمریکا حرکات ورزشی زیر را برای بهبود قدرت و انعطاف پذیری کف پا و مچ پا توصیه می کند که علائم صافی کف پا را کاهش می دهد.
ورزش های خاصی می تواند به افرادی که پا درد و یا دردی در قوس پا دارند، کمک کند.
تاندون آشیل سفت باعث می شود تا پا به سمت داخل بچرخد. هدف از کشش طناب پاشنه، کشش تاندون آشیل و عضلات خلفی ساق پا است.
برای انجام کشش طناب پاشنه پا، فرد باید:
افراد باید این تمرین را دو بار در روز انجام دهند.
برای انجام این تمرین به یک صندلی و یک توپ گلف نیاز دارید.
بر روی صندلی بنشینید و پاهایتان را محکم روی زمین بگذارید. توپ گلف را زیر پا قرار دهید و آن را به مدت 2 دقیقه به جلو و عقب در زیر قوس پا بچرخانید تا رباط غلاف کف پا کشیده شود.
بعضی افراد مبتلا به صافی کف پا به خودی خود پاهای خود را به گونه ای قرار می دهند که از بروز علائم جلوگیری به عمل می آید. افرادی که هیچ گونه علائمی را تجربه نمی کنند، معمولا نیازی به درمان ندارند. اگر صافی کف پا باعث بروز درد می شود، کفش های محافظت کننده و مناسب می توانند به شما کمک کنند. کفش های بسیار پهن درد را کاهش می دهند.
کودکان معمولا نیازی به درمان صافی کف پا ندارند، ولی اگر درد داشته باشند، باید از از کفی های مناسب و ارتز (بست های ارتوپدی) استفاده کنند. محافظت کننده های سفارشی برای قوس های کف پا فشار وارده بر روی قوس پا را کاهش داده و در صورت خم شدن بیش از حد پا به سمت داخل، درد را کاهش می دهند به درمان صافی کف پای کودکان کمک می کند.
برخی از استخوان ها در دوران کودکی به درستی رشد نمی کنند که این امر می تواند منجر به صافی کف پا از بدو تولد تا بزرگسالی شود. در چنین موارد نادری، برای جداسازی استخوان های جوش خورده، درمان از طریق جراحی ضروری است.
بزرگسالان نیز می توانند از ارتزهای پا (بست های ارتوپدی) استفاده کنند و در مورد افراد مبتلا به التهاب تاندون درشت نی خلفی، قرار دادن لژ در داخل کفش در امتداد لبه داخلی ارتز کارساز است. این کار مقداری از وزن وارده بدن بر روی بافت تاندون را کاهش می دهد.
با این حال، فرد باید تحت نظر پزشک از ارتز استفاده کند، زیرا استفاده از ارتزهای نامناسب یا استفاده نادرست از آنها می تواند علائم را بدتر کند.
فرد همچنین می تواند از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی برای تسکین درد استفاده کند. در مواردی که چاقی یکی از عوامل موثر در بروز صافی کف پا است، پزشک رژیم غذایی سالم و ورزش را برای رسیدن به شاخص توده بدنی سالم و کاهش فشار بر روی قوس های کف پا توصیه می کند.
استفاده از مچ بند پا نیز برای کاهش التهاب موثر است. پزشکان به برخی از افراد توصیه می کنند تا زمان بهبود علائم شان استراحت کنند و از فعالیت هایی که باعث تشدید درد کف پا یا کف پاها می شوند، خودداری کنند.
شاید فرد مبتلا به آرتروز یا پارگی تاندون به این نتیجه برسد که استفاده همزمان از کفی ها و مسکن ها علائم را به حداقل می رساند. اگر این روش ها موثر واقع نشدند، جراحی لازم خواهد شد.
کودکانی که کف پای صاف انعطاف پذیر دارند، اغلب با بزرگ تر شدنشان این عارضه برطرف می شود. در صورتی که فردی کف پای صاف سفت و سخت دارد یا علت آن یک بیماری زمینه ای است، آینده بیماری او به علائم خاص و درمان مورد نیاز بستگی خواهد داشت.
زمانی که علت صافی کف پا، بیماری تحلیل برنده باشد و با گذشت زمان، علائم بدتر شوند، درمان دشوار خواهد بود. در مواردی که جراحی لازم است، دیدگاه کلی درباره عارضه فرد به طور کلی خوب است. حرکات ورزش می تواند به بهبود عاضه برخی افراد کمک کند. با این حال، داشتن کف پای صاف شاید به این معنی باشد که فرد باید از فعالیت های پرفشار اجتناب کند.
فرد باید با پزشک مشورت کند تا بهترین برنامه درمانی را پزشک برای او تعیین کند.
در افرادی که از سایر مشکلات مربوط به پا، مچ پا یا ساق پا رنج می برند، صافی کف پا بر علائم شان تاثیر گذاشته یا آنها را بدتر می کند.
برخی از این مشکلات عبارتند از:
صافی کف پا زمانی بروز می کند که در کف پای فرد، قوس اندک وجود داشته باشد یا اصلا قوسی وجود نداشته باشد. صافی کف پا اغلب باعث بروز مشکلاتی در راه رفتن و گاهی بروز درد می شود. عوامل مختلفی باعث صافی کف پا می شوند. با این حال، همه عوارض و شرایط باعث ناراحتی و بروز علائم نمی شوند.
در صورتی که این عارضه در دوران کودکی رخ دهد، معمولا با بزرگ شدن کودک از بین می رود، ولی در صورت وجود درد یا تحت تاثیر قرار دادن زندگی اولیه فرد، درمان آن ضروری است. درمان معمولا شامل استفاده از ارتزهای پا و داروهای ضد التهابی است. در موارد نادر ممکن است فرد نیاز به جراحی داشته باشد.
